«Είμαστε σε καλύτερη θέση από ότι ήταν η χώρα μας πριν 15χρόνια, αλλά χρειάζεται να λυθούν κάποια πρακτικά θέματα ακόμα» ανέφερε το εκλεγμένο μέλος της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων του Συμβουλίου της Ευρώπης (σ.σ. GRETA), Γιώργος Βανικιώτης, κατά την ενημέρωση της αρμόδιας Υποεπιτροπής της Βουλής, σχετικά με τις θεσμικές υποχρεώσεις της Ελλάδας στο πλαίσιο της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της Εμπορίας Ανθρώπων.

Ο κ. Βανικιώτης μίλησε για ένα «αθέατο έγκλημα» με πολλές πτυχές, επισημαίνοντας πως όταν αναφερόμαστε στην ανθρώπινη εκμετάλλευση, δεν είναι μόνο η σεξουαλική εκμετάλλευση, αλλά υπάρχουν και άλλοι τομείς, όπως η εργασιακή εκμετάλλευση, όπου η διακρίβωση των περιστατικών αυτών είναι εξαιρετικά περίπλοκη, καθώς πολλές φορές η γραμμή μεταξύ της εργασιακής εκμετάλλευσης και της παραβίασης της εργασιακής νομοθεσίας είναι δυσδιάκριτη και συνεπώς χρειάζεται πολύ εξειδικευμένα στελέχη για να διαπιστώνουν πού ξεπερνούνται αυτά τα όρια.

Ιδιαίτερα για το εργασιακό trafficking, ο κ. Βανικιώτης παρατήρησε, πως «έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας» για την αντιμετώπισή του και «απαιτείται περισσότερος συντονισμός με τις Ειδικές Αρχές οι οποίες ασχολούνται με τον έλεγχο της εργατικής νομοθεσίας». «Εδώ υπάρχει ένα κενό, διότι οι αστυνομικές αρχές πολλές φορές συνοδεύουν τους επιθεωρητές εργασίας στις επιθεωρήσεις τους, αλλά τις περισσότερες φορές είναι για την ασφάλεια των επιθεωρητών, δεν είναι εξειδικευμένα πρόσωπα τα οποία μπορούν να αντιληφθούν, ότι σε ένα χώρο αυτή τη στιγμή υφίσταται μία πραγματική εκμετάλλευση και έχει ξεπεράσει τα όρια της παραβίασης τις εργατικής νομοθεσίας. Και αυτό είναι ένα κομμάτι που πιστεύω ότι μπορούμε να το δουλέψουμε» είπε.

Ο κ. Βανικιώτης, αναφερόμενος στο έγκλημα της εκμετάλλευσης ανηλίκων, σημείωσε πως είναι μια εγκληματικότητα η οποία δεν είναι τόσο εμφανής, γιατί τα παιδιά πολλές φορές δεν μπορούν να διαμαρτυρηθούν, είναι δύσκολο να προσεγγίσουν τις αστυνομικές αρχές και στον τομέα αυτό θα πρέπει ως χώρα να ρίξουμε ιδιαίτερο βάρος. Εκτίμησε ότι βρισκόμαστε σε καλό δρόμο σχετικά με την προστασία των ασυνόδευτων ανήλικων.

Σχετικά με την αντιμετώπιση των κυκλωμάτων της εκμετάλλευσης ανθρώπων για επαιτεία, ο εμπειρογνώμονας ανέφερε πως αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αδυναμίας, όχι μόνο της ελληνικής Πολιτείας, αλλά των περισσότερων κρατών στην Ευρώπη. Σημείωσε ότι εάν εξαρθρωθεί μια εγκληματική οργάνωση που διακινεί επαίτες στους δρόμους μιας χώρας ή μιας πρωτεύουσας ή μιας πόλης, οι άνθρωποι αυτοί, που είναι άτομα με κινητικά προβλήματα ή μικρά παιδιά, την επόμενη μέρα δεν θα έχουν μια δουλειά να κάνουν. «Πρέπει να βρούμε ένα τρόπο όλους αυτούς τους ανθρώπους να μπορέσουμε να τους δώσουμε τη δυνατότητα να ζήσουν μια καλύτερη ζωή» τόνισε.

Ο κ. Βανικιώτης, επίσης, έδωσε έμφαση και στον τομέα των αποζημιώσεων των θυμάτων, λέγοντας πως «ενώ έχουμε ειδικούς νόμους για την κατάσχεση των παράνομα αποκτηθέντων πραγμάτων ή χρημάτων ή αξιών από αυτούς που προβαίνουν στην εκμετάλλευση, αυτά τα χρήματα δεν τα χρησιμοποιούμε για να μπορέσουμε να αποζημιώσουμε έστω και υλικά τα θύματα ή να τους δώσουμε μια καλύτερη ζωή». Ανέφερε πως «είναι ευθύνη του κράτους η αποζημίωση των θυμάτων και θα πρέπει να δημιουργηθούν μηχανισμοί, έτσι ώστε αν δεν μπορούν να αποζημιωθούν από αυτά που κατασχέθηκαν θα πρέπει να τους αποζημιώνει το κράτος. Πρέπει να καταλάβουμε ότι είναι ευθύνη της κοινωνίας μας όλα αυτά». Σημείωσε δε, πως «το ελληνικό κράτος, θεωρώ, ότι τα τελευταία χρόνια έχει αντιληφθεί το ρόλο του».

Σε ό,τι αφορά γενικά την αντιμετώπιση του trafficking στην χώρα μας, ο κ. Βανικιώτης ανέφερε πως από το 2006 μέχρι σήμερα, η χώρα μας έχει κάνει «άλματα, αλλά σε ορισμένα θέματα έχουμε βαλτώσει, τα οποία όμως θα μπορούσαμε να τα έχουμε ξεπεράσει πολύ πιο εύκολα». Σημείωσε ότι από το παρελθόν υπάρχουν τρεις καταδικαστικές αποφάσεις για τη χώρα μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τα θέματα της εμπορίας ανθρώπων και εκτίμησε ότι «είναι πολύ εύκολο» να μην βρεθεί η χώρα στο μέλλον με τέτοιες αποφάσεις. Αναφερόμενος στα θετικά βήματα που έχουν γίνει στη χώρα μας, είπε ότι πλέον έχει δημιουργηθεί ένας μηχανισμός αναφοράς και έχουμε ορίσει εθνικό εισηγητή. Επίσης, είπε ότι προχωρήσει πολύ η νομική θωράκιση της χώρας και «έχουμε ένα πολύ καλό νομικό πλαίσιο σε σχέση με τις άλλες χώρες και τα προβλήματα που, κυρίως, υπάρχουν, είναι στην συνεργασία, τον συντονισμό των διωκτικών αρχών με τη δικαιοσύνη».

Το μέλος της ομάδας των εμπειρογνωμόνων, επισήμανε πόσο σημαντικό είναι η εκπαίδευση των ειδικών που εμπλέκονται σε θέματα καταπολέμησης εκμετάλλευσης, καθώς «έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους οι οποίοι βρίσκονται σε εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση, τις περισσότερες φορές είναι γυναίκες, είναι ανήλικοι, είναι αλλοδαποί, είναι άνθρωποι που έχουν αιτηθεί για άσυλο και δεν ξέρουν πώς λειτουργεί το σύστημα μας. Δεν έχουν εμπιστοσύνη στις διωκτικές αρχές της χώρας και είναι λογικό, διότι πολλές φορές προέρχονται από χώρες όπου οι διωκτικές αρχές εκεί είναι, είτε διεφθαρμένες είτε έχουν άλλους σκοπούς, οπότε η προσέγγισή τους είναι εξαιρετικά δύσκολη και χρειαζόμαστε μεγάλο μέρος εκπαίδευσης».

Ο Εθνικός Εισηγητής για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων του υπουργείου Εξωτερικών, Ηρακλής Μοσκώφ, από την πλευρά του, ενημερώνοντας τα μέλη της Επιτροπής, παρατήρησε πως παγκοσμίως, αλλά και στην Ελλάδα, έχουμε κάνει σημαντικά βήματα, άλματα σε θεσμικό, νομικό πλαίσιο και σε σχέδια δράσης, αλλά έχουμε ακόμα να κάνουμε πολλά για να λυθούν τα προβλήματα. Μεταξύ άλλων επισήμανε πως στις υποθέσεις καταπολέμησης της εμπορίας και εκμετάλλευσης ανθρώπων, θα πρέπει να εμπλέκονται εκείνοι οι οποίοι ενδιαφέρονται και όχι αυτοί οι οποίοι «τις βλέπουν σαν μια αγγαρεία ή σαν ένα εμπόδιο». «Και αυτούς τους άξιους λειτουργούς, είτε είναι στην αστυνομία, είτε στη δικαιοσύνη, είτε σε άλλους φορείς, θα πρέπει να τους αναδείξουμε, να τους εκπαιδεύσουμε και να τους δώσουμε τη δυνατότητα να μεταφέρουν την τεχνογνωσία τους στους συναδέλφους τους, είτε είναι στην Επιθεώρηση Εργασίας, είτε είναι στην αστυνομία, είτε στη δικαιοσύνη, είτε ακόμα σε ένα σωρό επαγγελματίες πρώτης γραμμής, οι οποίοι βλέπουν κάθε μέρα ανθρώπους οι οποίοι υποφέρουν στη σιωπή και στο σκοτάδι και μπορούν να διασωθούν».

Σημείωσε πως είναι σημαντική η παρουσία, για παράδειγμα, ψυχολόγου στην προανακριτική διαδικασία, η μαγνητοσκόπηση της μαρτυρικής κατάθεσης, η μη κοινή παρουσία του θύματος με τον θύτη. Πράγματα που προβλέπονται και θα έλεγε κανείς ότι είναι αυτονόητα, αλλά δυστυχώς, άλλοτε συμβαίνουν και άλλοτε δεν συμβαίνουν, γι' αυτό και θα πρέπει να υπάρχουν προτυποποιημένες διαδικασίες.

Απαντώντας σε ερωτήσεις βουλευτών, ο κ. Μοσκώφ συμφώνησε ότι απαιτείται μία αλλαγή υποδείγματος, κάτι ριζοσπαστικό που θα φέρει αποτελέσματα. Έδωσε έμφαση στο να χτυπηθεί η κουλτούρα της ατιμωρησίας. Αναγνώρισε πως ο ποινικός μας κώδικας είναι σε σωστή κατεύθυνση, όμως, υπάρχουν κάποιες λεπτομέρειες που χρειάζονται να διευκρινιστούν, ώστε οι δικαστικοί λειτουργοί να μπορούν να κάνουν το έργο τους. Χαρακτήρισε κομβικής σημασίας να μπορούμε να προωθήσουμε το λεγόμενο κοινωνικό δρόμο. Ανέφερε πως χρειάζονται νομοθετικές βελτιώσεις για τα θέματα των εκδιδομένων συνανθρώπων μας, γιατί έτσι όπως είναι τώρα ευνοεί την παράνομη πορνεία.