Το έργο του Γιάννη Μπουτάρη για τη Θεσσαλονίκη είναι ορατό σε πεζοδρομήσεις, πλατείες, αναπλάσεις αλλά και  σε ακρογωνιαίους λίθους που τοποθέτησε ο ίδιος - κυριολεκτικά και μεταφορικά- σε εμβληματικά σχέδια για την πόλη, όπως το Μουσείο του Ολοκαυτώματος και η μετατροπή της πλατείας Ελευθερίας σε πάρκο μνήμης.

Στην τελευταία του συνέντευξη ως δήμαρχος Θεσσαλονίκης στη «ΜτΚ», είχε κάνει τον απολογισμό του για τις δυο θητείες του στον δημαρχιακό θώκο και ο ίδιος είχε παρουσιάσει τα έργα για τα οποία είναι περήφανος αλλά και όσα δεν πρόλαβε να κάνει. 

Πάντως, όπως είχε ξεκαθαρίσει σε αυτή την συνέντευξη που δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στη 1 Σεπτεμβρίου του 2019, δεν ήθελε να κάνει τη Θεσσαλονίκη πρωτεύουσα της Ελλάδας αλλά... την καλύτερη επαρχιακή πόλη της Ευρώπης. «Ένιωσα ότι πρέπει να αλλάξω σελίδα στην πόλη. Η Θεσσαλονίκη, ήταν πάρα πολύ εσωστρεφής και κομπλεξαρισμένη σε σχέση με την Αθήνα. Εγώ έλεγα ότι δεν με ενδιαφέρει να είναι πρωτεύουσα η Θεσσαλονίκη, αλλά να είναι η καλύτερη επαρχιακή πόλη της Ευρώπης. Νομίζω το κατάφερα σε μεγάλο βαθμό, αν αναλογιστείς την αύξηση του τουρισμού και τα σχόλια των επισκεπτών».

Καθαριότητα και ανακύκλωση

Ο αστικός μύθος για τον Γιάννη Μπουτάρη, ήταν ότι έχασε την μάχη της καθημερινότητας στην πόλη, με πρώτο ζήτημα την καθαριότητα. Ο ίδιος είχε αντικρούσει αυτή την άποψη και παρουσιάζοντας στοιχεία. 

«Παραλάβαμε στόλο 70 αυτοκινήτων, από τα οποία λειτουργούσαν τα 7. Όπως θυμάστε, η καθαριότητα είχε καταρρεύσει το 2010. Στη θητεία μας ανανεώσαμε όλο τον στόλο των οχημάτων και πλέον έχουμε 128 νέα οχήματα» είχε δηλώσει και όπως είχε πει το μεγάλο άλμα για τον δήμο Θεσσαλονίκης ήταν η ανακύκλωση που από το 0% έφτασε σε 8 χρόνια στο 20%, φέρνοντας τη Θεσσαλονίκη στην πρώτη θέση πανελλαδικά.

 Ωστόσο, ο Γιάννης Μπουτάρης ήθελε να αλλάξει τον τρόπο αποκομιδής και τα σκουπίδια, αντί στο ΧΥΤΑ, να καταλήγουν σε κέντρο διαλογής για να μετατρέπονται σε ενέργεια, αλλά δεν το κατάφερε. 

Οι αναπλάσεις που άλλαξαν την πόλη

Στην πόλη υπάρχουν έργα που άλλαξαν την μορφή της και έχουν την σφραγίδα Μπουτάρη. Δεν έκρυψε ότι ήταν υπέρ των πεζοδρομήσεων και αυτό αποτυπώθηκε σε πολλά σημεία της πόλης, από την Αγ. Σοφίας που έγινε η μεγάλη παρέμβαση μέχρι και την οδό Αγίου Μηνά που πεζοδρομήθηκε ένα μικρό τμήμα. «Σε όλο τον κόσμο οι πεζοδρομήσεις είναι αναγκαίες, γιατί μειώνεται η κυκλοφορία των αυτοκινήτων και αρχίζει ο κόσμος να περπατάει στην πόλη» έλεγε χαρακτηριστικά. 

Συνολικά, η διοίκηση Μπουτάρη έκανε συστηματικές και ολοκληρωμένες παρεμβάσεις σε περισσότερα από 60 σημεία της πόλης, τόσο στο κέντρο όσο και στις δημοτικές κοινότητες. Η ανάπλαση στην πλατεία Χρηματιστηρίου και Εμπορίου, στην Αισώπου αλλά και στην οδό Κάστρων.

Με πρωτοβουλία του Γιάννη Μπουτάρη, άλλη μορφή πήρε και η πλατεία Φαναριωτών. Πρόκειται για ένα από τα τελευταία έργα του και δεν έκρυβε την περηφάνια του για αυτό. «Είναι ένα πολύ σημαντικό έργο, γιατί μαζί με τη Στρατηγού Καλλάρη απελευθερώνει τον χώρο από αυτοκίνητα. Θα βλέπεις από τη θάλασσα μέχρι και τον Πύργο Τριγωνίου. Είναι ένα θέαμα που σε παροτρύνει να ανακαλύψεις και να περπατήσεις την πόλη» είχε δηλώσει στη «ΜτΚ».

Η θέση του για τα αυτοκίνητα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης είναι ξεκάθαρη: όσο λιγότερα, τόσο το καλύτερο. «Σε καμία πόλη του κόσμου δεν είναι υποχρεωμένος ο δήμος να παρέχει δωρεάν παρκινγκ. Η ουσία είναι ότι έρχονται επισκέπτες και βρίσκουν χώρο να παρκάρουν. Αν θέλεις εσύ να παρκάρεις το αμάξι σου μπροστά στο μαγαζί σου, αυτό τελείωσε» έλεγε και ήταν κάθετος με αυτούς που σταθμεύουν παράνομα και διπλοπαρκάρουν σε κεντρικούς δρόμους.

Τα πασαλάκια 

«Στην αρχή όλοι μας έβριζαν για αυτό, αλλά τελικά αποδεικνύεται ότι λειτούργησε θετικά για την κυκλοφορία στην πόλη» είχε δηλώσει για τα πασαλάκια σε κεντρικούς δρόμους στην πόλη, με σκοπό να αποτραπεί η παράνομη στάθμευση. Η παρέμβαση αυτή, αναπλάσεις και άλλα έργα έγιναν με τα χρήματα που δώρισε το Ίδρυμα Σ. Νιάρχος στην πόλη. «Ήταν μια δική μου επιτυχία» έλεγε με περηφάνια χωρίς να θέλει να μοιραστεί πως κέρδισε την εμπιστοσύνη τους. «Μας έδωσαν 5 εκατ. ευρώ για τεχνικά έργα και ακόμα 5 εκατ. για την κοινωνική πολιτική».

Το συμμάζεμα των οικονομικών

Η διοίκηση Μπουτάρη έφερε την οικονομική εξυγίανση του δήμου μετά την δημαρχία Παπαγεωργόπουλου και άφησε στα ταμεία του δήμου περίπου 50 εκατ. ευρώ. «Είχα την τύχη να έχω αντιδήμαρχο Οικονομικών στην αρχή τον Χασδάι Καπόν, που πραγματικά είχε πλήρη γνώση για το πώς λειτουργούν τα οικονομικά και επιπλέον ήταν νοικοκύρης. Αυτός έφερε όλα τα πράγματα σε μια σειρά. Επίσης, έγιναν κάποιες οικονομίες στις ανάγκες του δήμου και η διαδικασία των προμηθειών βελτιώθηκε» σχολίασε σχετικά. 

Με δικές τους ενέργειες ο δήμος εξασφάλισε χρήματα από χρηματοδοτικά εργαλεία και οργανισμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και το Open Society Foundation. Στο διάστημα των δυο θητειών, η διοίκηση Μπουτάρη μείωσε τα δημοτικά τέλη κατά 42,5% για τις κατοικίες και κατά 37,5% για τους επαγγελματικούς χώρους.

Φιλοξενείο Αιτούντων Άσυλο

Ανάμεσα στις δομές που δημιούργησε ως δήμαρχος Θεσσαλονίκης για αστέγους, ναρκομανείς, κακοποιημένες γυναίκες και αναξιοπαθούντες, ο Γιάννης Μπουτάρης ήταν ιδιαίτερα περήφανος για το Φιλοξενείο Αιτούντων Άσυλο στην Τούμπα, που εγκαινιάστηκε το 2014. 

Στο φιλοξενείο ή «προσφυγόπουλο», όπως το έλεγε ο κυρ Γιάννης, φιλοξενούνταν κυρίως οικογένειες που διαμένουν εκεί μέχρι να λάβουν άσυλο. «Δεν είναι θέμα ευαισθησίας. Οι άνθρωποι διώχτηκαν και ξεσπιτώθηκαν. Δεν ξέρεις καν τι έκαναν εκεί στη χώρα τους, αν ήταν γιατροί ή μαραγκοί. Πρέπει να τους χρησιμοποιήσουμε. Γιατί να πάνε στη Γερμανία, καλύτερα θα είναι εκεί; Η Ελλάδα είναι πιο καλή και φιλόξενη χώρα» έλεγε χαρακτηριστικά.

Το «άνοιγμα», οι Τούρκοι και οι Εβραίοι

Η μεγάλη επιτυχία του ήταν ο διαφορετικός αέρας που έφερε στην πόλη με μια πρόθεση «ανοίγματος» προς πολλές κατευθύνσεις, είτε τουριστικά είτε συμπεριληπτικά. Επί δημαρχίας του έγινε το πρώτο Gay Pride στην πόλη και επί δημαρχίας του η Θεσσαλονίκη έμπαινε στο παγκόσμιο χάρτη με διεθνείς συνεργασίες και αναφορές σε διεθνή μέσα. 

«Αν δεν ξέρεις το παρελθόν σου, δεν μπορείς να χτίσεις το μέλλον σου». Αυτή ήταν η κεντρική ιδέα του Γιάννη Μπουτάρη πίσω από κάθε του κίνηση που έφερε την ανάδειξη της ιστορίας της πόλης και στη συνέχεια την εξωστρέφεια και την αύξηση του τουρισμού. «Στη Θεσσαλονίκη είχαμε συνύπαρξη Ελλήνων, Εβραίων και Οθωμανών. Αυτό που αφήνω είναι η ανάδειξη των παρουσιών αυτών στην πόλη. Όλη η συνεργασία και η σχέση που μπορούμε να έχουμε με τους Τούρκους, τους Εβραίους, τους Βορειομακεδόνες, τους Αρμένιους κ.ά. πρέπει να είναι νόμιμη και με συνεχή παρουσία» σχολίαζε έξω από το Προξενείο της Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη για τις κινήσεις εξωστρέφειας και ανάδειξης όλων των ιστορικών περιόδων της πόλης. Ο ίδιος κατηγορήθηκε πολλάκις για τις προθέσεις του με την Τουρκία α και για τις κινήσεις του. «Δεν καταλάβαιναν τι ήθελα να κάνω» απαντούσε, αναφέροντας πως οι Τούρκοι τουρίστες στην πόλη άγγιζαν τότε τις 150.000.

Μεγάλο βάρος κατά την διάρκεια της θητείας του έδωσε και στην Εβραϊκή Κοινότητα της πόλης. Πράγμα για το οποίο επίσης κατηγορήθηκε. «Ας με κατηγορούν. Δεν με ενδιαφέρει καθόλου. Εγώ ξέρω ότι η εβραϊκή κοινότητα της πόλης ήταν κρυμμένη για λόγους τύψεων» είχε πει στη «ΜτΚ». Η πρώτη επαφή του με την εβραϊκή κοινότητα έγινε σε μικρή ηλικία. «Είχε έναν φίλο και συνεργάτη ο πατέρας μου, που τον έλεγαν Νταβίγκο Προφοράδο. Ο ίδιος είχε μεταφερθεί στη Γερμανία σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και ήταν από αυτούς που σώθηκαν και πάντα μου έλεγε διάφορες ιστορίες». Όμως, συνειδητοποίησε πραγματικά τι είχε συμβεί, στην παρουσίαση του Μαρκ Μαζάουερ στο Ολύμπιον, για το βιβλίο του «Θεσσαλονίκη, Πόλη των Φαντασμάτων». «Τότε κατάλαβα όσα είχαν γίνει και όταν ανέλαβα δήμαρχος αισθάνθηκα ότι είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για να το αφήσεις κάτω από το χαλί».

Από μικρά πράγματα και έργα για την ανάδειξη του εβραϊκού παρελθόντος της πόλης έφτασε μέχρι και το Μουσείο Ολοκαυτώματος που αναμένεται να ανεγερθεί στη δυτική είσοδο της πόλης.  «Η ανάδειξη του εβραϊκού παρελθόντος παράλληλα με το Οθωμανικό και Ελληνικό στοιχείο θα εμφανιστούν στο μουσείο. Θα είναι ένα ιστορικό μουσείο της πόλης. Ο αφανισμός αυτής της κοινότητας άλλαξε την ταυτότητα της πόλης και αυτό δεν είναι γνωστό. Φυσικά, θα έχει και εκπαιδευτικό χαρακτήρα, διότι είναι και μουσείο ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό που λέμε «Ποτέ Ξανά» και «Δεν Ξεχνώ» είναι καιρός να μην μείνει στο χαρτί, αλλά να αποκτήσει θεμέλια» είχε δηλώσει ο Γιάννης Μπουτάρης. 

«Υπολογίζεται ότι θα έχουμε πάνω από 200.000 επισκέπτες σε πλήρη ανάπτυξη της λειτουργίας του Μουσείου, σύμφωνα με μελέτη βιωσιμότητας. Είναι το μοναδικό σεφαραδίτικο μουσείο στον κόσμο, όλα τα άλλα έχουν να κάνουν με Ασκεναζίτες» οραματιζόταν για το Μουσείο που τελικά δεν πρόλαβε να δει, αλλά έβαλε τις βάσεις για να ολοκληρωθεί η δημιουργία του. 

Προβλήτα Α’

Σε ένα ακόμα μέρος που αφήνει το αποτύπωμά του ο Γιάννης Μπουτάρης είναι το λιμάνι της πόλης, καθώς διεκδίκησε και πέτυχε την εξαίρεση της προβλήτας Α’ από την ιδιωτικοποίηση του ΟΛΘ.

«Δεν το θεωρώ νίκη. Να σου πω την αμαρτία μου, περίμενα πιο πολλά, να ανήκει μόνο στον δήμο. Αλλά τελικά είναι πιο λογικό να είναι και ΟΛΘ, που ανέλαβε την καθαριότητα και τη φύλαξη. Επίσης είναι θετικό ότι το 3% από τον τζίρο του ΟΛΘ, έρχεται στον δήμο» είχε σχολιάσει. 

Όσα δεν πρόλαβε 

«Μια σαχλαμάρα που είπα προεκλογικά ήταν ότι σε έξι μήνες θα καθαρίσω την πόλη. Δεν ήξερα τι μου γινόταν» έλεγε στον απολογισμό του στη «ΜτΚ», θέτοντας σε σειρά τα σχέδια που έμειναν όνειρα ανεκπλήρωτα για τον ίδιο. 

Σε αυτά που δεν μπόρεσε ή πρόλαβε να κάνει, συγκαταλέγει τις αναπλάσεις που επιθυμούσε να προχωρήσει στην πλατεία Αριστοτέλους αλλά και στην παραλία. «Για την πλατεία ουσιαστικά θα βασιζόμασταν στο σχέδιο του Εμπράρ, που ανάμεσα σε άλλα είχε σιντριβάνι στη μέση. Επίσης, το άγαλμα του Αριστοτέλη είναι σε λάθος σημείο, θα έπρεπε να είναι σε περίοπτη θέση, όπως για παράδειγμα στο λουλουδένιο ρολόι». Είχαν γίνει δυο μελέτες για την ανάπλαση της κεντρικής πλατείας της Θεσσαλονίκης, αλλά δεν προχώρησε ο διαγωνισμός. «Θεωρήσαμε πως έπρεπε να γίνει η πλατεία Ελευθερίας, που έχει ιδιαίτερο συμβολισμό, και μετά θα έρθει και η ώρα της Αριστοτέλους» επισήμανε.

Στα σχέδια έμεινε και η επέκταση του ξύλινου ντεκ στην παραλία. «Ο Σταύρος Καλαφάτης είχε προτείνει να επεκταθεί η παλιά παραλία. Εμείς είχαμε σκοπό να κάνουμε ένα έργο πιο ακριβό. Τελικά είχε αποφασιστεί να επεκταθεί με ξύλινο ντεκ κατά 15 μέτρα. Είχε αναλάβει την μελέτη και την κατασκευή η Εγνατία Α.Ε. αλλά εδώ και τρία χρόνια δεν έγινε τίποτα. Όπως υποχρέωση της ήταν η παράκτια συγκοινωνία και η πλατεία Διοικητηρίου, αλλά δεν έκαναν τίποτα» έλεγε πριν αποχωρήσει από το γραφείο του στο δημαρχείο της Θεσσαλονίκης.

Το προσωπικό του όραμα για την νέα παραλία ήταν να γίνει όπως το Τελ Αβίβ. «Μετά τον Λευκό Πύργο θα την ήθελα με άμμο, να τοποθετηθούν κυματοθραύστες και να υπάρχει καλύτερη πρόσβαση στη θάλασσα» φανταζόταν.

Επίσης, δεν έκρυψε ποτέ ότι η νέα παραλία δεν του είχε αρέσει ως έργο, αλλά ολοκλήρωσε την ανάπλαση που ξεκίνησε επί Παπαγεωργόπουλου και την παρέδωσε στους Θεσσαλονικείς.