Και τώρα; Τι κάνουμε τώρα; Τώρα που περάσαμε το πρώτο εμπόδιο υγιείς και όρθιοι, πριν πάρουμε μια βαθιά ανάσα, βλέπουμε μπροστά μας το δεύτερο εμπόδιο. Μεγαλύτερο, υψηλότερο, τρομακτικό.

Πάμε καταπάνω του και είμαστε έτοιμοι να κάνουμε το άλμα για να το υπερπηδήσουμε. Μεγάλο μας όπλο, η πίστη μας ότι μπορούμε να το καταφέρουμε. Όπως καταφέραμε το προηγούμενο εμπόδιο, που ξεφύτρωσε μπροστά μας ξαφνικά.

Πάμε λοιπόν.

Καλά, αναγκαία και ωφέλιμα τα λόγια που εμψυχώνουν και δίνουν κουράγιο, αλλά καμιά μάχη δεν κερδήθηκε αν ο αγωνιζόμενος δεν έχει καθαρή εικόνα της… αρένας και πλήρη συνείδηση των δυνατοτήτων του αντιπάλου.

Τα πράγματα είναι εντελώς σαφή και προβλέψιμα: τους επόμενους μήνες, η απειλή του ιού, θα συνοδεύεται από την οικονομική κατάρρευση.

Αυτή είναι η θλιβερή αλήθεια και δεν χρειάζεται να κλείνουμε τα μάτια ούτε να την κρύβουμε, γιατί τότε δεν θα μπορέσουμε να κάνουμε τίποτα, όχι για να την αποτρέψουμε- που δεν υπάρχει περίπτωση να συμβεί αυτό- αλλά να τη μετριάσουμε και να τη διαχειριστούμε.

Ας μιλήσουμε με ειλικρίνεια και σταράτα λόγια: τους μήνες που έρχονται, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι θα χάσουν τις δουλειές τους ή θα δουν το εισόδημά τους να κατακρημνίζεται. Δεκάδες χιλιάδες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις θα κλείσουν, ενώ εκατοντάδες κολοσσοί θα ταρακουνηθούν συθέμελα.

Από αυτήν την βίαιη… φτωχοποίηση, δεν θα ξεφύγουν οι συνήθως ανθεκτικοί οργανισμοί όπως είναι οι Δήμοι, οι κρατικές εταιρείες, τα εγχώρια τμήματα των μεγάλων πολυεθνικών, οι τράπεζες, το ίδιο το ελληνικό κράτος.

Το αν η μέση περικοπή εσόδων και εισοδημάτων περιοριστεί στα επίπεδα του 30% ή ξεφύγει ακόμη περισσότερο, θα εξαρτηθεί από τις πολιτικές διαμοιρασμού της ζημίας που θα ακολουθηθούν, καθώς και από τις στοχευμένες παρεμβάσεις αλληλεγγύης στους περισσότερο πληττόμενους και στήριξης της επιχειρηματικότητας και της εργασίας.

Δεν υπερβάλλω, ούτε κινδυνολογώ. Δύο μήνες τώρα, οι άνθρωποι δεν δουλεύουμε, οι εταιρείες δεν παράγουν, ούτε προσφέρουν υπηρεσίες. Ακόμη και οι λίγοι που παραμένουν επαγγελματικά ενεργοί, ασχολούνται κυρίως με τον κορονοϊό, δηλαδή ως επί το πλείστον παράγουν έργο και προϊόντα σχετιζόμενα με το έκτακτο θέμα που προέκυψε.

Απέναντι σε αυτήν την κατάσταση, απάντηση δεν υπάρχει. Δεν είναι δυνατόν να υπάρξει.

Η κυβέρνηση παρουσίασε ένα σχέδιο «επιστροφής στην κανονικότητα», το οποίο συνεχίζει να κινείται στην ίδια γραμμή: της προστασίας της δημόσιας υγείας και του περιορισμού της φονικής διασποράς του ιού. Καλά κάνει. Πρώτα απ’ όλα η υγεία.

Αλλά όλο αυτό, κόστισε και κοστίζει ακριβά.

*Αν θα μου ζητούσε κανείς να προσπαθήσω να περιγράψω τη φάση στην οποία βρισκόμαστε, θα την παρομοίαζα με την κατάσταση εκείνου που περιμένει να του στείλουν τον λογαριασμό και τρέμει σκεπτόμενος ότι δύσκολα θα μπορέσει να τον αποπληρώσει.

Η Ευρώπη, λέει, λέει, αλλά στην τελική φτάνει να μιλά μόνο για παρατάσεις αποπληρωμής και για νέα δανεικά, αδυνατώντας να κατανοήσει ότι σε αυτές τις έκτακτες συνθήκες δεν γίνεται να κρατάμε τους ίδιους κανόνες για σκληρό χρήμα, για δανεισμό με προϋποθέσεις και μνημόνια.

*Σήμερα απαιτείται να πέσει άφθονο χρήμα στην αγορά για να ξαναπάρει μπροστά η μηχανή της παραγωγής. Δεν γίνεται να μιλάμε για δανεισμό από στενές στρόφιγγες και με επιτόκια του 8 με 10%. Είναι σαν να σκοτώνουμε οικονομικά και όσους καταφέρουν να επιζήσουν από τον ιό.

Το ευρωομόλογο, είναι εκ των ων ουκ άνευ και απορώ πώς οι Γερμανοί- και οι σύμμαχοί τους- επιμένουν να αντιμετωπίζουν τα νέα προβλήματα με τις παλιές συνταγές.

Αύριο η Ελλάδα κάνει τα πρώτα δειλά βήματα επιστροφής στην κανονικότητα. Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε -με απόλυτο μάλιστα τρόπο- είναι ότι ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΔΕΝ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΧΘΕΣ.

Η νέα πραγματικότητα θα διαφέρει πολύ των όσων συνηθίσαμε.

*Οι φοβισμένοι και οι περιορισμένοι άνθρωποι, δεν καταναλώνουν. Κρατάνε πισινή για τη δύσκολη που θεωρούν ενδεχόμενο να τους προκύψει και δεν τους νοιάζει πέραν των απαραίτητων για την επιβίωσή τους στις νέες συνθήκες που διαμορφώθηκαν. Ούτε έξτρα παπούτσια, ρούχα και αξεσουάρ, ούτε προγραμματισμός για ταξίδια, ούτε νέες ηλεκτρικές συσκευές και έπιπλα, ούτε ταβέρνες και μπαράκια.

Εννοείται ούτε λόγος για επενδύσεις, για αγορές σπιτιών και οικοπέδων, για άνοιγμα καινούριων επιχειρήσεων και καταστημάτων…

Όσο κι αν είναι ευφάνταστος κανείς, δύσκολα μπορεί να προβλέψει σε ποια ζωή θα επιστρέψουμε αν και όταν αρθούν τα περιοριστικά μέτρα.

Πού θα βρεθούν σχολικές αίθουσες για τμήματα 15 ατόμων από τον Σεπτέμβριο (άντε τώρα θα ανοίξουν γυμνάσια και λύκεια με μισές ημέρες προσέλευσης).

*Αλλά κι αν γίνουν τμήματα πρωί- απόγευμα, πού θα βρεθούν άλλοι τόσοι εκπαιδευτικοί που θα χρειαστούν (για να μην αναφερθώ στους σημερινούς που η μεγάλη τους πλειοψηφία ανήκει λόγω ηλικίας στις ευπαθείς ομάδες).

Πώς θα αντέξουν οι ξενοδόχοι χωρίς ταξίδια, τουρίστες, επιστημονικά συνέδρια, εκδηλώσεις και τι θα απογίνουν οι πολυάριθμοι υπάλληλοί τους που θα οδηγηθούν είτε στην απόλυση είτε στην εκ περιτροπής εργασία (μία και δύο μέρες τη βδομάδα).

Πώς θα κρατηθούν τα μπαράκια, τα καφενεία και οι ταβέρνες όταν υποχρεωθούν να μειώσουν κατά 60 και 70% τη χωρητικότητά τους, με τα ίδια πάγια (ρεύματα, ενοίκια, δημοτικά τέλη) και με νέους ελέγχους και απειλές προστίμων να θεσπίζονται;

Τι θα γίνουν οι εκατοντάδες χιλιάδες που απασχολούνταν εποχιακά με τον τουρισμό (πέντε κι έξι μήνες δουλειάς σε μονάδες, μαγαζιά κ.λπ.) και άλλες τόσες μετά επίδομα ανεργίας και κανένα μαύρο μεροκάματο για συμπλήρωμα;

Με τέτοια ανεργία και οικονομική δυσπραγία, ποιος θα πληρώνει δόσεις δανείων, φορολογικές υποχρεώσεις, λογαριασμούς νερού-ρεύματος (μαθαίνω ότι οι δήμοι τρομάζουν βλέποντας τα έσοδά τους να απομειώνονται καθώς ούτε δημοτικά τέλη πληρώνουν τα κλειστά καταστήματα, ούτε τον φόρο επί του τζίρου -τη μαγιά της λεγόμενης εστίασης).

*Ντόμινο που θα φτάσει -αν δεν υπάρξει θεαματική ανατροπή του σκηνικού- και στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων και τις συντάξεις, καθώς δεν είναι δυνατόν να καταστρέφεται το σύμπαν και αυτοί να μείνουν ανέγγιχτοι…

Το ότι η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη, είναι πλέον πασιφανές.

Όπως και το ότι η κυβέρνηση μέχρι τώρα τα κατάφερε περίφημα, ενώ και τώρα προσπαθεί με καλοδουλεμένο σχέδιο να μας βγάλει από τα σπίτια μας, κρατώντας μας όμως ασφαλείς.

Είναι επίσης βέβαιο, ότι οι ζημιές (οικονομικές και σε ζωές) θα είναι μεγάλες.

Οι δυσκολίες αυτές, υποχρεώνουν όλους να βάλουμε πλάτη, να σφίξουμε τα δόντια και να κάνουμε ό,τι του αναλογεί του καθένα για να προχωρήσουμε.

Αυτήν την υποχρέωση πρώτιστα την έχουν οι κρατικοί αξιωματούχοι και οι αιρετοί μας εκπρόσωποι που οφείλουν να σταθούν στο ύψος της ευθύνης τους αποδεικνύοντας ότι μπορούν να θέτουν το «εμείς» πάνω από το «εγώ» και να διοικούν έντιμα και αποτελεσματικά.

*Παρομοίως, οφείλουν τα κόμματα της αντιπολίτευσης να επιδεικνύουν λογική και υπευθυνότητα, χωρίς να καταφεύγουν σε εκ του ασφαλούς κριτική, σε μια ανέντιμη απόπειρα εκμετάλλευσης των βλαπτικών επιπτώσεων της πανδημίας, προσδοκώντας να αποκομίσουν κάποια κομματικά οφέλη.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 3 Μαΐου 2020