Οι παλιοί λένε πως το πολιτικό κλίμα θυμίζει τις ευρωεκλογές του Ιουνίου του 1984, που ήταν μία αναμέτρηση απίστευτης πόλωσης μεταξύ του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου και της Νέας Δημοκρατίας του Ευάγγελου Αβέρωφ, τότε. Ποια Ευρώπη; Η χώρα είχε χωριστεί σε αυτούς που διακαώς ήθελαν να συνεχιστεί η «Αλλαγή» και σε αυτούς που τα έδιναν όλα για την «Απαλλαγή». Μια μάχη μεταξύ «φωτός και σκότους», όπως έλεγαν οι μεν, και «δημοκρατίας και ολοκληρωτισμού», όπως απαντούσαν οι δε.

Να ηττηθούν «οι δυνάμεις του σκότους και του ολοκληρωτισμού» είχε ζητήσει από ένα μεγάλο πλήθος χαμένο σε ένα δάσος από γαλανόλευκες σημαίες ο Ευάγγελος Αβέρωφ, στην κεντρική προεκλογική του ομιλία στην Αθήνα στις 14 Ιουνίου.

Δείτε και μια «λεπτομέρεια»: Το μεν ΠΑΣΟΚ, που μόλις πριν από 2,5 χρόνια είχε κερδίσει με εκείνο το σαρωτικό 48% του Οκτωβρίου του 1981, τελικά άντεξε και νίκησε παρά την «πανστρατιά» της ΝΔ, η πόλωση όμως που επικράτησε έφερε τα δύο μεγάλα κόμματα να συγκεντρώνουν αθροιστικά το 79,6% των ψήφων (το υψηλότερο μέχρι σήμερα ποσοστό του δικομματισμού σε ευρωεκλογές). Τα άλλα κόμματα… απλώς συμμετείχαν, με το πανίσχυρο μεταπολιτευτικά ΚΚΕ να περιορίζεται στο 11,6% και το ΚΚΕ εσ. στο 3,4%. Η ιστορία διδάσκει…

Και άλλες φορές όμως κατά τη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα για τις ευρωεκλογές η εσωτερική ατζέντα σκέπαζε τα πάντα, καθώς ο πονηρός πολιτευτής εύκολα μπορούσε, όπως η πρόσφατη πολιτική ιστορία απέδειξε, να παρασύρει τον παροιμιώδη μέσο ανθρωπάκο στην τεχνητή πόλωση και την πελατειακή λογική: «Ή εμείς ή αυτοί»!

Πέρα όμως από αυτήν την ελάχιστα ελπιδοφόρα «παράδοση», υπάρχει ίσως και κάτι βαθύτερο και όχι εύκολα ερμηνεύσιμο στη συμπεριφορά ενός μεγάλου και συχνά πλειοψηφικού ρεύματος στην ελληνική κοινωνία. Από τη μια θέλουμε να υπενθυμίζουμε στους εταίρους μας ότι εμείς δημιουργήσαμε το «ευρωπαϊκό όνειρο», ότι η σημερινή Ευρώπη είναι ελληνική έμπνευση, ενώ και η ίδια η λέξη είναι ελληνική και από την άλλη γινόμαστε μονίμως επιφυλακτικοί, φοβικοί και εχθρικοί απέναντι στους ευρωπαϊκούς κανόνες και θεσμούς, πιστεύοντας ότι πάντα κάποιοι θέλουν να μας «χρησιμοποιήσουν» και να μας «εκμεταλλευτούν».

Είμαστε μπροστά στην πιο κρίσιμη καμπή της πορείας της Ενωμένης Ευρώπης και στην πιο κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση των τελευταίων δεκαετιών. Η ευρωπαϊκές ελίτ δεν δείχνουν να έχουν τον τρόπο να πείσουν τις πλατειές λαϊκές μάζες, ειδικότερα στις πολύ μεγάλες φτωχές περιοχές του ευρωπαϊκού Νότου και των χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ για την ορθότητα της πολιτικής στην οικονομία και το προσφυγικό. Η ακροδεξιά βλέπει τις ιδέες της να γνωρίζουν όλο και πιο μεγάλη απήχηση.

Η συζήτηση για την Ευρώπη μετά το 2020 και για το τι διακυβεύεται σε αυτές τις εκλογές θα κινηθεί στο περιθώριο. Ελάχιστα θα ακούσουμε για την υπαρξιακή κρίση της Ευρώπης, την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, την άμυνα και την εξωτερική πολιτική της Ε.Ε., τη στήριξη της περιφέρειας, την κοινωνική πολιτική, το κοινωνικό ντάμπινγκ, την ισοπέδωση της εργασιακής δικαιοσύνης, τα αδιέξοδα του προσφυγικού.

Είναι βέβαιο ότι δεν θα εμβαθύνουμε στα νέα δεδομένα που δημιουργεί η οικονομική και κοινωνική κρίση, η σαρωτική νέα τεχνολογία και η κλιματική αλλαγή.

Αυτά όμως δεν είναι μελλοντολογικές υπερβολές.

Τα σενάρια για το κλίμα στην Ελλάδα δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξα. Μετά την Ανταρκτική, η περιοχή του κόσμου με τη μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας είναι η Μεσόγειος.

Η κουλτούρα της Ευρώπης έναντι της τεχνολογίας αλλάζει με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Τα κράτη καλούνται να υιοθετήσουν αμέσως όλες τις νέες τεχνολογίες. Έχει απάντηση η Ελλάδα; Πολύ αμφιβάλλουμε.

Είναι επείγον να αλλάξουμε την ενέργεια που καταναλώνουμε, ώστε να μη χρησιμοποιούμε άνθρακα. Σήμερα το 85% της παγκόσμιας ενέργειας βασίζεται στον άνθρακα, στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Έχει μπει αυτό στην εσωτερική ατζέντα;

Η γενιά του Εράσμους, βέβαια, τη θέλει αυτή τη συζήτηση ,αλλά εμείς οι παλιότεροι όχι. Έχουμε το βιολί μας. Άλλα είναι αυτά που -νομίζουμε ότι- «καίνε».

Η μια πλευρά δίνει τη μάχη των ευρωεκλογών, ψάχνοντας τον τρόπο «να μην πέσει ο Τσίπρας». Γι’ αυτό και η αναστολή υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων που θέλουν οι εταίροι και η μάχη για έκτακτο βοήθημα το Πάσχα, για τη διανομή των 700 εκατομμυρίων που κρατήθηκαν για προεκλογική χρήση και η δαιμονοποίηση του αντιπάλου ως ανάλγητου νεοφιλελεύθερου και «ομοϊδεάτη του Όρμπαν».

Η άλλη πλευρά θέλει να πέσει πάση θυσία ο «επικίνδυνος» Τσίπρας και ήδη ο πρόεδρος της ΝΔ έχει διαμηνύσει ότι το κόμμα κατεβαίνει, θεωρώντας τις ευρωεκλογές περίπου ως δημοψήφισμα εθνικής κάλπης.

Όλα τα έχει η προεκλογική περίοδος (αλληλοκατηγορίες για διαφθορά και διαπλοκή, απόπειρες εμπλοκής της δικαιοσύνης στο πολιτικό παίγνιο, επιστράτευση των «σταρ» του αθλητισμού, του τραγουδιού και των ριάλιτι στο «διάλογο» αλλά και στα ψηφοδέλτια), αλλά καθόλου Ευρώπη.

Αυτή μας μάρανε, όπως τραγουδούσε με το σαρκαστικό του ύφος, και μάλιστα σε πιο αθώες εποχές, ο αξέχαστος Τζίμης Πανούσης…

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 31 Μαρτίου 2019