«Πρέπει να είμαστε ενωμένοι απέναντι στις απειλές» τονίζει μιλώντας στη «ΜτΚ» ο βουλευτής και Τομεάρχης Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία και Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου, Γιώργος Κατρούγκαλος αναφερόμενος στις συνεχείς τουρκικές προκλήσεις.

Η κλιμάκωση που επιδιώκει η Τουρκία είναι άνευ προηγουμένου. Τι πιστεύετε πως επιδιώκει ο Ερντογάν και τα στελέχη της κυβέρνησής του; Φοβάστε θερμό επεισόδιο;

Η Τουρκία έχει περάσει πλέον σε νέα, πρωτόγνωρα επίπεδα επιθετικότητας, στο πλαίσιο της πάγιας αναθεωρητικής στρατηγικής της. Αμφισβητεί έμπρακτα την κυριαρχία στα νησιά μας, με αβάσιμα νομικά επιχειρήματα, ανιστόρητη ρητορική σε συνδυασμό με επιθετικές προκλήσεις στο πεδίο, όπως ο αριθμός ρεκόρ των υπερπτήσεων και παραβιάσεων του εναέριου χώρου μας. Όλα αυτά κατατείνουν στο να γκριζαριστούν δικαιώματα και περιοχές κυριαρχίας μας, όχι σε πολεμική σύγκρουση, που η Τουρκία ξέρει ότι δεν μπορεί να κερδίσει. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να μην είμαστε σε εγρήγορση για τυχόν προβοκάτσια, ούτε ότι δεν πρέπει να αποκατασταθούν οι αναγκαίοι δίαυλοι επικοινωνίας, ούτως ώστε να μην προκύψει κάποιο «ατύχημα».

Πολλοί αναλύοντας την τουρκική προκλητικότητα αναφέρουν πως ο Ερντογάν πιέζεται εσωτερικά και για να ενισχυθεί στο ακροατήριό του βάλλει κατά της Ελλάδας. Πού πιστεύετε μπορεί να φτάσει για να... κερδίσει εντέλει τις εκλογές του 2023;

Είναι σαφές ότι η πρόσφατη επιθετικότητα εντάσσεται στην πάγια και σταθερή τουρκική στρατηγική, αλλά και ότι η έξαρση της εξηγείται εν μέρει και από την παρατεταμένη προεκλογική περίοδο στην γείτονα. Το ανησυχητικό είναι ότι η επιθετική ρητορική υιοθετείται από το σύνολο του πολιτικού συστήματος, με την τιμητική εξαίρεση του κουρδικού HDP. Θέλω να ελπίζω ότι η προσπάθεια προεκλογικής εκμετάλλευσης των διμερών σχέσεων δεν θα φτάσει στο επίπεδο ενός ακραίου τυχοδιωκτισμού.

Η κυβέρνηση διατείνεται πως οι χειρισμοί της με διεθνοποίηση των προκλήσεων και απαντήσεις επί συγκεκριμένων fake news είναι αποτελεσματικοί. Συμφωνείτε; Πώς αξιολογείτε την εξωτερική μας πολιτική και τι διαφορετικό θα κάνατε εσείς εάν είσαστε υπουργός Εξωτερικών;

Πρέπει να είμαστε ενωμένοι απέναντι στις απειλές. Το αναγκαίο όμως εθνικό μέτωπο έχει ανάγκη από μία αποτελεσματική στρατηγική εξωτερικής πολιτικής, που δυστυχώς δεν τη βλέπουμε από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Δεν αρκούν οι απλές δηλώσεις συμπαράστασης, που πολλές φορές είναι ιδιαίτερα χλιαρές. Εμείς θεωρούμε ότι θα πρέπει να εισπράττει κόστος η Τουρκία σε κάθε νέα πρόκληση, σε κάθε νέα επιθετική συμπεριφορά. Κόστος με κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κόστος που να το εισπράττει στις οικονομικές συναλλαγές της με την Ευρώπη, η οποία αποτελεί το βασικό οικονομικό εταίρο της. Η κύρια επιλογή του Κ. Μητσοτάκη του «πιστού και δεδομένου» συμμάχου των ΗΠΑ, προκειμένου η Ελλάδα να αποτελέσει προκεχωρημένο φυλάκιο της Δύσης, όχι μόνον δεν φέρνει θετικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά τα ελληνοτουρκικά, αλλά αποστερεί τη χώρα μας από τη δυνατότητα να διαδραματίσει ρόλο πυλώνα ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή.

Μετά την πρόσφατη συνάντησή σας με τον Νίκο Δένδια μιλήσατε για «κόκκινες γραμμές». Ποιες είναι αυτές για το κόμμα σας;

Η πολιτική του κ. Μητσοτάκη είναι ελλειμματική και στο θέμα των «κόκκινων γραμμών». Ενώ ορθά ο πρωθυπουργός κατήγγειλε από το βήμα το ΟΗΕ τις αμφισβητήσεις και τις παραβιάσεις κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας, όταν ήρθε η ώρα να περιγράψει τις κόκκινες γραμμές μας, τοποθετήθηκε ως εξής: «Η αμφισβήτηση της κυριαρχίας ελληνικού εδάφους ξεπερνά την ‘κόκκινη γραμμή’ για όλους τους Έλληνες. Και ως πρωθυπουργός της Ελλάδας, δεν θα συμβιβαστώ ποτέ σε ό,τι έχει να κάνει με την εδαφική ακεραιότητα, την ασφάλεια και τη σταθερότητα της χώρας μου». Κόκκινη γραμμή όμως, επί του πεδίου, δεν αποτελεί μόνον η αμφισβήτηση της κυριαρχίας και της εδαφικής μας ακεραιότητας, αλλά και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων στην ΑΟΖ και στην υφαλοκρηπίδα. Είναι δυστυχώς νωπές οι κυβερνητικές δηλώσεις μεσούσης της κρίσης του 2020 ότι «κόκκινη γραμμή μας είναι τα έξι μίλια». Δηλώσεις που προφανώς ερμηνεύθηκαν από την Τουρκία ως πράσινο φως για έρευνες του Oruc Reis ως 6 ν.μ. από τη Ρόδο και το Καστελόριζο. Εάν επιχειρηθεί ξανά παραβίαση κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, θα πρέπει να εμποδιστεί, προφανώς χωρίς να υπάρξει κλιμάκωση εκ μέρους μας. Θυμίζω ότι αυτό έπραξε η κυβέρνηση μας τον Οκτώβριο του 2018, όταν η φρεγάτα μας Νικηφόρος Φωκάς εμπόδισε τουρκικό πλοίο να διεξάγει έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στο Καστελόριζο.

Το «γιοκ» Μητσοτάκη στον Ερντογάν στην ΔΕΘ ήταν εντέλει προς τη σωστή κατεύθυνση ή δυναμίτισε περισσότερο το κλίμα;

Θεωρώ ότι το «γιοκ Ερντογάν» απευθυνόταν αποκλειστικά στο κομματικό κοινό του κ. Μητσοτάκη. Σίγουρα δεν εντάσσεται στο πλαίσιο μίας συνεκτικής στρατηγικής, μια που παρόμοιες «περήφανες» κορώνες συνδυάζονται με συναντήσεις του με τον κ. Ερντογάν χωρίς στοχοθεσία και προετοιμασία, που δεν καταλήγουν πουθενά, όπως αυτή στο Βόσπορο.

Ο πόλεμος Πούτιν στην Ουκρανία συνεχίζεται. Ακόμα και εκείνοι που μιλούσαν για τέλος σε μικρό διάστημα μετά τις πρώτες επιθέσεις πλέον αναθεωρούν. Ποια η δική σας εκτίμηση;

Κατά τη γνώμη μου κεντρικό διακύβευμα πλέον είναι εάν, απέναντι στην επιθετική ρωσική πολιτική -που έχει όμως ισχυρά παγκόσμια ερείσματα- θα μπορέσει η ΕΕ να αποτελέσει έναν αυτόνομο πόλο στην διεθνή σκηνή, με στρατηγική συνεργασία αλλά και αυτονομία σε σχέση με ΗΠΑ και ΝΑΤΟ. Δυστυχώς όμως μέχρι στιγμής η Ευρώπη, της οποίας τα συμφέροντα πλήττονται άμεσα από την διαιώνιση του πολέμου, αντί να προωθήσει ένα σχέδιο ειρήνης, με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ουκρανίας, περιορίζεται σε ένα ρόλο παρακολουθηματικό της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής

Ο ΣΥΡΙΖΑ στοχεύει σε πρωτιά την πρώτη Κυριακή και σχηματισμό κυβέρνησης με προοδευτικό πρόσημο. Αν δεν βγουν οι αριθμοί υπάρχει plan B;

Πιστεύω ότι θα είμαστε πρώτο κόμμα και θα είναι δυνατός ο σχηματισμός κυβέρνησης από την πρώτη Κυριακή. Άλλωστε το δίλημμα είναι σαφές: συνέχιση της διακυβέρνησης της χώρας από τον Κ. Μητσοτάκη ή μία νέα εναλλακτική, προοδευτική και δημοκρατική κυβέρνηση.

Η κυβέρνηση σας κατηγορεί πως το πρόγραμμα που παρουσιάστηκε στη ΔΕΘ δεν είναι κοστολογημένο. Στα μέτρα που ανακοίνωσε ο κ. Μητσοτάκης όταν θα έρθουν στη Βουλή τη στάση θα κρατήσει το κόμμα σας;

Το πρόγραμμά μας είναι απολύτως κοστολογημένο και δεν περιλαμβάνει μόνον επιβαρύνσεις για τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά και πρόσθετα έσοδα, από τη φορολόγηση των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα της ΝΔ, μπορεί να συμπεριλαμβάνει επιμέρους θετικά μέτρα, η ουσία είναι όμως η γενικότερη κατεύθυνση τους και αυτή είναι αναμφισβήτητα νεοφιλελεύθερη. Η ουσία της οικονομικής πολιτικής του Κ. Μητσοτάκη έχει αυτά τα χαρακτηριστικά, από την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ και της επικουρικής ασφάλισης, έως την πρόσφατη διαχείριση της ενεργειακής κρίσης, όπου άφησε ανεξέλεγκτη την αισχροκέρδεια των μεγάλων παραγωγών και παρόχων ενέργειας. Και ως προς τα μέτρα τα οποία εξήγγειλε, το ερώτημα είναι πολύ απλό: από ποιον τα παίρνει και σε ποιον τα δίνει. Τα παίρνει από τους πολίτες -μόνο στο επτάμηνο ο προϋπολογισμός έχει 5 δισ. ευρώ επάνω έσοδα, και από αυτά τα 2,4 δισ. ευρώ είναι ΦΠΑ-! και τους επιστρέφει μικρό μέρος ως επιδόματα. Ανάλογη είναι και η διαχείριση των κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάκαμψης, από τα οποία έχει εκ των προτέρων αποκλειστεί η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας μας. Η δική μας λογική είναι η ακριβώς αντίθετη: Αιχμή της αποτελεί η επανακρατικοποίηση της ΔΕΗ, το πλαφόν στην τιμή της ενέργειας, η αύξηση του κατώτατου μισθού στα 800 ευρώ, η μείωση του ΕΦΚ στα καύσιμα, του ΦΠΑ στα τρόφιμα στο 6%, η σημαντική ενίσχυση των μικρομεσαίων και των νέων.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 23.10.2022