Τα στερεότυπα και οι προκαθορισμένοι ρόλοι συντηρούν το έμφυλο χάσμα αμοιβών, τονίζει η Γενική Γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων κ. Μαρία Συρεγγέλα.

Οι γυναίκες είναι αυτές που αναγκάζονται να σταματήσουν προσωρινά ή και μόνιμα την καριέρα τους λόγω φροντίδας των παιδιών ή άλλων εξαρτώμενων μελών της οικογένειας ή να καταφύγουν στη λύση της ημι-απασχόλησης άρα και της μειωμένης αμοιβής, επισημαίνει, προσθέτοντας ότι αυτό έχει επίπτωση και στο μελλοντικό επίπεδο αμοιβών και συντάξεων.

Συνέντευξη στη Σοφία Χριστοφορίδου

Γιατί εξακολουθεί να υπάρχει το μισθολογικό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών, παρότι έχει θεσπιστεί η αρχή της ίσης αμοιβής για ίση εργασία;

Το χάσμα αμοιβών μεταξύ των φύλων είναι η διαφορά του μέσου ακαθάριστου ωριαίου μισθού μεταξύ ανδρών και γυναικών αναφορικά με τη συνολική οικονομία. Στην Ελλάδα, το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων ανέρχεται στο 15,5% (η μέση διαφορά στην αμοιβή μεταξύ των φύλων στην Ε.Ε. είναι στο 16,3%).

Το χάσμα γενικών αποδοχών μεταξύ των φύλων είναι η διαφορά μεταξύ των μέσων ετήσιων αποδοχών μεταξύ των γυναικών και τους άνδρες. Το χάσμα γενικών αποδοχών διαμορφώνεται με βάση τρία είδη μειονεκτημάτων που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες: κατώτερα ωριαία κέρδη, λιγότερες ώρες σε αμειβόμενες θέσεις εργασίας, και χαμηλότερα ποσοστά εργασίας (για παράδειγμα, όταν διακόπτεται η σταδιοδρομία μιας γυναίκας για την φροντίδα παιδιών ή συγγενών).

Το συνολικό χάσμα των αποδοχών μεταξύ των δύο φύλων στην Ελλάδα ανέρχεται στο 41,4% (ο μέσος όρος του χάσματος των συνολικών αποδοχών του φύλου στην Ε.Ε. είναι 39,6%). Μερικοί από τους παράγοντες που συμβάλλουν στο έμφυλο μισθολογικό χάσμα είναι:

Πρώτον, οι θέσεις ισχύος εντός των επιχειρήσεων είναι συντριπτικά ανδρική υπόθεση. Σε κάθε τομέα οι άντρες προάγονται πιο συχνά από τις γυναίκες και κατά συνέπεια αμείβονται καλύτερα. Αυτή η τάση κορυφώνεται στην κορυφή της ιεραρχίας, στην οποία μεταξύ των CEOs , λιγότερο από το 6% είναι γυναίκες.

Δεύτερον, οι γυναίκες αναλαμβάνουν πολλές απλήρωτες εργασίες, όπως την οικιακή εργασία και τη φροντίδα για παιδιά ή συγγενείς σε μεγαλύτερη κλίμακα από ό,τι οι άνδρες. Οι άνδρες εργαζόμενοι περνούν κατά μέσο όρο 9 ώρες την εβδομάδα για τις δραστηριότητες μη αμειβόμενης περίθαλψης και οικιακής χρήσης, ενώ οι γυναίκες εργαζόμενες 22 ώρες – αναφερόμαστε δηλαδή για περίπου 4 ώρες κάθε μέρα. Στην αγορά εργασίας αυτό αντικατοπτρίζεται στο γεγονός ότι περισσότερες από 1 στις 3 γυναίκες μειώνουν την αμοιβή τους με το να επιλέγουν τη μερική απασχόληση, ενώ μόνο 1 στους 10 άνδρες κάνουν το ίδιο.

Τρίτον, οι γυναίκες τείνουν να περνούν περισσότερο περιόδους εκτός της αγοράς εργασίας σε σχέση με τους άνδρες. Αυτές οι παύσεις της σταδιοδρομίας επηρεάζουν όχι μόνο την ωριαία πληρωμή του αλλά και έχουν επιπτώσεις και επί των μελλοντικών αποδοχών και συντάξεων.

Επίσης, σε ορισμένα επαγγέλματα, οι γυναίκες τείνουν να υπερεκπροσωπούνται, ενώ σε άλλα επαγγέλματα να υποεκπροσωπούνται.

Γιατί τα ποσοστά ανεργίας και η μερικής ή εκ περιτροπής απασχόληση είναι υψηλότερα μεταξύ των γυναικών; Πως σχετίζονται αυτά τα ποσοστά με τα στερεότυπα για τις γυναίκες και την κατανομή των ρόλων στην οικογένεια;

Τα ποσοστά ανεργίας καθώς και η εκ περιτροπής απασχόληση είναι συνδεδεμένα και με το έμφυλο χάσμα αμοιβών που προαναφέραμε. Οι γυναίκες πέρα από την έμμισθη εργασία τους, καλούνται να "εργαστούν" και ως φροντιστές, να σταματήσουν προσωρινά ή και μόνιμα την καριέρα τους λόγω φροντίδας των παιδιών ή άλλων εξαρτώμενων μελών της οικογένειας ή να καταφύγουν στη λύση της ημι-απασχόλησης άρα και της μειωμένης αμοιβής. Σαφέστατα, τα στερεότυπα και οι προκαθορισμένοι ρόλοι που επιβάλλουν τη γυναίκα ως την πρώτη (και πολλές φορές τη μοναδική) επιλογή για τη φροντίδα των λοιπών εξαρτώμενων μελών είναι κραταιά, αλλά επιβάλλεται η αλλαγή ώστε να υπάρξει ισότητα.

Πώς επηρέασε η δεκαετής κρίση τη θέση των γυναικών στην αγορά εργασίας, σε σχέση με τις αμοιβές, τις εργασιακές σχέσεις και την επισφάλεια αλλά και την καταπάτηση εργασιακών δικαιωμάτων; Γιατί έχουμε περισσότερες γυναίκες (και δη αρχηγούς μονογονεϊκών οικογενειών) στα όρια της φτώχειας;

Οι εργασιακοί και οικονομικοί μετασχηματισμοί που προέκυψαν από την οικονομική κρίση ήταν φυσικό να επηρεάσουν και τις γυναίκες εργαζόμενες. Η απώλεια θέσεων εργασίας, η ανεργία καθώς και η δυσκολία εύρεσης εργασίας οδήγησε σε συμβιβασμούς τόσο στις αμοιβές όσο και τα εργασιακά δικαιώματα εν γένει. Όσον αφορά τις γυναίκες στα όρια της φτώχειας και μάλιστα τις αρχηγούς μονογονεικών οικογενειών, η καθυστέρηση καταβολής της οικονομικής υποστήριξης του άλλου γονέα προς τη μητέρα (για λόγους οικονομικής δυσχέρειας, νομικών κωλυμάτων και διενέξεων ή λόγω εγκατάλειψης), η φροντίδα των παιδιών κατά αποκλειστικότητα (που σημαίνει μειωμένες ώρες εργασίας) και φυσικά η οικονομική κρίση οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα.

Γιατί μιλάμε για "γυναικεία επιχειρηματικότητα" ενώ δεν υπάρχει ο όρος "ανδρική επιχειρηματικότητα"; Τι δυσκολίες αντιμετωπίζουν οι γυναίκες επιχειρηματίες σε σχέση με τους άνδρες;

Ο όρος "γυναικεία επιχειρηματικότητα" σχετίζεται με την εξέλιξη της έννοιας του επιχειρείν για τις γυναίκες και τα στερεότυπα που τις ακολουθούσαν. Μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του '70, οι γυναικείες επιχειρήσεις ήταν κυρίως μικρομεσαίες και λειτουργούσαν συνεπικουρικά στον οικογενειακό προϋπολογισμό. Οι επόμενες δεκαετίες σηματοδότησαν την άνθιση της γυναικείας επιχειρηματικότητας ως αποκλειστική πηγή εισοδήματος της γυναίκας. Οι γυναίκες επιχειρηματίες αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εξισορρόπηση της επαγγελματικής με την προσωπική/οικογενειακή τους ζωή, τα στερεότυπα που θέλουν τη γυναίκα λιγότερο δυναμική, λιγότερο διεκδικητική σε σχέση με τους άνδρες επιχειρηματίες.

Γιατί οι γυναίκες στελέχη επιχειρήσεων δυσκολεύονται να σπάσουν τη "γυάλινη οροφή" και να εξελιχθούν ιεραρχικά;

Η έννοια της "γυάλινης οροφής" αναφέρεται περισσότερο στη δυσκολία ανέλιξης γυναικών στελεχών στα ανώτερα και ανώτατα επίπεδα της εταιρικής κλίμακας και σχετίζεται κυρίως και πάλι με τα στερεότυπα που ακολουθούν τις γυναίκες καθώς και με την εταιρική έλλειψη διαφοροποίησης.