Δεκάδες αρχαιολογικούς θησαυρούς κρύβει, όπως είναι γνωστό, ο νομός Ξάνθης, οι οποίοι είτε έχουν έρθει στο φως μέσω ανασκαφών είτε υπάρχουν πληροφορίες για την ύπαρξή τους.

Ένας από αυτούς είναι και ο προϊστορικός οικισμός της Διομήδειας, μια θέση που έγινε γνωστή στην επιστημονική κοινότητα το 1974, ενώ η πρώτη συστηματική ανασκαφική διερεύνησή της ξεκίνησε σαράντα χρόνια μετά.

Από τότε μέχρι σήμερα η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως διάφορα ακίνητα και κινητά ευρήματα.

Πρόκειται για τον μεγαλύτερο σε έκταση γνωστό οικισμό στην πεδιάδα της Ξάνθης. «Τα κατάλοιπα μαρτυρούν συνεχόμενη κατοίκηση από τα μέσα της 6ης έως το δεύτερο μισό της 5ης χιλιετίας και τον εντάσσουν πολιτισμικά στην οικεία παράδοση της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης», τονίζει στο makthes.gr η αρχαιολόγος, Προϊσταμένη Τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Μουσείων Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης Μαρία Χρυσάφη.

ΤΟΜΗ  

Τα πρώτα συμπεράσματα από την ανασκαφή που διενεργήθηκε τα τελευταία χρόνια με τη συνδιεύθυνση της προϊσταμένης Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης Κωνσταντίνας Καλλιντζή και του επίτιμου Εφόρου Αρχαιοτήτων Στρατή Παπαδόπουλου θα παρουσιαστούν τώρα στην 33^η Επιστημονική Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη την Πέμπτη 22 Απριλίου στις 10.15πμ.

Στοιχεία που ξετυλίγουν τον μίτο της Αριάδνης

Στη διάρκεια της ανασκαφής στοιχεία από αποσπασματικά σωζόμενους ορίζοντες χρήσης ήρθαν στο φως και παραπέμπουν άλλοτε σε ανοικτούς και άλλοτε σε δομημένους χώρους. Χαρακτηριστικές είναι οι θερμικές κατασκευές και οι αποθηκευτικοί και απορριμματικοί λάκκοι, επιχρισμένοι με γκρίζο πηλό (φωτ.). Σε μία περίπτωση τέσσερις πεταλόσχημες εστίες διαμορφώνονται επάλληλα στο ίδιο σημείο και φέρουν ως υπόστρωμα στρώση από χαλίκια και θραύσματα αγγείων (φωτ.). Μεγάλος αριθμός από αποτυπώματα πασσάλων, τμήματα δαπέδων και υλικά δομής προδίδουν οικιστική δραστηριότητα χωρίς, ωστόσο, να είναι εφικτό να αποσαφηνιστούν κατόψεις (φωτ).

ΘΕΡΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ 

Αντίθετα, η ποικιλία, το πλήθος και η ποιότητα των κινητών ευρημάτων, συνεπικουρούν στην ανασύνθεση ποικίλων επεισοδίων της καθημερινότητας των κατοίκων. Εντυπωσιάζει η αγγειοπλαστική. Αποθηκευτικοί πίθοι, κύπελλα, πρόχοι, φιάλες, τριποδικά αγγεία, σουρωτήρια, πώματα και τράπεζες, συχνά με λειασμένες ή στιλβωμένες επιφάνειες, είτε διακοσμημένα με γραπτή, εγχάρακτη ή στιγμωτή διακόσμηση, συνθέτουν ένα αξιόλογο σύνολο οικοσκευής που ξεπερνά τη χρηστικότητα και φέρει ενίοτε στοιχεία φιλοκαλίας.

Η παρουσία πυριτόλιθων από όλο το φάσμα της κατεργασίας επιβεβαιώνει την κατασκευή τους εντός του οικισμού. Σποραδικά τμήματα μαρμάρινων αγγείων και ειδωλίων κάνουν αντιληπτό ένα αξιοσημείωτο επίπεδο λιθοτεχνίας. Το πλούσιο βιοαρχαιολογικό υλικό παρέχει ενδείξεις για τις διατροφικές επιλογές των κατοίκων. Έχουν ταυτιστεί σπόροι από φακή, μπιζέλι, λαθούρι, κριθάρι, μονόκοκκο και δίκοκκο σιτάρι, σταφύλι, σύκο, βατόμουρο και κράνα, ενώ επιβεβαιώνεται η κατανάλωση μεγάλων και μικρών θηλαστικών και πουλιών, καθώς και οστρακοειδών. «Ίσως τα κατά χώραν κατάλοιπα στον νεολιθικό οικισμό της Διομήδειας να μην εντυπωσιάζουν με την πρώτη ματιά, προσφέρουν, εντούτοις, τον μίτο της Αριάδνης για να οδηγηθούμε με προσεκτικά βήματα τόσο στην κατανόηση των δεδομένων του οικισμού και στη συζήτηση που αυτά ανοίγουν, όσο και στη διάχυση της γνώσης στην τοπική κοινωνία», λέει η κ. Χρυσάφη.

Το Ερευνητικό Πρόγραμμα Διομήδειας

Η θέση του οικισμού, στο βόρειο τμήμα της πεδινής έκτασης της Ξάνθης, έχει τη μορφή χαμηλού γηλόφου, ο οποίος έδωσε και το όνομα στην περιοχή («τούμπα», φωτ.). «Η ανασκαφή επιδιώκει να σκιαγραφήσει την ταυτότητα της νεολιθικής θέσης απαντώντας σε πρωτογενή επιστημονικά ερωτήματα σχετικά με τη μορφή, την έκταση, τη διάρκεια ζωής και την εξέλιξή του οικισμού, τις επιρροές και τις σχέσεις με γειτονικούς οικισμούς, και παράλληλα να ανιχνεύσει στοιχεία κοινωνικών δομών και ενδοκοινοτικής οργάνωσης, στρατηγικές επιβίωσης, ιδεολογικές/συμβολικές πρακτικές κ.ά.», συμπληρώνει η κ. Χρυσάφη.

ΔΙΟΜΗΔΕΙΑ - ΘΕΣΗ 

Για τη διασφάλιση της προστασίας και της ολιστικής διαχείρισης του αρχαιολογικού χώρου, καθώς και τη διάδραση με τη σύγχρονη κοινωνία, το 2019 συγκροτήθηκε το Ερευνητικό Πρόγραμμα Διομήδειας το οποίο φιλοδοξεί να υλοποιήσει, εκτός της ανασκαφικής, και γεωμορφολογική, επιφανειακή και εθνογραφική έρευνα.

Μόλις τριών μηνών ήταν οι έρευνες των ετών 2014-2016 και 2019, ενώ τα δύο τελευταία χρόνια αναστάλθηκαν λόγω της πανδημίας. «Η πρώτη εικόνα, αν και απογοητευτική με το πλήθος των σύγχρονων αναμοχλεύσεων και των διαταράξεων από τα λαγούμια και τις ρίζες των δέντρων, μας επιτρέπει να αφηγηθούμε ένα μικρό κεφάλαιο της ιστορίας της θέσης (φωτ.)», σημειώνει η αρχαιολόγος.

Μέσα από αυτό προκύπτει, μεταξύ άλλων και η στρατηγική θέση της Διομήδειας, ως προς την πρόσβαση και τον έλεγχο εύφορων εκτάσεων και φυσικών πόρων, που φαίνεται ότι αποτελεί διαχρονικό κριτήριο επιλογής· Ξανακατοικείται στα μέσα της 3^ης χιλιετίας και πολύ αργότερα κατά τους Κλασικούς, Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς Χρόνους, ενώ σήμερα περιβάλλεται από οικισμούς.