Θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης είναι ένας στους τρεις εργαζόμενους στην Ελλάδα. Στην πλειονότητά τους τα θύματα είναι γυναίκες, οι οποίες δεν καταγγέλουν τα όσα υφίσταναι, γιατί δεν πιστεύουν ότι θα αλλάξει κάτι ή φοβούνται ότι θα χάσουν τη δουλειά τους.
Τα παραπάνω προκύπτουν από πανευρωπαϊκή έρευνα του Ιδρύματος Friedrich-EbertStiftung, το οποίο στην Ελλάδα συνεργάστηκε με τη ΓΣΕΕ. Στην έρευνα συμμετείχαν 876 εργαζόμενοι και εργαζόμενες από την Ελλάδα. Ένας στους τρεις (31,4%, 275 περιστατικά) δήλωσε ότι είχε πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας.

Πιο ευάλωτες οι γυναίκες
Η συντριπτική πλειονότητα των θυμάτων είναι γυναίκες σε ποσοστό 75,3% *207 γυναίκες από τα 275 θύματα) ενώ το 21,1% είναι άνδρες. Οι γυναίκες που είναι πιο ευάλωτες στη σεξουαλική παρενόχληση είναι γυναίκες που έχουν ανάγκη τη δουλειά και αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες (32%). Οι κίνδυνοι μπορούν να αυξηθούν λόγω κατάχρησης εξουσίας και συνδρομής ή συνδυασμού διαφορετικών παραγόντων.Τα ποσοστά καταγγελίας είναι πολύ χαμηλά, ιδίως μεταξύ γυναικών και των πιο ευάλωτων ομάδων (μετανάστες, πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο, γυναίκες με κάποια μορφή αναπηρίας κ.ο.κ. —η ηλικία είναι επίσης ένας παράγοντας).

Συνηθισμένο φαινόμενο για επτά στους δέκα

Η έρευνα έδειξε ότι το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στον ιδιωτικό τομέα (77,1%) και πολύ λιγότερο στο δημόσιο (17,8%). Όσοι συμμετείχαν στην έρευνα ήταν κυρίως εργαζόμενοι με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου (76,7%) σε επιχειρήσεις με περισσότερους από 200 εργαζόμενους (49,8%) ή με 51–200 εργαζόμενους (17,8%). Περισσότεροι από επτά στους δέκα εργαζόμενους δηλώνουν ότι το φαινόμενο της παρενόχλησης στον χώρο εργασίας είναι από συνηθισμένο (43,5%) έως και πολύ συνηθισμένο (31,3%).

Σύμφωνα με την έρευνα, οι τομείς με τα συχνότερα κρούσματα σεξουαλικής παρενόχλησης είναι οι χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες (31,6%), οι λοιπές δραστηριότητες (6,9%), η εκπαίδευση (6,9%), οι δραστηριότητες σχετικά με την υγεία και την κοινωνική πρόνοια (6,2%), οι διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες (5,1%, η ενημέρωση και επικοινωνία (4,7%), καθώς και οι τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία (3,3%)

Βλέμματα, αγγίγματα και σωματική επαφή

Τι είδους ανεπιθύμητη συμπεριφορά βίωσαν τα θύματα στην εργασία τους;

• Ανάρμοστα έντονα ή απρεπή βλέμματα που τους έκαναν να νιώσουν άβολα σχεδόν επτά στις δέκα α(65,5%).
• Άσεμνα σεξουαλικά αστεία ή προσβλητικά σχόλια για το σώμα τους ή την ιδιωτική τους ζωή σχεδόν μία στις δύο (46,2%)
• Ανεπιθύμητη σωματική επαφή, όπως μεγάλη εγγύτητα, άγγιγμα σε μέρη του σώματος, φιλιά/αγκαλιές ή κάτι άλλο μία στις τρεις(32,4%)
• Συμπεριφορά σεξουαλικής φύσης που τους προκάλεσε αισθήματα προσβολής, ταπείνωσης ή φόβου μία στις πέντε (20,7%)
• Ανάρμοστες προτάσεις για ραντεβού το 17,5%
• Ανάρμοστες προτάσεις για σεξουαλική δραστηριότητα το 12%
• Ανάρμοστες προτάσεις σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης (6,9%).

Συνάδελφος ή αφεντικό

Στις μισές περιπτώσεις (49,4%) ο δράστης ήταν άνδρας συνάδελφος ή συνεργάτης και στο 40,4% των περιπτώσεων άνδρας-αφεντικό ή προϊστάμενος. Περίπου το 27,1% των περιστατικών σχετιζόταν με άνδρα πελάτη, ασθενή ή επιβάτη. Περίπου το 62,5% όσων συμμετείχαν στην έρευνα ένιωσαν ότι το κίνητρο ήταν σεξουαλικής φύσης και το 41,1% δήλωσε ότι συνδεόταν με την ηλικία.

Σκέφτηκαν να παραιτηθούν

Οι συνέπειες της παρενόχλησης θα μπορούσαν να είναι σοβαρές για τα θύματα: 67,3% ένιωσαν άβολα στον χώρο εργασίας, 31,9% απέφευγαν τις κοινωνικές επαφές με συναδέλφους, 29,5% δυσκολεύονταν να συγκεντρωθούν ή να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους, 24,7% σκέφτηκαν να αποχωρήσουν από την εργασία τους και 21,9% εκδήλωσαν κατάθλιψη ή άλλες δυσάρεστες ψυχολογικές συνέπειες

Οι περισσότερες υποθέσεις δεν καταγγέλονται

Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον εύρημα της έρευνας αφορά στην αντίδραση των θυμάτων στη σεξουαλική παρενόχληση: 38,2% απάντησαν ότι δεν αντέδρασαν καθόλου ούτε έκαναν κάτι και μόνο το 1,6% κατήγγειλε το περιστατικό στα αρμόδια θεσμικά όργανα, για παράδειγμα στον Συνήγορο του Πολίτη ή στην Επιθεώρηση Εργασίας. Επομένως, οι περισσότερες περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας δεν καταγγέλθηκαν στις Αρχές και, άρα, δεν καταγράφηκαν επισήμως. Επιπλέον, μόνο το 3,6% υπέβαλε επίσημη καταγγελία σε ειδική μονάδα του χώρου εργασίας και μόνο το 5,2% το κατήγγειλε σε συνδικαλιστική οργάνωση.

Απογοήτευση και φόβος

Τα θύματα αιτιολόγησαν την απάντησή τους λέγοντας ότι δεν εμπιστεύονταν τα αρμόδια όργανα (27,2%), πιστεύοντας ότι «δεν θα έκαναν τίποτα» (51,1%) ενώ φοβούνταν ότι η καταγγελία θα επηρέαζε αρνητικά την εργασία τους, τη θέση τους ή τις προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξής τους (37%). Εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι δεν είχαν άδικο. Όταν τα θύματα παρενόχλησης αντιπαρατέθηκαν με τον δράστη ή ενημέρωσαν τα αρμόδια άτομα ή όργανα, το 45,7% απάντησε ότι δεν υπήρξε κανένα αποτέλεσμα, το 27,5% δήλωσε ότι η παρενόχληση σταμάτησε, το 8,7% ότι ο ισχυρισμός διερευνήθηκε και το 6,5% ότι ο/η δράστης μεταφέρθηκε σε άλλο τμήμα. Από τις περιπτώσεις στις οποίες είχε υποβληθεί επίσημη καταγγελία, μόνο το 7,1% απάντησε ότι η καταγγελία τους βελτίωσε την κατάσταση, το 10% απάντησε ότι τίποτε δεν άλλαξε και το 6,4% ότι επιδείνωσε την κατάσταση.

Όπως επισήμαναν τα θύματα, υπάρχει σύγχυση σχετικά με το τι κάνουν οι τρεις συναρμόδιες ανεξάρτητες Αρχές είναι η Επιθεώρηση Εργασίας, ο Συνήγορος του Πολίτη και η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ), ενώ το 26,9% των συμμετεχόντων/-ουσών δήλωσε ότι δεν εμπιστεύονται τα όργανα αυτά. «Το εντυπωσιακά χαμηλό ποσοστό του 1,6% των θυμάτων που κατήγγειλαν περιστατικό στα αρμόδια θεσμικά όργανα, όπως ο Συνήγορος του Πολίτη ή η Επιθεώρηση Εργασίας, και το 3,6% που υπέβαλε επίσημη καταγγελία στην αρμόδια μονάδα του χώρου εργασίας δείχνουν ότι πρέπει να καταβληθούν πολλές προσπάθειες για να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη» επισημαίνεται στη μελέτη.