22/02/2021 21:30
Όταν τέτοιες μέρες πριν από ένα χρόνο, σε όλο τον πλανήτη εξελίσσονταν κινηματογραφικές σκηνές με τις χώρες να «κλειδώνονται» η μια μετά την άλλη, θυμίζοντας εκείνα τα θησαυροφυλάκια στα ακριβά καζίνο που κατεβάζουν ρολά με την απειλή του κλέφτη, οι κυβερνώντες βρίσκονταν σε αμηχανία, οι πολίτες σε σοκ και η επιστήμη μπροστά στην πιο μεγάλη ώρα στην ιστορία της.
Ο χειμώνας του ’21 βαίνει σιγά σιγά προς το φινάλε του και μέχρι την Πέμπτη το απόγευμα σε ολόκληρο τον πλανήτη είχαν χορηγηθεί περισσότερες από 186 εκατομμύρια δόσεις κάποιου από τα διαθέσιμα εμβόλια σε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους. Όμως, πέραν της προφανούς προστασίας του οργανισμού του καθενός τυχερού που έχει ήδη λάβει το σωτήριο σκεύασμα, τι συμβαίνει με την διασπορά του κορονοϊού στην κοινότητα; Και κυρίως, μπορεί ο εμβολιασμένος να κολλήσει (για πρώτη φορά ή ξανά) ή ακόμη να μεταδώσει τον ιό;
Όσο δύσκολο κι αν είναι για τους επιστήμονες που η ίδια η φύση της ενασχόλησής τους είναι η σαφήνεια και οι ξεκάθαρες, μαθηματικές απαντήσεις, να μην έχουν σαφή απάντηση, δυστυχώς ισχύει αυτό ακριβώς. Στην ανάλυσή του το BBC επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει όλα όσα γνωρίζουμε για την περιβόητη και πολυπόθητη ανοσία από τα εμβόλια που είναι απαραίτητη για να επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης και επιτέλους η ανθρωπότητα να πάρει τις ζωές της πίσω.
H επιδημία παρωτίτιδας του 2009
Ήταν 17 Ιουνίου 2009. Ένα 11χρονο αγόρι επέστρεψε στις ΗΠΑ από το Ηνωμένο Βασίλειο - και κατά λάθος έφερε κάτι μαζί του. Αργότερα εκείνη την εβδομάδα, ενώ παρακολούθησε ένα πρόγραμμα θρησκευτικής εκπαίδευσης στην κομητεία Sullivan της Νέας Υόρκης, ανέπτυξε μια μυστηριώδη διόγκωση των σιελογόνων αδένων του. Είχε παρωτίτιδα, μια αναπνευστική λοίμωξη που εξαπλωνόταν από σταγονίδια στον αέρα. Εν τω μεταξύ, το πρόγραμμα συνεχίστηκε και τα 400 παιδιά που συμμετείχαν περνούσαν ώρες μαζί καθημερινά. Αποτέλεσμα: μέχρι τη λήξη του προγράμματος είχαν μολυνθεί άλλοι 22 άνθρωποι, εκ των οποίων οι 3 ενήλικες.
Καθώς οι μαθητές επέστρεψαν στα σπίτια τους, ο ιός εξαπλώθηκε στο Μπρούκλιν και τις επαρχίες Ρόκλαντ, Όσια και Όραντζ, με το ξέσπασμα της επιδημίας να διαρκεί περίπου ένα χρόνο και να μολύνει 3.502 άτομα.
Όταν οι επιστήμονες κλήθηκαν να αναλύσουν τι είχε συμβεί, είπαν πως το συγκεκριμένο στυλ εκπαίδευσης επέτρεπε την τέλεια μετάδοση του ιού. Αυτό που φαίνεται πιο εκπληκτικό σε αυτήν την περίπτωση είναι ότι ο τυχαίος υπερμεταδότης είχε εμβολιαστεί με το MMR (το τριπλό εμβόλιο που προστατεύει από ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά). Είναι πιθανό ότι είχε κάποια ανοσία - όπως τα άλλα εμβολιασμένα παιδιά, ανέπτυξε σχετικά ήπια συμπτώματα χωρίς επιπλοκές - αλλά ήταν ακόμη σε θέση να μεταφέρει τον ιό και να τον μεταδώσει σε άλλους.
Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα εμβόλια δεν προστατεύουν πλήρως από τη μόλυνση, ακόμη και αν μπορούν να εμποδίσουν την εμφάνιση συμπτωμάτων. Ως αποτέλεσμα, οι εμβολιασμένοι άνθρωποι μπορούν να μεταφέρουν και να διαδώσουν εν αγνοία τους παθογόνα. Περιστασιακά, μπορούν ακόμη και να ξεκινήσουν επιδημίες.
Τα είδη της ανοσίας
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι ανοσίας που μπορούν να πετύχουν τα εμβόλια. Το ένα είναι η λεγόμενη «αποτελεσματική» ανοσία, η οποία μπορεί να αποτρέψει ένα παθογόνο από την πρόκληση σοβαρής ασθένειας, αλλά δεν μπορεί να το εμποδίσει να εισέλθει στο σώμα ή να αναπαραχθεί. Η άλλη είναι η "αποστειρωτική ανοσία", η οποία μπορεί να αποτρέψει πλήρως τις λοιμώξεις και ακόμη και να αποτρέψει ασυμπτωματικές περιπτώσεις. Το τελευταίο είναι ο στόχος κάθε εμβολίου, αλλά σπάνια επιτυγχάνεται.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η μηνιγγίτιδα. Για το είδος που προκαλείται από τα βακτήρια Neisseria meningitidis, υπάρχουν πολλά εμβόλια διαθέσιμα για δεκάδες διαφορετικά στελέχη. Τα τρία που δίνονται στις ΗΠΑ - MCV4, MPSV4 και MenB - μπορούν από κοινού να αποτρέψουν το 85-90% των περιπτώσεων ασθένειας. Ωστόσο, πολλά έχουν αποδειχθεί ότι εξακολουθούν να επιτρέπουν στους ανθρώπους να «μεταφέρουν» τα εμπλεκόμενα βακτήρια.
Μπορούν να κρυφτούν στη μύτη ή στο πίσω μέρος του λαιμού, από όπου μπορούν να μολύνουν άλλους μέσω του φτερνίσματος, του βήχα, του φιλιού. Σε μια μελέτη φοιτητών πανεπιστημίου στο Ηνωμένο Βασίλειο, το εμβόλιο δεν είχε καμία επίδραση στην αναλογία των ατόμων που είχαν παθογόνο τέσσερις εβδομάδες αργότερα.
"Δύο εμβόλια μηνιγγίτιδας μπορεί να έχουν δύο πολύ διαφορετικές επιδράσεις στο εάν μπορεί ο εμβολιασμένος να εξαπλώσει την ασθένεια ", λέει ο Keith Neal, ομότιμος καθηγητής επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ. "Αλλά μόνο μια μειοψηφία των ανθρώπων που φέρουν το μικρόβιο υποφέρουν από μηνιγγίτιδα [σε καλά εμβολιασμένες κοινότητες] επειδή έχουν ασυλία σε αυτό."
Είναι επίσης πιθανό να μολυνθεί κάποιος από κοκκύτη, ηπατίτιδα Β, παρωτίτιδα και (συχνά, αλλά όχι πάντα) γρίπη, ανεξάρτητα από το εάν έχει εμβολιαστεί- αν και όλες αυτές οι ανοσοποιήσεις είναι πολύ αποτελεσματικές στην πρόληψη από την εμφάνιση σοβαρών συμπτωμάτων ή την ανάγκη νοσηλείας.
Πώς λειτουργεί η ανοσία της «αποστείρωσης»
Ενώ η αποτελεσματική ανοσία συνήθως παρέχεται από ένα συνδυασμό λευκών αιμοσφαιρίων - όπως τα κύτταρα Β και Τ - μαζί με αντισώματα, η ανοσία της αποστείρωσης είναι συνήθως το τελευταίο. Συγκεκριμένα, βασίζεται σε εξουδετερωτικά αντισώματα, τα οποία προστατεύουν το σώμα από παθογόνα κολλώντας στην εξωτερική τους επιφάνεια και αποτρέποντάς τα να αλληλεπιδρούν με τους επιδιωκόμενους στόχους τους, όπως τα κύτταρα στη μύτη, το λαιμό ή τους πνεύμονες.
Στην περίπτωση του Covid-19, εξουδετερωτικά αντισώματα που αναγνωρίζουν τον ιό συνδέονται με την ακίδα πρωτεΐνη στην επιφάνειά του, την οποία χρησιμοποιεί για να εισέλθει στα κύτταρα. Για να επιτευχθεί αποστειρωτική ανοσία, τα εμβόλια πρέπει να διεγείρουν αρκετά από αυτά τα αντισώματα για να πιάσουν τυχόν σωματίδια ιού που εισέρχονται στο σώμα και αμέσως να τα αφοπλίσουν.
Τι είδους ανοσία παρέχουν τα εμβόλια Covid-19;
"Με λίγα λόγια, δεν ξέρουμε, γιατί είναι πολύ καινούργια", βάζει το θέμα στην πραγματική του διάσταση ο δρ. Neal.
Μέχρι στιγμής, τα διαθέσιμα εμβόλια Covid-19 δεν έχουν κριθεί κυρίως ως προς την ικανότητά τους να αποτρέπουν τη μετάδοση - αν και αυτό τώρα αξιολογείται ως δευτερεύον σημείο για πολλά από αυτά. Αντ 'αυτού, η αποτελεσματικότητά τους αξιολογήθηκε από το εάν θα μπορούσαν να αποτρέψουν την ανάπτυξη συμπτωμάτων. "Αυτό σημαίνει ότι θέτουμε τους στόχους μας ρεαλιστικά", λέει ο Ντάνι Άλτμαν, καθηγητής ανοσολογίας στο Imperial College London.
Το Ισραήλ είχε ήδη εμβολιάσει περισσότερους από τους μισούς πολίτες του μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου, κι έγινε έτσι ένα ζωντανό «εργαστήριο» μελέτης για το πώς επηρεάζουν τη μετάδοση στην κοινότητα τα εμβόλια.
Οι επιστήμονες γνωρίζουν ήδη ότι τα αντισώματα που αναπτύσσουν οι άνθρωποι μετά από φυσικές μολύνσεις με τον Covid-19 δεν τους εμποδίζει από το να ξανακολλήσουν. Μια μελέτη σε βρετανούς υγειονομικούς διαπίστωσε ότι το 17% εκείνων που είχαν αντισώματα ήδη όταν ξεκίνησε η μελέτη - πιθανώς από μια πρώτη μόλυνση - το κόλλησαν για δεύτερη φορά. Περίπου το 66% αυτών των κρουσμάτων ήταν ασυμπτωματικοί, αλλά πιστεύεται ότι δεν χρειάζεται να έχει κάποιος συμπτώματα για να μεταδώσει τον ιό σε άλλους.
"Για έναν ιό σαν αυτό, νομίζω ότι ζητάμε πολλά από ένα εμβόλιο", λέει ο δρ. Άλτμαν στο BBC. "Είναι πραγματικά, πολύ δύσκολο να το πετύχεις.", επισημαίνει.
Ευτυχώς, η ιστορία δεν τελειώνει εδώ.
Υπάρχουν κάποιες πρώτες ενδείξεις ότι ορισμένα εμβόλια ενδέχεται να είναι σε θέση να μειώσουν τη μετάδοση, ακόμη και αν δεν μπορούν να την εξαλείψουν εντελώς. Ένας τρόπος είναι με τη μείωση του αριθμού των ιογενών σωματιδίων στο σώμα των ανθρώπων. "Είναι πολύ πιθανό ότι εάν τα εμβόλια κάνουν τους ανθρώπους λιγότερο άρρωστους, παράγουν μικρότερο ιικό φορτίο και επομένως θα είναι λιγότερο μολυσματικοί, αλλά αυτή τη στιγμή είναι απλώς μια θεωρία", λέει ο δρ. Νιλ.
Η ανοσία της «αποστείρωσης» είναι επίσης εξαιρετικά δύσκολο να αποδειχθεί.
Δεδομένου ότι οι περισσότερες κλινικές δοκιμές δεν έλεγξαν εάν τα εμβόλια εμπόδιζαν τη μετάδοση, οι επιστήμονες προσπαθούν επί του παρόντος να το ανακαλύψουν στην πράξη, σε δεύτερο δηλαδή χρόνο εξετάζοντας τα ποσοστά μόλυνσης σε περιοχές με μεγάλο φάσμα εμβολιασμού. Μια τέτοια περίπτωση μελέτης θα μπορούσε να είναι η Βρετανία όπου και μεγάλος αριθμός εμβολιασθέντων υπάρχει πια και αυτά ήταν στοχευμένα στα κέντρα φροντίδας ηλικιωμένων. Όμως, δεν είναι τόσο εύκολο. "Υπάρχουν δύο παράγοντες", λέει ο δρ. Νιλ. "Έχουμε lockdown και εμβόλιο. Άρα, είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να διαχωρίσουμε γιατί μειώνεται η διασπορά. Είναι το εμβόλιο; Είναι το lockdown ή πιθανότατα ένας συνδυασμός και των δύο;"
Τα εμβόλια στο μικροσκόπιο
Οξφόρδη-AstraZeneca
Τον Ιούλιο του 2020, μια μελέτη που για τη δοκιμή της αποτελεσματικότητας του εμβολίου στους μακάκους που έχουν παρόμοια φυσιολογία πνευμόνων με τον άνθρωπο, έδωσε ενθαρρυντικά αποτελέσματα, καθώς βρήκε πως οι εμβολιασμένοι πίθηκοι είχαν τις ίδιες πιθανότητες να μολυνθούν με COVID-19 με τους μη εμβολιασμένους, όμως οι πρώτοι έφεραν μικρότερο ιιικό φορτίο και λοίμωξη στο αναπνευστικό.
Οι συγγραφείς σημείωσαν ότι τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι το εμβόλιο ενδέχεται να μην εμποδίζει τη μετάδοση του ιού, "ωστόσο, θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά την ασθένεια".
Στη φάση ΙΙΙ, όμως της κλινικής μελέτης για το εμβόλιο της Oxford-AstraZeneca τα πράγματα έγιναν πιο περίπλοκα, καθώς οι εθελοντές όχι μόνο έλαβαν δύο δόσεις του σκευάσματος αλλά τους ζητήθηκε να λαμβάνουν ρινικό και φαρυγγικό επίχρισμα για εβδομάδες ώστε να ελεχθεί η ασυμπτωματική λοίμωξη.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν τον Ιανουάριο του 2021, το εμβόλιο ήταν 59% αποτελεσματικό στην πρόληψη λοιμώξεων σε εκείνους που έλαβαν μισή δόση, ακολουθούμενο από μια τυπική δόση. Ωστόσο, μεταξύ εκείνων που έλαβαν δύο πλήρεις δόσεις, το ποσοστό μειώθηκε στο μόλις 4%. Η έρευνα δεν εξέτασε εάν το εμβόλιο είχε καμία επίδραση στον αριθμό των ιογενών σωματιδίων στους πνεύμονες των ασθενών.
Οι επιστήμονες εξήγησαν ότι ενώ η μείωση του αριθμού των λοιμώξεων - και επομένως του δυναμικού μετάδοσης - στην ομάδα μισής δόσης ήταν πολλά υποσχόμενη, χρειάστηκαν περαιτέρω δεδομένα για να επιβεβαιωθούν τα ευρήματα.
Η πιο πρόσφατη εξέλιξη ήταν το έγγραφο της 1ης Φεβρουαρίου το οποίο αποκάλυψε τα αποτελέσματα ενός ακόμη μήνα μελέτης των συμμετεχόντων στη δοκιμή. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το εμβόλιο μείωσε τον αριθμό των κρουσμάτων με ανιχνεύσιμο ιό κατά 67% μετά από μία εφάπαξ δόση και ανακοίνωσαν ότι αυτό δείχνει "το ενδεχόμενο ουσιαστικής μείωσης της μετάδοσης".
Pfizer-BioNTech
Δεν υπάρχουν ακόμη οριστικές ενδείξεις ότι το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech μπορεί να αποτρέψει τη λοίμωξη, επομένως και την περαιτέρω διασπορά του ιού. Αλλά υπάρχουν κάποια πρώτα σημάδια που μπορεί να δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Στις αρχές Ιανουαρίου, ο Άλμπερτ Μπουρλά της Pfizer δήλωσε ότι οι μελέτες σε ζώα έδειξαν πως σταματούσε η μετάδοση του ιού, όμως κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχτεί για τους ανθρώπους.
Στη συνέχεια, μια μικρή ισραηλινή έρευνα διαπίστωσε ότι, από 102 υγειονομικούς που είχαν λάβει δύο δόσεις του εμβολίου, μόνο δύο είχαν αναπτύξει "χαμηλές" ποσότητες αντισωμάτων. Το άλλο 98% είχε περισσότερα αντισώματα από τα άτομα που είχαν μολυνθεί με COVID-19. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν με τον επικεφαλής της μελέτης να εικάζει ότι αυτές οι ισχυρές ανοσολογικές αντιδράσεις ήταν πιθανό να εμποδίσουν τους ανθρώπους να γίνουν φορείς ή να μεταδώσουν την ασθένεια.
Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι σ’ αυτό το συμπέρασμα, όπως το μικρό δείγμα και το γεγονός πως η έρευνα δεν δημοσιεύτηκε σε κάποια ιατρική επιθεώρηση. Πιο πρόσφατα, το Ισραηλινό Υπουργείο Υγείας εξέτασε τα αρχεία υγείας ενός εκατομμυρίου ανθρώπων στη χώρα και διαπίστωσε ότι - μια εβδομάδα μετά τον πλήρη εμβολιασμό - μόνο 317 άτομα από τα 715.425 βρέθηκαν θετικά στον κορονοϊό.
Και πάλι, αυτό δεν ήταν κλινική δοκιμή - δεν υπήρχε ομάδα ελέγχου, ούτε γκρουπ σύγκρισης και το αποτέλεσμα θα μπορούσε να οφείλεται σε κάτι άλλο, όπως τον ο αντίκτυπος του lockdown που επιβλήθηκε τον Δεκέμβριο. Ωστόσο, το ποσοστό μόλυνσης ήταν σημαντικά χαμηλότερο από ό, τι αλλού (0,04%, ενώ εκτιμάται ότι το 1,87% των ανθρώπων στην Αγγλία είχε τον ιό την εβδομάδα που έληξε στις 23 Ιανουαρίου).
Μια μελέτη της Maccabi Healthcare Services βρήκε παρόμοια ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Από τα 163.000 άτομα που έλαβαν και τις δύο δόσεις, μόνο 31 μολύνθηκαν, σε σύγκριση με 6.500 λοιμώξεις σε αντίστοιχη ομάδα μη εμβολιασμένων ατόμων.
Moderna
Αν και στη φάση των δοκιμών η Moderna δεν εξέτασε συγκεκριμένα εάν το εμβόλιο μπορεί να αποτρέψει τη μετάδοση, οι συμμετέχοντες ελέγχθηκαν για λοίμωξη πριν λάβουν την πρώτη και τη δεύτερη δόση τους - πράγμα που σημαίνει ότι ήταν δυνατόν να συγκριθούν τα ποσοστά μόλυνσης σε αυτές τις ομάδες. Συνολικά, 14 άτομα βρέθηκαν θετικά μετά από μία δόση, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός όσων έλαβαν το ψευδοφάρμακο ήταν 38.
Αυτό υποδηλώνει ότι το εμβόλιο θα μπορούσε να αποτρέψει τα δύο τρίτα των ασυμπτωματικών λοιμώξεων μετά από μία δόση. Ωστόσο, υπήρχαν περιορισμοί σε αυτήν την έρευνα - ο αριθμός των ατόμων που βρέθηκαν θετικοί ήταν μικρός, επομένως η εκτίμηση μπορεί να μην είναι απολύτως ακριβής.
Novavax
Το εμβόλιο δεν έχει ακόμη εγκριθεί για χρήση οπουδήποτε στον κόσμο - και όπως και τα άλλα, δεν έχει ακόμη αποδειχθεί πλήρως ότι αποτρέπει μολύνσεις ή μετάδοση σε ανθρώπους.
Αλλά τον Νοέμβριο, κάποια πρώτα αποτελέσματα ενθουσίασαν την επιστημονική κοινότητα. Η εταιρεία αποκάλυψε ότι στους πίθηκους το εμβόλιό της χορηγούμενο σε μεγάλη ποσότητα σταμάτησε τη μετάδοση του ιού, κάτι που ενδέχεται να είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό και για τους ανθρώπους Τώρα οι επιστήμονες περιμένουν να μάθουν αν το εμβόλιο μπορεί να επιτύχει την αποτελεσματική ή την ανοσία της αποστείρωσης, που θα αλλάξει το «παιχνίδι»
Γρίφος η ανοσία της αγέλης
Δυστυχώς, η ικανότητα των εμβολίων να αποτρέπουν τη μετάδοση δεν θα επηρεάσει μόνο το πόσο καιρό πρέπει να ακολουθούνται οι κανόνες κοινωνικής απόστασης - αλλά θα έχει επίσης αντίκτυπο στην ανοσία της αγέλης.
«Εάν τα εμβόλια δεν σταματούν τη μετάδοση, προκειμένου να επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης, θα πρέπει να αυξηθεί ο αριθμός των ανθρώπων που θα εμβολιαστούν στην κοινότητα», λέει ο Μάικλ Χεντ, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον εξηγώντας ότι δεν είναι ακόμη σαφές ποιο είναι το όριο ανοσίας της αγέλης, επειδή δεν έχει επιτευχθεί ούτε μέσω φυσικής λοίμωξης ούτε μέσω εμβολιασμού.
Η ανοσία της αγέλης είναι η έμμεση προστασία από μια μολυσματική ασθένεια που αποκτούν οι πληθυσμοί όταν αρκετά άτομα έχουν ανοσία. Το κατώτατο όριο που απαιτείται για την επίτευξή του εξαρτάται από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες, όπως ο αριθμός αναπαραγωγής του ιού, ή το "R" - ο αριθμός των επιπλέον ατόμων που έχουν μολυνθεί από κάθε φορέα - το οποίο ποικίλλει από μόνο του. Ορισμένοι παράγοντες που επηρεάζουν το τελευταίο περιλαμβάνουν το πού ζει, τις παραλλαγές του ιού, τις κλιματολογικές συνθήκες αλλά και παράγοντες όπως το lockdown.
Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη και όταν οι επιστήμονες γνωρίζουν περισσότερα, δεν θα υπάρχει καθορισμένο όριο για την ανοσία της αγέλης που να εφαρμόζεται σε κάθε κοινωνία.
Για παράδειγμα, ένας υπολογισμός λέει ότι για ένα εμβόλιο που εξαλείφει πλήρως τη μετάδοση, το 60-72% του πληθυσμού θα χρειαστεί να το κάνει, προκειμένου να επιτευχθεί πλήρης ανοσία αγέλης. Αλλά εάν η αποτελεσματικότητα του εμβολίου είναι 80%, τότε το ποσοστό του πληθυσμού που εμβολιάζεται πρέπει να φτάσει το 90%.
Αυτό είναι πιθανώς υψηλότερο και από τις «μεγάλες προσδοκίες» των περισσότερων χωρών. Το Ηνωμένο Βασίλειο στοχεύει να εμβολιάσει κάθε ενήλικα έως τον Σεπτέμβριο, που αντιστοιχεί σε περίπου 51 εκατομμύρια από τα 67,5 εκατομμύρια άτομα - το 75% του πληθυσμού συνολικά. Αυτό προϋποθέτει ότι κάθε ενήλικας στη χώρα είναι πρόθυμος να εμβολιαστεί και αρκετά υγιής ώστε να μπορεί να το κάνει.
Ωστόσο, οι περισσότεροι επιστήμονες δεν περιμένουν να εξαλείψουν εντελώς τον ιό. Προς το παρόν, ο στόχος είναι να μειωθεί η μετάδοσή του όσο το δυνατόν περισσότερο και γρηγορότερα. «Ακόμα κι αν εμβολιάζεις με καλό ρυθμό, κάθε χώρα έχει μεγάλο αριθμό ευπαθών ομάδων. Επομένως τα κρούσματα θα ανεβαίνουν και η ανησυχία θα εξακολουθήσει να υπάρχει» τονίζει ο δρ. Χεντ.
Ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η εμμονή στην αποτροπή της μετάδοσης είναι μάταιος κόπος, επειδή μόλις εμβολιαστούν αρκετά άτομα, δεν έχει σημασία αν είναι ακόμα σε θέση να διαδώσουν τον ιό - όλοι θα έχουν ανοσία.
Ωστόσο, μπορεί να αποδειχθεί ζωτικής σημασίας για όσους δεν μπορούν να εμβολιαστούν, για παράδειγμα οι έγκυες, τα παιδιά ή οι βαριά νοσούντες.
Μέχρι να έχουμε μια απάντηση, ίσως θα πρέπει όλοι να έχουμε κατά νου την ιστορία του 11χρονου αγοριού με παρωτίτιδα - και να ενεργούμε σαν να μην έχουμε εμβολιαστεί, ακόμα κι αν έχουμε λάβει το τσίμπημα της σωτηρίας.
Πηγή: Politico, BBC Future
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 21.02.2021
Όταν τέτοιες μέρες πριν από ένα χρόνο, σε όλο τον πλανήτη εξελίσσονταν κινηματογραφικές σκηνές με τις χώρες να «κλειδώνονται» η μια μετά την άλλη, θυμίζοντας εκείνα τα θησαυροφυλάκια στα ακριβά καζίνο που κατεβάζουν ρολά με την απειλή του κλέφτη, οι κυβερνώντες βρίσκονταν σε αμηχανία, οι πολίτες σε σοκ και η επιστήμη μπροστά στην πιο μεγάλη ώρα στην ιστορία της.
Ο χειμώνας του ’21 βαίνει σιγά σιγά προς το φινάλε του και μέχρι την Πέμπτη το απόγευμα σε ολόκληρο τον πλανήτη είχαν χορηγηθεί περισσότερες από 186 εκατομμύρια δόσεις κάποιου από τα διαθέσιμα εμβόλια σε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους. Όμως, πέραν της προφανούς προστασίας του οργανισμού του καθενός τυχερού που έχει ήδη λάβει το σωτήριο σκεύασμα, τι συμβαίνει με την διασπορά του κορονοϊού στην κοινότητα; Και κυρίως, μπορεί ο εμβολιασμένος να κολλήσει (για πρώτη φορά ή ξανά) ή ακόμη να μεταδώσει τον ιό;
Όσο δύσκολο κι αν είναι για τους επιστήμονες που η ίδια η φύση της ενασχόλησής τους είναι η σαφήνεια και οι ξεκάθαρες, μαθηματικές απαντήσεις, να μην έχουν σαφή απάντηση, δυστυχώς ισχύει αυτό ακριβώς. Στην ανάλυσή του το BBC επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει όλα όσα γνωρίζουμε για την περιβόητη και πολυπόθητη ανοσία από τα εμβόλια που είναι απαραίτητη για να επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης και επιτέλους η ανθρωπότητα να πάρει τις ζωές της πίσω.
H επιδημία παρωτίτιδας του 2009
Ήταν 17 Ιουνίου 2009. Ένα 11χρονο αγόρι επέστρεψε στις ΗΠΑ από το Ηνωμένο Βασίλειο - και κατά λάθος έφερε κάτι μαζί του. Αργότερα εκείνη την εβδομάδα, ενώ παρακολούθησε ένα πρόγραμμα θρησκευτικής εκπαίδευσης στην κομητεία Sullivan της Νέας Υόρκης, ανέπτυξε μια μυστηριώδη διόγκωση των σιελογόνων αδένων του. Είχε παρωτίτιδα, μια αναπνευστική λοίμωξη που εξαπλωνόταν από σταγονίδια στον αέρα. Εν τω μεταξύ, το πρόγραμμα συνεχίστηκε και τα 400 παιδιά που συμμετείχαν περνούσαν ώρες μαζί καθημερινά. Αποτέλεσμα: μέχρι τη λήξη του προγράμματος είχαν μολυνθεί άλλοι 22 άνθρωποι, εκ των οποίων οι 3 ενήλικες.
Καθώς οι μαθητές επέστρεψαν στα σπίτια τους, ο ιός εξαπλώθηκε στο Μπρούκλιν και τις επαρχίες Ρόκλαντ, Όσια και Όραντζ, με το ξέσπασμα της επιδημίας να διαρκεί περίπου ένα χρόνο και να μολύνει 3.502 άτομα.
Όταν οι επιστήμονες κλήθηκαν να αναλύσουν τι είχε συμβεί, είπαν πως το συγκεκριμένο στυλ εκπαίδευσης επέτρεπε την τέλεια μετάδοση του ιού. Αυτό που φαίνεται πιο εκπληκτικό σε αυτήν την περίπτωση είναι ότι ο τυχαίος υπερμεταδότης είχε εμβολιαστεί με το MMR (το τριπλό εμβόλιο που προστατεύει από ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά). Είναι πιθανό ότι είχε κάποια ανοσία - όπως τα άλλα εμβολιασμένα παιδιά, ανέπτυξε σχετικά ήπια συμπτώματα χωρίς επιπλοκές - αλλά ήταν ακόμη σε θέση να μεταφέρει τον ιό και να τον μεταδώσει σε άλλους.
Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα εμβόλια δεν προστατεύουν πλήρως από τη μόλυνση, ακόμη και αν μπορούν να εμποδίσουν την εμφάνιση συμπτωμάτων. Ως αποτέλεσμα, οι εμβολιασμένοι άνθρωποι μπορούν να μεταφέρουν και να διαδώσουν εν αγνοία τους παθογόνα. Περιστασιακά, μπορούν ακόμη και να ξεκινήσουν επιδημίες.
Τα είδη της ανοσίας
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι ανοσίας που μπορούν να πετύχουν τα εμβόλια. Το ένα είναι η λεγόμενη «αποτελεσματική» ανοσία, η οποία μπορεί να αποτρέψει ένα παθογόνο από την πρόκληση σοβαρής ασθένειας, αλλά δεν μπορεί να το εμποδίσει να εισέλθει στο σώμα ή να αναπαραχθεί. Η άλλη είναι η "αποστειρωτική ανοσία", η οποία μπορεί να αποτρέψει πλήρως τις λοιμώξεις και ακόμη και να αποτρέψει ασυμπτωματικές περιπτώσεις. Το τελευταίο είναι ο στόχος κάθε εμβολίου, αλλά σπάνια επιτυγχάνεται.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η μηνιγγίτιδα. Για το είδος που προκαλείται από τα βακτήρια Neisseria meningitidis, υπάρχουν πολλά εμβόλια διαθέσιμα για δεκάδες διαφορετικά στελέχη. Τα τρία που δίνονται στις ΗΠΑ - MCV4, MPSV4 και MenB - μπορούν από κοινού να αποτρέψουν το 85-90% των περιπτώσεων ασθένειας. Ωστόσο, πολλά έχουν αποδειχθεί ότι εξακολουθούν να επιτρέπουν στους ανθρώπους να «μεταφέρουν» τα εμπλεκόμενα βακτήρια.
Μπορούν να κρυφτούν στη μύτη ή στο πίσω μέρος του λαιμού, από όπου μπορούν να μολύνουν άλλους μέσω του φτερνίσματος, του βήχα, του φιλιού. Σε μια μελέτη φοιτητών πανεπιστημίου στο Ηνωμένο Βασίλειο, το εμβόλιο δεν είχε καμία επίδραση στην αναλογία των ατόμων που είχαν παθογόνο τέσσερις εβδομάδες αργότερα.
"Δύο εμβόλια μηνιγγίτιδας μπορεί να έχουν δύο πολύ διαφορετικές επιδράσεις στο εάν μπορεί ο εμβολιασμένος να εξαπλώσει την ασθένεια ", λέει ο Keith Neal, ομότιμος καθηγητής επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ. "Αλλά μόνο μια μειοψηφία των ανθρώπων που φέρουν το μικρόβιο υποφέρουν από μηνιγγίτιδα [σε καλά εμβολιασμένες κοινότητες] επειδή έχουν ασυλία σε αυτό."
Είναι επίσης πιθανό να μολυνθεί κάποιος από κοκκύτη, ηπατίτιδα Β, παρωτίτιδα και (συχνά, αλλά όχι πάντα) γρίπη, ανεξάρτητα από το εάν έχει εμβολιαστεί- αν και όλες αυτές οι ανοσοποιήσεις είναι πολύ αποτελεσματικές στην πρόληψη από την εμφάνιση σοβαρών συμπτωμάτων ή την ανάγκη νοσηλείας.
Πώς λειτουργεί η ανοσία της «αποστείρωσης»
Ενώ η αποτελεσματική ανοσία συνήθως παρέχεται από ένα συνδυασμό λευκών αιμοσφαιρίων - όπως τα κύτταρα Β και Τ - μαζί με αντισώματα, η ανοσία της αποστείρωσης είναι συνήθως το τελευταίο. Συγκεκριμένα, βασίζεται σε εξουδετερωτικά αντισώματα, τα οποία προστατεύουν το σώμα από παθογόνα κολλώντας στην εξωτερική τους επιφάνεια και αποτρέποντάς τα να αλληλεπιδρούν με τους επιδιωκόμενους στόχους τους, όπως τα κύτταρα στη μύτη, το λαιμό ή τους πνεύμονες.
Στην περίπτωση του Covid-19, εξουδετερωτικά αντισώματα που αναγνωρίζουν τον ιό συνδέονται με την ακίδα πρωτεΐνη στην επιφάνειά του, την οποία χρησιμοποιεί για να εισέλθει στα κύτταρα. Για να επιτευχθεί αποστειρωτική ανοσία, τα εμβόλια πρέπει να διεγείρουν αρκετά από αυτά τα αντισώματα για να πιάσουν τυχόν σωματίδια ιού που εισέρχονται στο σώμα και αμέσως να τα αφοπλίσουν.
Τι είδους ανοσία παρέχουν τα εμβόλια Covid-19;
"Με λίγα λόγια, δεν ξέρουμε, γιατί είναι πολύ καινούργια", βάζει το θέμα στην πραγματική του διάσταση ο δρ. Neal.
Μέχρι στιγμής, τα διαθέσιμα εμβόλια Covid-19 δεν έχουν κριθεί κυρίως ως προς την ικανότητά τους να αποτρέπουν τη μετάδοση - αν και αυτό τώρα αξιολογείται ως δευτερεύον σημείο για πολλά από αυτά. Αντ 'αυτού, η αποτελεσματικότητά τους αξιολογήθηκε από το εάν θα μπορούσαν να αποτρέψουν την ανάπτυξη συμπτωμάτων. "Αυτό σημαίνει ότι θέτουμε τους στόχους μας ρεαλιστικά", λέει ο Ντάνι Άλτμαν, καθηγητής ανοσολογίας στο Imperial College London.
Το Ισραήλ είχε ήδη εμβολιάσει περισσότερους από τους μισούς πολίτες του μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου, κι έγινε έτσι ένα ζωντανό «εργαστήριο» μελέτης για το πώς επηρεάζουν τη μετάδοση στην κοινότητα τα εμβόλια.
Οι επιστήμονες γνωρίζουν ήδη ότι τα αντισώματα που αναπτύσσουν οι άνθρωποι μετά από φυσικές μολύνσεις με τον Covid-19 δεν τους εμποδίζει από το να ξανακολλήσουν. Μια μελέτη σε βρετανούς υγειονομικούς διαπίστωσε ότι το 17% εκείνων που είχαν αντισώματα ήδη όταν ξεκίνησε η μελέτη - πιθανώς από μια πρώτη μόλυνση - το κόλλησαν για δεύτερη φορά. Περίπου το 66% αυτών των κρουσμάτων ήταν ασυμπτωματικοί, αλλά πιστεύεται ότι δεν χρειάζεται να έχει κάποιος συμπτώματα για να μεταδώσει τον ιό σε άλλους.
"Για έναν ιό σαν αυτό, νομίζω ότι ζητάμε πολλά από ένα εμβόλιο", λέει ο δρ. Άλτμαν στο BBC. "Είναι πραγματικά, πολύ δύσκολο να το πετύχεις.", επισημαίνει.
Ευτυχώς, η ιστορία δεν τελειώνει εδώ.
Υπάρχουν κάποιες πρώτες ενδείξεις ότι ορισμένα εμβόλια ενδέχεται να είναι σε θέση να μειώσουν τη μετάδοση, ακόμη και αν δεν μπορούν να την εξαλείψουν εντελώς. Ένας τρόπος είναι με τη μείωση του αριθμού των ιογενών σωματιδίων στο σώμα των ανθρώπων. "Είναι πολύ πιθανό ότι εάν τα εμβόλια κάνουν τους ανθρώπους λιγότερο άρρωστους, παράγουν μικρότερο ιικό φορτίο και επομένως θα είναι λιγότερο μολυσματικοί, αλλά αυτή τη στιγμή είναι απλώς μια θεωρία", λέει ο δρ. Νιλ.
Η ανοσία της «αποστείρωσης» είναι επίσης εξαιρετικά δύσκολο να αποδειχθεί.
Δεδομένου ότι οι περισσότερες κλινικές δοκιμές δεν έλεγξαν εάν τα εμβόλια εμπόδιζαν τη μετάδοση, οι επιστήμονες προσπαθούν επί του παρόντος να το ανακαλύψουν στην πράξη, σε δεύτερο δηλαδή χρόνο εξετάζοντας τα ποσοστά μόλυνσης σε περιοχές με μεγάλο φάσμα εμβολιασμού. Μια τέτοια περίπτωση μελέτης θα μπορούσε να είναι η Βρετανία όπου και μεγάλος αριθμός εμβολιασθέντων υπάρχει πια και αυτά ήταν στοχευμένα στα κέντρα φροντίδας ηλικιωμένων. Όμως, δεν είναι τόσο εύκολο. "Υπάρχουν δύο παράγοντες", λέει ο δρ. Νιλ. "Έχουμε lockdown και εμβόλιο. Άρα, είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να διαχωρίσουμε γιατί μειώνεται η διασπορά. Είναι το εμβόλιο; Είναι το lockdown ή πιθανότατα ένας συνδυασμός και των δύο;"
Τα εμβόλια στο μικροσκόπιο
Οξφόρδη-AstraZeneca
Τον Ιούλιο του 2020, μια μελέτη που για τη δοκιμή της αποτελεσματικότητας του εμβολίου στους μακάκους που έχουν παρόμοια φυσιολογία πνευμόνων με τον άνθρωπο, έδωσε ενθαρρυντικά αποτελέσματα, καθώς βρήκε πως οι εμβολιασμένοι πίθηκοι είχαν τις ίδιες πιθανότητες να μολυνθούν με COVID-19 με τους μη εμβολιασμένους, όμως οι πρώτοι έφεραν μικρότερο ιιικό φορτίο και λοίμωξη στο αναπνευστικό.
Οι συγγραφείς σημείωσαν ότι τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι το εμβόλιο ενδέχεται να μην εμποδίζει τη μετάδοση του ιού, "ωστόσο, θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά την ασθένεια".
Στη φάση ΙΙΙ, όμως της κλινικής μελέτης για το εμβόλιο της Oxford-AstraZeneca τα πράγματα έγιναν πιο περίπλοκα, καθώς οι εθελοντές όχι μόνο έλαβαν δύο δόσεις του σκευάσματος αλλά τους ζητήθηκε να λαμβάνουν ρινικό και φαρυγγικό επίχρισμα για εβδομάδες ώστε να ελεχθεί η ασυμπτωματική λοίμωξη.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν τον Ιανουάριο του 2021, το εμβόλιο ήταν 59% αποτελεσματικό στην πρόληψη λοιμώξεων σε εκείνους που έλαβαν μισή δόση, ακολουθούμενο από μια τυπική δόση. Ωστόσο, μεταξύ εκείνων που έλαβαν δύο πλήρεις δόσεις, το ποσοστό μειώθηκε στο μόλις 4%. Η έρευνα δεν εξέτασε εάν το εμβόλιο είχε καμία επίδραση στον αριθμό των ιογενών σωματιδίων στους πνεύμονες των ασθενών.
Οι επιστήμονες εξήγησαν ότι ενώ η μείωση του αριθμού των λοιμώξεων - και επομένως του δυναμικού μετάδοσης - στην ομάδα μισής δόσης ήταν πολλά υποσχόμενη, χρειάστηκαν περαιτέρω δεδομένα για να επιβεβαιωθούν τα ευρήματα.
Η πιο πρόσφατη εξέλιξη ήταν το έγγραφο της 1ης Φεβρουαρίου το οποίο αποκάλυψε τα αποτελέσματα ενός ακόμη μήνα μελέτης των συμμετεχόντων στη δοκιμή. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το εμβόλιο μείωσε τον αριθμό των κρουσμάτων με ανιχνεύσιμο ιό κατά 67% μετά από μία εφάπαξ δόση και ανακοίνωσαν ότι αυτό δείχνει "το ενδεχόμενο ουσιαστικής μείωσης της μετάδοσης".
Pfizer-BioNTech
Δεν υπάρχουν ακόμη οριστικές ενδείξεις ότι το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech μπορεί να αποτρέψει τη λοίμωξη, επομένως και την περαιτέρω διασπορά του ιού. Αλλά υπάρχουν κάποια πρώτα σημάδια που μπορεί να δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Στις αρχές Ιανουαρίου, ο Άλμπερτ Μπουρλά της Pfizer δήλωσε ότι οι μελέτες σε ζώα έδειξαν πως σταματούσε η μετάδοση του ιού, όμως κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχτεί για τους ανθρώπους.
Στη συνέχεια, μια μικρή ισραηλινή έρευνα διαπίστωσε ότι, από 102 υγειονομικούς που είχαν λάβει δύο δόσεις του εμβολίου, μόνο δύο είχαν αναπτύξει "χαμηλές" ποσότητες αντισωμάτων. Το άλλο 98% είχε περισσότερα αντισώματα από τα άτομα που είχαν μολυνθεί με COVID-19. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν με τον επικεφαλής της μελέτης να εικάζει ότι αυτές οι ισχυρές ανοσολογικές αντιδράσεις ήταν πιθανό να εμποδίσουν τους ανθρώπους να γίνουν φορείς ή να μεταδώσουν την ασθένεια.
Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι σ’ αυτό το συμπέρασμα, όπως το μικρό δείγμα και το γεγονός πως η έρευνα δεν δημοσιεύτηκε σε κάποια ιατρική επιθεώρηση. Πιο πρόσφατα, το Ισραηλινό Υπουργείο Υγείας εξέτασε τα αρχεία υγείας ενός εκατομμυρίου ανθρώπων στη χώρα και διαπίστωσε ότι - μια εβδομάδα μετά τον πλήρη εμβολιασμό - μόνο 317 άτομα από τα 715.425 βρέθηκαν θετικά στον κορονοϊό.
Και πάλι, αυτό δεν ήταν κλινική δοκιμή - δεν υπήρχε ομάδα ελέγχου, ούτε γκρουπ σύγκρισης και το αποτέλεσμα θα μπορούσε να οφείλεται σε κάτι άλλο, όπως τον ο αντίκτυπος του lockdown που επιβλήθηκε τον Δεκέμβριο. Ωστόσο, το ποσοστό μόλυνσης ήταν σημαντικά χαμηλότερο από ό, τι αλλού (0,04%, ενώ εκτιμάται ότι το 1,87% των ανθρώπων στην Αγγλία είχε τον ιό την εβδομάδα που έληξε στις 23 Ιανουαρίου).
Μια μελέτη της Maccabi Healthcare Services βρήκε παρόμοια ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Από τα 163.000 άτομα που έλαβαν και τις δύο δόσεις, μόνο 31 μολύνθηκαν, σε σύγκριση με 6.500 λοιμώξεις σε αντίστοιχη ομάδα μη εμβολιασμένων ατόμων.
Moderna
Αν και στη φάση των δοκιμών η Moderna δεν εξέτασε συγκεκριμένα εάν το εμβόλιο μπορεί να αποτρέψει τη μετάδοση, οι συμμετέχοντες ελέγχθηκαν για λοίμωξη πριν λάβουν την πρώτη και τη δεύτερη δόση τους - πράγμα που σημαίνει ότι ήταν δυνατόν να συγκριθούν τα ποσοστά μόλυνσης σε αυτές τις ομάδες. Συνολικά, 14 άτομα βρέθηκαν θετικά μετά από μία δόση, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός όσων έλαβαν το ψευδοφάρμακο ήταν 38.
Αυτό υποδηλώνει ότι το εμβόλιο θα μπορούσε να αποτρέψει τα δύο τρίτα των ασυμπτωματικών λοιμώξεων μετά από μία δόση. Ωστόσο, υπήρχαν περιορισμοί σε αυτήν την έρευνα - ο αριθμός των ατόμων που βρέθηκαν θετικοί ήταν μικρός, επομένως η εκτίμηση μπορεί να μην είναι απολύτως ακριβής.
Novavax
Το εμβόλιο δεν έχει ακόμη εγκριθεί για χρήση οπουδήποτε στον κόσμο - και όπως και τα άλλα, δεν έχει ακόμη αποδειχθεί πλήρως ότι αποτρέπει μολύνσεις ή μετάδοση σε ανθρώπους.
Αλλά τον Νοέμβριο, κάποια πρώτα αποτελέσματα ενθουσίασαν την επιστημονική κοινότητα. Η εταιρεία αποκάλυψε ότι στους πίθηκους το εμβόλιό της χορηγούμενο σε μεγάλη ποσότητα σταμάτησε τη μετάδοση του ιού, κάτι που ενδέχεται να είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό και για τους ανθρώπους Τώρα οι επιστήμονες περιμένουν να μάθουν αν το εμβόλιο μπορεί να επιτύχει την αποτελεσματική ή την ανοσία της αποστείρωσης, που θα αλλάξει το «παιχνίδι»
Γρίφος η ανοσία της αγέλης
Δυστυχώς, η ικανότητα των εμβολίων να αποτρέπουν τη μετάδοση δεν θα επηρεάσει μόνο το πόσο καιρό πρέπει να ακολουθούνται οι κανόνες κοινωνικής απόστασης - αλλά θα έχει επίσης αντίκτυπο στην ανοσία της αγέλης.
«Εάν τα εμβόλια δεν σταματούν τη μετάδοση, προκειμένου να επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης, θα πρέπει να αυξηθεί ο αριθμός των ανθρώπων που θα εμβολιαστούν στην κοινότητα», λέει ο Μάικλ Χεντ, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον εξηγώντας ότι δεν είναι ακόμη σαφές ποιο είναι το όριο ανοσίας της αγέλης, επειδή δεν έχει επιτευχθεί ούτε μέσω φυσικής λοίμωξης ούτε μέσω εμβολιασμού.
Η ανοσία της αγέλης είναι η έμμεση προστασία από μια μολυσματική ασθένεια που αποκτούν οι πληθυσμοί όταν αρκετά άτομα έχουν ανοσία. Το κατώτατο όριο που απαιτείται για την επίτευξή του εξαρτάται από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες, όπως ο αριθμός αναπαραγωγής του ιού, ή το "R" - ο αριθμός των επιπλέον ατόμων που έχουν μολυνθεί από κάθε φορέα - το οποίο ποικίλλει από μόνο του. Ορισμένοι παράγοντες που επηρεάζουν το τελευταίο περιλαμβάνουν το πού ζει, τις παραλλαγές του ιού, τις κλιματολογικές συνθήκες αλλά και παράγοντες όπως το lockdown.
Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη και όταν οι επιστήμονες γνωρίζουν περισσότερα, δεν θα υπάρχει καθορισμένο όριο για την ανοσία της αγέλης που να εφαρμόζεται σε κάθε κοινωνία.
Για παράδειγμα, ένας υπολογισμός λέει ότι για ένα εμβόλιο που εξαλείφει πλήρως τη μετάδοση, το 60-72% του πληθυσμού θα χρειαστεί να το κάνει, προκειμένου να επιτευχθεί πλήρης ανοσία αγέλης. Αλλά εάν η αποτελεσματικότητα του εμβολίου είναι 80%, τότε το ποσοστό του πληθυσμού που εμβολιάζεται πρέπει να φτάσει το 90%.
Αυτό είναι πιθανώς υψηλότερο και από τις «μεγάλες προσδοκίες» των περισσότερων χωρών. Το Ηνωμένο Βασίλειο στοχεύει να εμβολιάσει κάθε ενήλικα έως τον Σεπτέμβριο, που αντιστοιχεί σε περίπου 51 εκατομμύρια από τα 67,5 εκατομμύρια άτομα - το 75% του πληθυσμού συνολικά. Αυτό προϋποθέτει ότι κάθε ενήλικας στη χώρα είναι πρόθυμος να εμβολιαστεί και αρκετά υγιής ώστε να μπορεί να το κάνει.
Ωστόσο, οι περισσότεροι επιστήμονες δεν περιμένουν να εξαλείψουν εντελώς τον ιό. Προς το παρόν, ο στόχος είναι να μειωθεί η μετάδοσή του όσο το δυνατόν περισσότερο και γρηγορότερα. «Ακόμα κι αν εμβολιάζεις με καλό ρυθμό, κάθε χώρα έχει μεγάλο αριθμό ευπαθών ομάδων. Επομένως τα κρούσματα θα ανεβαίνουν και η ανησυχία θα εξακολουθήσει να υπάρχει» τονίζει ο δρ. Χεντ.
Ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η εμμονή στην αποτροπή της μετάδοσης είναι μάταιος κόπος, επειδή μόλις εμβολιαστούν αρκετά άτομα, δεν έχει σημασία αν είναι ακόμα σε θέση να διαδώσουν τον ιό - όλοι θα έχουν ανοσία.
Ωστόσο, μπορεί να αποδειχθεί ζωτικής σημασίας για όσους δεν μπορούν να εμβολιαστούν, για παράδειγμα οι έγκυες, τα παιδιά ή οι βαριά νοσούντες.
Μέχρι να έχουμε μια απάντηση, ίσως θα πρέπει όλοι να έχουμε κατά νου την ιστορία του 11χρονου αγοριού με παρωτίτιδα - και να ενεργούμε σαν να μην έχουμε εμβολιαστεί, ακόμα κι αν έχουμε λάβει το τσίμπημα της σωτηρίας.
Πηγή: Politico, BBC Future
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 21.02.2021
ΣΧΟΛΙΑ