Και ξαφνικά γεμίσαμε ανακοινώσεις για Open Malls. Πενήντα έξι τον αριθμό σε όλη τη χώρα για τα οποία θα δαπανηθούν πάνω από 96 εκατομμύρια ευρω. Καθόλου ευτελές ποσό για ένα αμφίβολης αποτελεσματικότητας έργο, τουλάχιστον αν κρίνουμε από το Open Mall της Θεσσαλονίκης που ήταν ένα από τα πρώτα που δημιουργήθηκαν στη χώρα.

Kαταρχάς τι είναι τα Open Malls ή Ανοικτά Κέντρα Εμπορίου ελληνιστί. Η ιδέα πάει πίσω στο 2012. Τότε το υπουργείο Ανάπτυξης και η Εθνική Συνομοσπονδία Επιχειρηματικότητας και Εμπορίου διαπίστωναν ότι «τα κέντρα των πόλεων, στα οποία συνήθως είναι και τα παραδοσιακά εμπορικά κέντρα δεν είναι πλέον ελκυστικά για τους καταναλωτές λόγω δυσκολίας πρόσβασης, στάθμευσης, ανεπαρκούς σηματοδότησης, κλπ. Ταυτόχρονα υπό το βάρος της κρίσης, με την αύξηση των κλειστών καταστημάτων και την αύξηση της επισκεψιμότητας στα κλειστού τύπου Mall, η δεύτερη κατηγορία είχε σημαντικά μικρότερη πτώση τζίρου από τα μικρά και μικρομεσαία καταστήματα εάν όχι και αύξηση». Τα Open Malls, λοιπόν, θα καθιστούσαν τις αγορές στα κέντρα των πόλεων ανταγωνιστικές των μεγάλων πολυκαταστημάτων.

Αρχικά το πρόγραμμα θα εφαρμοζόταν πιλοτικά σε Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα και Αλεξανδρούπολη με προϋπολογισμό 1,2 εκατ. ευρώ. "Ο καταναλωτής επιλεγεί τα κλειστού τύπου Mall's επειδή βρίσκει σε αυτά άνετη στάθμευση, εύκολη πρόσβαση, επαρκής σήμανση που διευκολύνει τον προσανατολισμό του επισκέπτη, καλαισθησία του χώρου, ποικιλία των προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρονται στα εμπορικά κέντρα, καθαριότητα, ασφάλεια, συνδυασμός αγορών και ψυχαγωγίας μέσα από πληθώρα εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται στους χώρους των εμπορικών κέντρων αλλά και από τη συστέγαση επιχειρήσεων από διάφορους χώρους (εμπόριο, εστίαση, πολιτισμός / κινηματογράφοι κ.λπ.), η ύπαρξη χώρων απασχόλησης για τα παιδιά. Αυτές τις συνθήκες δημιουργήσαμε στα τέσσερα ανοικτά κέντρα εμπορίου" έλεγε ο τότε πρόεδρος της ΕΣΕΕ. Δεν ξέρουμε αν όντως δημιουργήθηκαν αυτές οι συνθήκες στις άλλες πόλεις αλλά το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης είναι ενδεικτικό.

Το Thess Open Mall

Από το 2012 που ανακοινώθηκε, το «Thess Open Mall» εγκαινιάστηκε μόλις τον Δεκέμβριο του 2015, δηλαδή στην εκπνοή του προγράμματος ΕΣΠΑ. «Γίνεται πρώτη φορά στην Ευρώπη, το παρακολουθούν όλοι με μεγάλη αγωνία, μάλιστα ενδιαφέρθηκαν κάποιοι από τη Γαλλία και τη Γερμανία για να δουν πως θα λειτουργήσει και να το εφαρμόσουν» έλεγε τότε ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Π. Φιλιππίδης. Ελάχιστοι έμποροι ενδιαφέρθηκαν να συμμετάσχουν, παρότι ήταν δωρεάν, και έβαλαν τα σχετικά αυτοκόλλητα στις βιτρίνες τους. Τι έγινε με τις 200.000 ευρώ που δαπανήθηκαν για το πρόγραμμα; Στήθηκαν τέσσερις οθόνες στα πεζοδρόμια, όπου θα προβάλλονταν διαφημίσεις και προσφορές των καταστημάτων. Πολύ γρήγορα οι οθόνες «έσβησαν», βάφτηκαν με γκράφιτι. Μπήκαν κάποια παγκάκια και αυτοκόλλητα στις διαβάσεις πεζών (“Κοίτα δεξιά- κοίτα αριστερά”) για να διευκολύνουν τους καταναλωτές. Επίσης, ένα γυάλινο περίπτερο στη γωνία Π. Μελά και Π.Π. Γερμανού που είχε ένα παγκάκι, φωτοβολταϊκό στη στέγη και λίγο πράσινο για να ξαποσταίνουν οι καταναλωτές από τα ψώνια τους, αλλά σε πρώτη φάση φιλοξένησε για διαφημιστικούς λόγους ένα αυτοκίνητο.

Ήταν αυτά αρκετά για να τονώσουν την κίνηση; Προφανώς και όχι. Το γεγονός ότι τα χρήματα ήταν λίγα και ήταν κοινοτικά (άρα όχι «δικά μας») δεν αποτελεί δικαιολογία για αυτή τη σπατάλη που δεν άφησε τίποτα στην πόλη, παρά μόνο μερικά εμπόδια στα πολύπαθα πεζοδρόμια της Θεσσαλονίκης.

Εννέα εκατομμύρια για την αγορά

Αφού ολοκληρώθηκε το πιλοτικό πρόγραμμα το 2015, τον Μάιο του 2019 ανακοινώθηκε ότι εγκρίθηκαν 56 προτάσεις δήμων και εμπορικών συλλόγων για ισάριθμα Open Malls. Μάλιστα ο αρχικός προϋπολογισμός της δράσης ήταν 50 εκατ. ευρώ και αυξήθηκε στα 96 εκατ. ευρω. Από 1,7 εκατ. ευρώ θα δοθούν για το Καπάνι και για το Open Mall Θέρμης, 1,8 εκατ. ευρω για το Ανοικτό Κέντρο Εμπορίου Βόλβης και για αυτά στην Καλαμαριά και τη Δημητρίου Γούναρη στο κέντρο της πόλης.

Λεφτά του ΕΣΠΑ υπάρχουν. Το θέμα είναι αν η απορρόφηση είναι αυτοσκοπός.

Πλέον ο ένας μετά τον άλλον δήμο ανακοινώνουν τα σχέδια τους για το τι θα περιλαμβάνει το δικό τους Open Mall που θα υλοποιηθεί σε συνεργασία με τοπικούς συλλόγους εμπόρων.

Οι δήμοι βρήκαν την ευκαιρία να εντάξουν απαραίτητα έργα υποδομών: στο Καπάνι πεζοδρόμια, οδοστρώσεις, δίκτυα ύδρευσης αποχέτευσης, στη Δ. Γούναρη πάρκα και παιδικές χαρές, στην Καλαμαριά ανάπλαση οδών- τα στοιχειώδη δηλαδή. Τα σχέδια περιλαμβάνουν σήμανση, συστήματα “έξυπνης πόλης και βιώσιμης κινητικότητας”, βελτίωση της προσβασιμότητας και της αισθητικής του αστικού περιβάλλοντος της περιοχής. Ας ελπίσουμε ότι αυτοί οι βαρύγδουποι τίτλοι να μην περιοριστούν στην παροχή «δωρεάν wifi», σε παγκάκια και σε μερικά αυτοκόλλητα στις προσόψεις των καταστημάτων.

Εν κατακλείδι, σχεδόν εννέα εκατομμύρια ευρώ θα πέσουν στην αγορά του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Δεν είναι και λίγα. Ας δουν οι δήμοι και οι σύλλογοι των εμπόρων τι πήγε στραβά στο Thess Open Mall και ας φροντίσουν αυτά τα χρήματα να πιάσουν τόπο. Γιατί με αυτοκόλλητα δεν ανταγωνίζεσαι τα μεγάλα malls.