Οι δημοσκόποι δεν θα πρέπει να αισθάνονται ιδιαίτερα ικανοποιημένοι για τις προβλέψεις τους όσον αφορά το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών της περασμένης Κυριακής. Ωστόσο, δεν έπεσαν έξω σε όλα. Για παράδειγμα, σε όλες τις δημοσκοπήσεις, όλων των εταιρειών, εκ των βασικών πρωταγωνιστών εμφανιζόταν ο «κανένας», ο οποίος μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνούσε και τον Κυριάκο Μητσοτάκη που εμφανιζόταν μακράν «καταλληλότερος» για πρωθυπουργός από τους υπόλοιπους πολιτικούς αρχηγούς. 

Εντέλει, ο «κανένας» ήταν εκ των νικητών των ευρωεκλογών... δια της απουσίας του. Η αποχή, η οποία κατέρριψε κάθε προηγούμενο μεταπολιτευτικό ρεκόρ, καθόρισε εν πολλοίς και το αποτέλεσμα. Και αναλόγως της πολιτικής προέλευσης των ψηφοφόρων που απείχαν, άλλων φούσκωσε τα ποσοστά, παρότι πήραν λιγότερες ψήφους σε σχέση με τον Ιούνιο του 2023, άλλων τα συρρίκνωσε, δυσανάλογα με τον απόλυτο αριθμό των ψηφοφόρων που τους γύρισαν την πλάτη.

Στις εκλογές της περασμένης Κυριακής ψήφισαν 4.062.092 σε σύνολο εγγεγραμμένων 9.814.685, δηλαδή ποσοστό αποχής 58,7%. Το προηγούμενο αρνητικό ρεκόρ αποχής ήταν στις ευρωεκλογές του 2009 με 47,37%. Μέσα σε διάστημα ενός χρόνου ψήφισαν 1.211.607 λιγότεροι, καθώς στις εκλογές του Ιουνίου 2023 είχαν προσέλθει στις κάλπες 5.273.699 ψηφοφόροι. Βεβαίως, τα ποσοστά αποχής στην Ελλάδα είναι πλασματικά καθώς στους εκλογικούς καταλόγους περιλαμβάνονται χιλιάδες άτομα τα οποία δεν βρίσκονται πλέον εν ζωή, ενώ υπάρχουν και χιλιάδες επίσης διπλοεγγραφές. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους ξεπερνούν τα 9,8 εκατ. Στην τελευταία απογραφή το σύνολο του πληθυσμού ήταν περί τα 10,5 εκατ. Εξ αυτών περίπου το 16%, δηλαδή κοντά 1,7 εκατ. είναι κάτω των 17 ετών, άρα δεν έχουν δικαίωμα ψήφου. Επιπλέον, σχεδόν 730.000 είναι αλλοδαποί εκ των οποίων η συντριπτική πλειονότητα δεν έχουν δικαίωμα ψήφου. Συνεπώς, από τα 10,5 εκατ. δικαίωμα ψήφου έχουν περίπου 8,1 εκατ., δηλαδή 1,7 εκατ. λιγότεροι σε σχέση με τους εγγεγραμμένους στους εκλογικούς καταλόγους. Άρα, στην πραγματικότητα το ποσοστό αποχής είναι κοντά στο 50% και όχι σχεδόν 60% όπως εμφανίζεται επισήμως σήμερα.

Ποια, όμως, ήταν η προέλευση αυτού του 1,2 εκατ. που απείχε; Κι επίσης, ποιος τελικά επωφελήθηκε από την αποχή; Κάποιες από τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα είναι εικαζόμενες, άρα με κάποια επισφάλεια, άλλες όμως εδράζονται σε αριθμητικά δεδομένα, συνεπώς δεν επιδέχονται αμφισβήτηση. Ένα πρώτο, σχετικά ασφαλές συμπέρασμα είναι ότι η αποχή ήταν μία παθητική έκφραση δυσαρέσκειας τόσο προς την κυβέρνηση, όσο και προς την λεγόμενη «συστημική» αντιπολίτευση. Η Νέα Δημοκρατία έχασε κοντά 13 ποσοστιαίες μονάδες, απώλειες από τις οποίες δεν εισέπραξε σχεδόν τίποτε ο ΣΥΡΙΖΑ καθώς και αυτός έχασε κοντά τρεις μονάδες, ενώ αμελητέα ήταν τα κέρδη του ΠΑΣΟΚ.

Αντιθέτως η αποχή φαίνεται να ευνόησε τα λεγόμενα αντισυστημικά κόμματα τα οποία αύξησαν το ποσοστό τους, κυρίως η Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου η οποία το διπλασίασε, και δευτερευόντως η Φωνή Λογικής της Αφροδίτης Λατινοπούλου, η οποία με την είσοδό της στην ευρωβουλή αποτέλεσε την έκπληξη των εκλογών. Βεβαίως, εάν αθροίσει κανείς τις ψήφους που συγκέντρωσαν τα αντισυστημικά κόμματα τα οποία κινούνται στο δεξιό άκρο του πολιτικού φάσματος, θα διαπιστώσει ότι είναι όσες πάνω-κάτω και αυτές που συγκέντρωσε ο ίδιος χώρος (περίπου 660.000) στις εκλογές του Ιουνίου 2023. 

Δεδομένου όμως του μικρότερου εκλογικού σώματος, τα ποσοστά αυξήθηκαν. Στους ευνοημένους της αποχής είναι φυσικά και το ΚΚΕ το οποίο, παραδοσιακά διαθέτει τους πλέον συνεπείς ψηφοφόρους. Είναι ενδεικτικό ότι την περασμένη Κυριακή το ΚΚΕ συγκέντρωσε 367.796 ψήφους που αντιστοιχούν στο 9,25%, ενώ στις εκλογές του 2023 είχε πάρει 401.224 που αντιστοιχούσαν στο 7,69%. Ενώ έχασε δηλαδή ψήφους, εντούτοις αύξησε το ποσοστό του.

Όπως φαίνεται, η αποχή έβλαψε κυρίως το κυβερνών κόμμα καθώς οι λεγόμενοι μετριοπαθείς ψηφοφόροι ήταν κυρίως αυτοί που απείχαν. Βεβαίως, σημαντική μερίδα εκείνων που είχαν ψηφίσει ΝΔ στις τελευταίες εθνικές εκλογές μετακινήθηκε προς την Ελληνική Λύση η οποία την περασμένη Κυριακή πήρε 138.236 περισσότερες ψήφους σε σχέση με πέρσι.

Μία άλλη παρενέργεια της αποχής είναι ότι η μειωμένη προσέλευση έριξε και το όριο εισόδου στο ευρωκοινοβούλιο το οποίο έφτασε στα 119.000 ψηφοδέλτια. Είναι χαρακτηριστικό ότι το όριο εισόδου στις προηγούμενες ευρωεκλογές ήταν 169.683 ψήφοι με ποσοστό συμμετοχής 58,69%, στις ευρωεκλογές του 2014 ήταν 171.479 ψήφοι (συμμετοχή 59,33%), του 2009 153.357 (συμμετοχή 52,63%) και σε αυτές του 2004 ήταν 183.672 (συμμετοχή 63,22%). Αυτό ωφέλησε βεβαίως το κόμμα της κ. Λατινοπούλου το οποίο συγκέντρωσε 120.753 ψήφους, ελάχιστους παραπάνω από το όριο εισόδου στο ευρωκοινοβούλιο.

Η συμμετοχή στην υπόλοιπη Ευρώπη

Στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, το χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής στις ευρωεκλογές σημειώθηκε στην Κροατία όπου έφτασε μόλις στο 21,34%. Ακολούθησαν η Λιθουανία με 28,9% και η Βουλγαρία με 31,8%. 

Στον αντίποδα, τα υψηλότερα ποσοστά σημειώθηκαν στο Βέλγιο όπου ψήφισε το 89,2% και ακολουθούν το Λουξεμβούργο με 82,3% και η Μάλτα με 72,8%. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η ψηφοφορία είναι υποχρεωτική στο Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, την Ελλάδα και τη Βουλγαρία.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 16.06.2024