Το 2021, οι μεγάλες ξένες κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές που επέλεξαν την Ελλάδα για γυρίσματα πολλαπλασιάστηκαν. Σε όλη τη χώρα έγιναν γυρίσματα δέκα πολύ μεγάλων φιλμ ή σειρών, προϋπολογισμού 8 έως 20 εκατομμυρίων ευρώ το καθένα: από το "Rise" (πρώην “Greek Freak”) με θέμα τη ζωή του Γιάννη Αντετοκούνμπο που έκανε γυρίσματα στα Σεπόλια, μέχρι το σίκουελ του “Knives out” με τον Ντάνιελ Κρεγκ στο Πόρτο Χέλι ή το “Crimes of the Future” του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ με τον Βίγκο Μόρτενσεν, στην Αττική και στη Φθιώτιδα.

Πρόκειται για τη θετική ανταπόκριση της διεθνούς αγοράς σε πολύ ισχυρά κίνητρα, όπως το cash rebate (επιστροφή κόστους, σήμερα στο 40% για τις επιλέξιμες δαπάνες). Αντίστοιχα κίνητρα ισχύουν εδώ και δεκαετίες σε άλλες χώρες και θεσπίστηκαν τα τελευταία τέσσερα χρόνια στην Ελλάδα. Η νέα δημοσιογραφική έρευνα της διαΝΕΟσις, από τον Senior Editor του οργανισμού Ηλία Νικολαΐδη καταγράφει τόσο τον αντίκτυπο αυτών των μέτρων στην τοπική αγορά όσο και τις σημαντικές προοπτικές σε έναν κλάδο που αλλάζει με γρήγορους ρυθμούς.

Γιατί αποτελεί ευκαιρία;

• Ο οπτικοακουστικός κλάδος στην Ελλάδα, ποσοτικά, είναι αρκετά περιορισμένος σε σχέση με την υπόλοιπη ελληνική οικονομία: €433 εκατ. ή 0,26% του ΑΕΠ το 2018, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ.
• Ο κλάδος έχει σημαντικά περιθώρια να μεγαλώσει: Σε άλλες χώρες οι ίδιες δραστηριότητες έχουν διπλάσιο ή μεγαλύτερο σχετικό μέγεθος. Στη Φινλανδία ο κλάδος έχει ακαθάριστη προστιθέμενη αξία €1,06 δισ., δηλαδή 0,45% του ΑΕΠ.
• Οι μεγάλες ξένες παραγωγές ωφελούν με έμμεσο τρόπο και άλλους κλάδους, όπως τον τουρισμό.
• Τη σεζόν του 2008, μετά την προβολή του “Mamma Mia!” που γυρίστηκε στη Σκόπελο, τη Σκιάθο και το Πήλιο ο τουρισμός στην περιοχή ήταν αυξημένος κατά περίπου 5% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.
• Μέσω του σχήματος του cash rebate τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν χρηματοδοτηθεί συνολικά 176 έργα, 94 εγχώρια και 82 διασυνοριακά (συνήθως συμπαραγωγές) ή ξένα, με συνολικό προϋπολογισμό €252 εκατ.
• Σύμφωνα με το ΕΚΟΜΕ, τη δημόσια επιχείρηση που εφαρμόζει το cash rebate, οι παραγωγές που επωφελήθηκαν, γυρίστηκαν σε 140 τοποθεσίες σε όλη την Ελλάδα και δημιούργησαν 43.746 θέσεις εργασίας.

Η θέσπιση οικονομικών κινήτρων για την ανάπτυξη του κλάδου αποτελεί γενικώς μια καλή επένδυση, την οποία επιλέγουν πολλές ευρωπαϊκές χώρες:

Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο 1 στερλίνα έκπτωσης φόρου για γυρίσματα εκτιμάται ότι φέρνει 3,74 στερλίνες φορολογικού εισοδήματος, ενώ στη Γαλλία κάθε €1 χρηματοδότησης μέσω κινήτρων φέρνει πίσω €2,7 σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές. Στην Ιταλία τέλος, κάθε €1 φέρνει €1,4 σε ΦΠΑ και φόρο εισοδήματος.

Ποια είναι τα βασικά προβλήματα;

1) Αν και οι επιχειρηματίες ανταποκρίνονται θετικά στα κίνητρα, το εξειδικευμένο προσωπικό που εργάζεται στη χώρα δεν επαρκεί για να καλύψει την απότομη αύξηση των αναγκών, τοπικών και εισαγόμενων.

2) Πολλοί Έλληνες παραγωγοί δυσκολεύονται εδώ και μήνες να βρουν συνεργεία για το φθινόπωρο του 2022 ή ακόμα και για το 2023, για επερχόμενες ξένες αλλά και τοπικές παραγωγές.

3) Οι ελλείψεις εξειδικευμένου προσωπικού αναδεικνύουν την ανάγκη για τη δημιουργία ενός αξιόπιστου και νέου συστήματος εκπαίδευσης, κατάρτισης και επιμόρφωσης επαγγελματιών του κλάδου, σε όλα τα επίπεδα.

Μερικά στοιχεία για την αγορά σε Ελλάδα και Ευρώπη:

• Κάθε χρόνο γυρίζονται περίπου 20 ελληνικές ταινίες μεγάλου μήκους με μέσο κόστος, που, ελλείψει επίσημων στοιχείων, εκτιμάται κοντά στις €700.000.
  
• Το κόστος των ελληνικών ταινιών παραμένει σημαντικά πιο χαμηλό από το μέσο κόστος των ταινιών μυθοπλασίας στην ΕΕ, στα €3,16 εκατομμύρια για το 2019.
  
• Όμως υπάρχουν αγορές που παρουσιάζουν ευκαιρίες: Το 2019, 162 ευρωπαϊκές ταινίες προβλήθηκαν στις ΗΠΑ και έκοψαν 36,1 εκατ. εισιτήρια, 62 προβλήθηκαν στην Κίνα (20,4 εκατ. εισιτήρια) και 887 (μη γερμανικές ευρωπαϊκές) στη Γερμανία (12,2 εκατ. εισιτήρια).

• Το 2016 416 ευρωπαϊκές ταινίες, δηλαδή το ένα πέμπτο του συνόλου των ευρωπαϊκών ταινιών, ήταν διεθνείς συμπαραγωγές.