Συγκεκριμένο κανονισμό λειτουργίας των σχολικών μονάδων -η συναίνεση στον οποίο θα είναι υποχρεωτική για την εγγραφή των μαθητών σε αυτές- επιβολή παιδαγωγικών μέτρων πρόληψης και αποτροπής της ενδοσχολικής βίας, συνευθύνη γονέων και κηδεμόνων για παραβατικές πράξεις των παιδιών τους, αποτελούν μερικά από τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης του μπούλινγκ στα σχολεία που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός και η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, από τη Θεσσαλονίκη και το 3^ο Γυμνάσιο Πολίχνης. 

Ο Γ.Γ. του υπουργείου Παιδείας Γιάννης Κατσαρός, σε συνέντευξη που παραχώρησε στη «ΜτΚ» μιλά για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η πλατφόρμα επώνυμων καταγγελιών για περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού αλλά και για τον ολιστικό σχεδιασμό της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου που βρίσκεται σε έξαρση, σε παγκόσμια κλίμακα.

Τι οδήγησε την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας στο να πλαισιώσει τη λειτουργία της πλατφόρμας καταγγελιών σχολικού εκφοβισμού, με τιμωρητικά-παιδαγωγικά μέτρα;

Παρακαλώ επιτρέψτε μου μία αρχική διευκρίνιση πάνω στην ερώτησή σας. Δεν πρόκειται για τιμωρητικά μέτρα. Στον χώρο της εκπαίδευσης η αντιμετώπιση των θεμάτων γίνεται με παιδαγωγικό τρόπο και όλα τα μέτρα που έχουν στη διάθεσή τους οι εκπαιδευτικοί έχουν παιδαγωγικό χαρακτήρα και έτσι τα χρησιμοποιούν. 

Τα στελέχη της εκπαίδευσης και ο Σύλλογος Διδασκόντων του κάθε σχολείου τα αξιοποιούν με απόλυτη φειδώ, ώστε να παραμένουν αποτελεσματικά και να διατηρούν τη δύναμη αποτροπής και σηματοδότησης των ορίων που τίθενται από τον κανονισμό λειτουργίας των σχολείων.

Ως προς το γιατί μαζί με την έναρξη λειτουργίας της πλατφόρμας, υπάρχουν δύο βασικοί αλληλένδετοι λόγοι. Ο πρώτος είναι η ανάγκη αποσαφήνισης του πλαισίου και των ορίων ενόψει λειτουργίας της πλατφόρμας, ώστε όλοι, μαθητές/τριες, γονείς, εκπαιδευτικοί να γνωρίζουν ποιες συμπεριφορές δεν είναι αποδεκτές στο σχολείο και εκτός σχολείου από όσους/ες έχουν τη μαθητική ιδιότητα. 

Αλλά και να γνωρίζουν ότι συμπεριφορές εκτός ορίων έχουν σαφείς ευθύνες που θα αναζητηθούν. Ο δεύτερος είναι το κλίμα ανησυχίας και η φωνή αγωνίας μαθητών/τριών, γονέων και εκπαιδευτικών για την εμφάνιση φαινομένων έξαρσης των περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού και μιας αδυναμίας να αποκατασταθεί άμεσα η αίσθηση ασφάλειας και εύρυθμης λειτουργίας σε κάθε σχολείο.

Όμως η έμφαση της πολιτικής που εξαγγέλθηκε από τον Πρωθυπουργό και τον υπουργό Παιδείας από το 3ο Γυμνάσιο της Πολίχνης για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού είναι στα μέτρα πρόληψης. Αυτό είναι άμεσα εμφανές στον επισκέπτη της πλατφόρμας. 

Στο περιεχόμενό της υπάρχει υλικό ενημέρωσης και πρακτικές συμβουλές για γονείς και μαθήτριες/ητές. Μπορούν για παράδειγμα οι γονείς να βρουν επιστημονικά τεκμηριωμένη πληροφόρηση σχετικά με το «πότε πρέπει να ανησυχήσουν μήπως το παιδί τους είναι αποδέκτης bullying» ή για το πώς θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις σχετικές καταστάσεις. Ανάλογα οι μαθητές μπορούν να μάθουν υπεύθυνα πώς πρέπει να αντιμετωπίσουν τον ενδεχόμενο εκφοβισμό τον δικό τους ή συμμαθητών/τριών τους, αλλά και πώς να αντιλαμβάνονται πότε οι ίδιοι ξεπερνούν τα όρια και ενδεχομένως λειτουργούν εκφοβιστικά για άλλους. 

Επίσης, στην πλατφόρμα υπάρχει αναρτημένο εγκεκριμένο υλικό από το ΙΕΠ για την εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης και όλων των απαραίτητων κοινωνικών δεξιοτήτων των μαθητών/τριών μας, ώστε κάθε σχολείο να λειτουργεί με σε ένα θετικό κλίμα συνεργασίας, αποδοχής, αλληλεγγύης, δημιουργίας και χαράς. Τέλος, και στα σχολεία η έμφαση θα είναι στην ανάπτυξη προγραμμάτων πρόληψης.

Εκπαιδευτικών προγραμμάτων που θα στοχεύουν στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης και γενικότερα των κοινωνικών δεξιοτήτων που προωθούν τη συνεργασία, τον σεβασμό και την αποδοχή της διαφορετικότητας, την ειρηνική επίλυση των διαφορών με τον διάλογο και τη δημοκρατική λήψη αποφάσεων. Κάθε σχολείο να είναι ένα σχολείο που νοιάζεται και φροντίζει.

Γιατί επιλέχθηκε σχολείο της δυτικής Θεσσαλονίκης για την παρουσίαση αυτής της ιδιαίτερα σημαντικής καμπάνιας;

Η καμπάνια θα μπορούσε να παρουσιαστεί από κάθε σχολείο της χώρας. Επιλέχθηκε όμως ένα τυπικό Γυμνάσιο της δυτικής Θεσσαλονίκης σε μία περιοχή με πληθυσμό που αγωνίζεται για την ευημερία και την προκοπή, σε φάση ανάπτυξης και με αντιπροσωπευτική κοινωνική διαστρωμάτωση, με χαρακτηριστικά που βοηθούν κάθε σχολείο να βρει ταυτίσεις, ώστε να νοηματοδοτηθεί ότι η πολιτική αυτή απευθύνεται και μπορεί να υλοποιηθεί σε κάθε σχολείο της χώρας. 

Και είχαμε την ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή με μία σχολική κοινότητα πολύ ζωντανή, με μαθήτριες/ητές που έδειξαν με κάθε τρόπο τη φιλόξενη διάθεσή τους και θέλησαν να συμμετάσχουν ενεργά, αλλά και κριτικά, στην προσπάθεια, με εκπαιδευτικούς που λειτουργούν ως ομάδα και έχουν διαμορφώσει πολύ θετικό κλίμα στο σχολείο και με τον διευθυντή και τον υποδιευθυντή να αντεπεξέρχονται με απόλυτη αίσθηση ευθύνης απέναντι σε ένα εγχείρημα που αντιλαμβάνονται ότι αφορά όλη την ελληνική κοινωνία και κυρίως την ευημερία των παιδιών μας.

Με ποιον τρόπο θα διασφαλίζεται η ορθή χρήση και λειτουργία της πλατφόρμας, ως προς την αλήθεια των καταγγελιών και εν συνεχεία της επιβολής ποινών και τήρησης του χρονοδιαγράμματος εξέτασής τους; Ποιος θα είναι ο μέγιστος χρονικός ορίζοντας εξέτασής τους;

Η πλατφόρμα είναι πρώτα από όλα ένα εργαλείο στα χέρια των μαθητών/τριών και των γονέων. Τους εξασφαλίζει τη δυνατότητα να προχωρήσουν σε αναφορά κάθε περιστατικού με χαρακτηριστικά εκφοβισμού που τους απασχολεί, βοηθώντας να ξεπεράσουν ενδεχόμενες αναστολές και την αμηχανία της προσωπικής επαφής. 

Την ίδια στιγμή, λόγω της ταυτοποίησης των στοιχείων τους, τούς καθιστά υπεύθυνους για την υποβολή πληροφοριών που είναι αληθείς. Παράλληλα, καθιστά άμεσα ορατή την αναφορά στους υπεύθυνους του κάθε σχολείου και παράλληλα στην τετραμελή επιτροπή της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης (Διευθυντής/ντρια Εκπαίδευσης, Σύμβουλος Εκπαίδευσης, Ψυχολόγος, Κοινωνικός Λειτουργός), διασφαλίζοντας ότι σε κάθε περίπτωση θα επιληφθούν. 

Αμέσως ενεργοποιούνται τα πρωτόκολλα των απαραίτητων ενεργειών, όπως έχουν σχεδιαστεί από την επταμελή Ειδική Επιστημονική Επιτροπή και όπως εξειδικεύονται σε κάθε σχολείο. Κάθε ενέργεια στην οποία προβαίνουν καταγράφεται και ενημερώνεται όποιος έχει υποβάλει την αναφορά. 

Ο χρόνος που απαιτείται για τη διαχείριση κάθε περίπτωσης διαφέρει ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της. Όμως κάποιες από τις επιμέρους ενέργειες, όπως για παράδειγμα η συνάντηση με όλους τους/ις εμπλεκόμενους/ες πρέπει να γίνονται άμεσα, ει δυνατόν την ίδια ώρα και μέρα. 

Οι παιδαγωγικές παρεμβάσεις από τους εκπαιδευτικούς του σχολείου και από την πλευρά των Ψυχολόγων και των Κοινωνικών Λειτουργών μπορεί -και σε κάποιες περιπτώσεις πρέπει- να πάρουν περισσότερο χρόνο για να ολοκληρωθούν. Και βέβαια οι παρεμβάσεις στήριξης περιλαμβάνουν όλους τους/ις μαθητές/τριες κάθε σχολείου που συμβαίνουν περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού και ιδιαίτερα όσους έχουν σε αυτά ρόλο «εκφοβιστή», «εκφοβιζόμενου» ή «παρατηρητή».

Πώς θα εξασφαλιστεί ότι δεν θα οδηγηθούμε σε μία αύξηση της παραβατικότητας; Υπάρχουν μέτρα που να υποστηρίζουν και τον θύτη, καθώς αρκετές φορές έχει αποδειχτεί ότι και ο ίδιος υπήρξε θύμα κάποια στιγμή της ζωής του.

Το φαινόμενο είναι πολυπαραγοντικό και οι ρίζες του είναι βαθιές και συνδέονται με πολλά και διαφορετικά κοινωνικά προβλήματα και παθογένειες. Απασχολεί παγκόσμια. Ο αγώνας επομένως όχι μόνο του σχολείου, αλλά όλων των συναρμόδιων φορέων που δρουν στο κοινωνικό πεδίο και της Πολιτείας συνολικά θα είναι δύσκολος και μακρύς. Θα πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι με κάποια από τις πτυχές θεσμικοί φορείς, να λειτουργήσουν αποτελεσματικά και να συνεργαστούν. 

Πού αρχίζει και πού τελειώνει ο ρόλος του σχολείου, του ΚΕΔΑΣΥ, της Κοινωνικής υπηρεσίας του Δήμου, των δομών Ψυχικής Υγείας, των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη ή του υπουργείου Δικαιοσύνης; 

Τα πρωτόκολλα συνεργασίας μεταξύ όλων αυτών των φορέων και ο συντονισμός των πολιτικών τους από την επιστημονική επιτροπή παρά τω Πρωθυπουργώ, για την εκπόνηση του «Εθνικού Σχεδίου Στρατηγικής Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Βίας και Παραβατικότητας Ανηλίκων» αναμένεται να συμβάλουν καθοριστικά.

Είμαστε στις πρώτες ημέρες λειτουργίας της πλατφόρμας. Έχουν γίνει αναφορές;

Μέσα στις τρεις πρώτες μέρες λειτουργίας έχουν ήδη υποβληθεί 20 αναφορές. Περισσότερα στοιχεία δεν έχουμε, δεδομένου ότι κανένας εκτός των πιστοποιημένων χρηστών των σχολείων και των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στα δεδομένα. 

Βέβαια, τα στοιχεία ανωνυμοποιημένα, όταν θα συγκεντρωθούν θα γίνουν αντικείμενο ερευνητικής επεξεργασίας, προκειμένου με βάση τα πορίσματα των ερευνών να προχωρήσουμε με προτάσεις της Ειδικής Επιστημονικής Επιτροπής σε βελτιωτικές παρεμβάσεις στη λειτουργία της πλατφόρμας και στα πρωτόκολλα, πρόληψης και διαχείρισης των περιστατικών.