Η μετάβαση των ασυνόδευτων παιδιών στην ενηλικίωση, η γραφειοκρατία, οι προκλήσεις της φιλοξενίας παιδιών από διαφορετικές χώρες και οι επικαλύψεις αρμοδιοτήτων ανάμεσα στις υπηρεσίες, αποτελούν τα κυριότερα κοινά ζητήματα που αντιμετωπίζουν η Ελλάδα, η Γερμανία, η Ολλανδία και η Ισπανία στην προστασία και ένταξη των ασυνόδευτων παιδιών.

Αυτό προκύπτει από έρευνα που διενεργήθηκε το 2020 από το Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου και παρουσιάστηκε σήμερα σε συνέδριο που διοργάνωσε η ΜΚΟ Μετάδραση.

Πέρα από τις κοινές προκλήσεις ωστόσο, κάθε μία από τις παραπάνω χώρες έχει διαφορετικά εμπόδια να αντιμετωπίσει στην υποδοχή και φιλοξενία των ασυνόδευτων ανηλίκων. Στην Ελλάδα τα κυριότερα προβλήματα είναι, μεταξύ άλλων, ο προσδιορισμός της ηλικίας, ο κίνδυνος της αστεγίας για όσα παιδιά δεν καταγράφονται, η περιορισμένη πρόσβαση στη νομική βοήθεια και στις υπηρεσίες μετάφρασης, η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και η απουσία επιτρόπων, καθώς οι εισαγγελείς έχουν αναλάβει το ρόλο του προσωρινού επιτρόπου.

Στην Ισπανία διαπιστώνεται κυρίως απουσία εθνικής πολιτικής που να εγγυάται την υποδοχή και κοινωνική ένταξη των ασυνόδευτων παιδιών, ενώ δεν έχουν θεσπιστεί ποιοτικά κριτήρια που να διασφαλίζουν την ισότιμη υποδοχή των παιδιών σε όλες τις περιοχές. Επίσης, τα συστήματα προστασίας και οι εγκαταστάσεις ανατίθενται σε οργανώσεις ή ιδιωτικές εταιρείες και εντοπίζεται η δυσκολία τους να ανταποκριθούν.

Στη Γερμανία παρά το γεγονός ότι οι νόμοι και οι πρακτικές συνάδουν με τα στάνταρντ για την προστασία των ασυνόδευτων παιδιών και παρά το «στιβαρό» σύστημα στέγασης, στην πράξη οι ασυνόδευτοι ανήλικοι αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες στην καθημερινότητά τους από ό,τι οι ντόπιοι συνομήλικοί τους. Επίσης, και η Γερμανία αντιμετωπίζει γραφειοκρατία και προκλήσεις στην παροχή υπηρεσιών στους ασυνόδευτους που ενηλικιώνονται.

Τέλος, στην Ολλανδία, όπου και εκεί εντοπίζεται στιβαρό σύστημα προστασίας των ασυνόδευτων, οι προκλήσεις αφορούν στη διαδικασία ασύλου που διαρκεί πολύ, ακόμα και ένα χρόνο, στην παροχή εκπαίδευσης που διαρκεί έως δύο χρόνια, χρονικό διάστημα που σε ορισμένες περιπτώσεις δεν κρίνεται επαρκές, και στις διαφορετικές πολιτικές που εφαρμόζουν οι δήμοι στην παροχή ή όχι υποστήριξης στους ασυνόδευτους που ενηλικιώνονται. Τέλος, η πρακτική της διαμονής ασυνόδευτων με ομοεθνείς τους ανάδοχες οικογένειες, παρόλο που θεωρείται υποσχόμενη, στην πράξη δεν φαίνεται να αποδίδει γιατί οι οικογένειες αντιμετωπίζουν και οι ίδιες δυσκολίες στην ένταξή τους.

Σημειώνεται ότι η έρευνα διενεργήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος PROUD, τα αποτελέσματα του οποίου παρουσιάστηκαν σήμερα στην Αθήνα. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το ευρωπαϊκό ταμείο AMIF και υλοποιείται στην Ελλάδα, τη Γερμανία, την Ισπανία και την Ολλανδία. Συντονιστής εταίρος είναι η Μετάδραση και συνεργαζόμενοι εταίροι η Αποστολή, το Athens Lifelong Learning Institute και το Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου στην Ελλάδα, το Stichting Nidos στην Ολλανδία, το Plan International στη Γερμανία και το Fundacio Idea στην Ισπανία.

Ανοίγοντας τις εργασίες του συνεδρίου, η υφυπουργός Μετανάστευσης Σοφία Βούλτεψη, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στην περίπτωση του Σαϊντού Καμαρά, επισημαίνοντας ότι χρειάζεται «μια πιο μόνιμη, σταθερή και νομοθετική παρέμβαση» για παιδιά που η ενηλικίωση τα βρίσκει να φοιτούν ακόμα στο σχολείο.

Επίσης, προανήγγειλε το νέο ενταξιακό πρόγραμμα Helios σε συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης που θα αφορά στους ασυνόδευτους έξι μήνες πριν ενηλικιωθούν και μέχρι τα 21 έτη τους.

Τέλος, παρουσίασε μερικές από τις σημαντικότερες επιτυχίες που χειρίστηκε η Ειδική Γραμματεία Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων, όπως τη μετεγκατάσταση παιδιών εν μέσω πανδημίας, την κατάργηση της προστατευτικής κράτησης, την υποστηριζόμενη αυτόνομη διαβίωση, τον εντοπισμό άστεγων παιδιών και τη μεταφορά σε μία νύχτα 450 παιδιών κατά τη φωτιά της Μόριας.

Ο ειδικός γραμματέας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων Ηρακλής Μοσκώφ, τόνισε ότι ο νέος νόμος για την επιτροπεία θα εισαχθεί στη Βουλή μέσα στον επόμενο μήνα.

Η βοηθός Συνήγορος του Παιδιού Θεώνη Κουφονικολάκου, ανέφερε ότι απαραίτητες για την επιτυχημένη ένταξη των ασυνόδευτων είναι μεταξύ άλλων η καταγραφή με φιλικές προς τα παιδιά διαδικασίες, η πολυεπιστημονική αξιολόγηση της ηλικίας, η πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, η εκπαιδευτική ένταξη και η εφαρμογή του συστήματος αναδοχής.