Μετά την ραγδαία αύξηση που παρατηρήθηκε στις καταγγελίες για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας την περίοδο της καραντίνας του Μαρτίου, τα βλέμματα όλων στρέφονται στο επικείμενο lockdown και στο τί μπορεί αυτό να συνεπάγεται.

Η ενδοοικογενειακή βία είναι παντού και δεν κάνει διακρίσεις. Μπορεί να συμβαίνει στο διπλανό σπίτι, σε κάποιο φιλικό πρόσωπο ή ακόμα και σε μέλος της οικογένειάς μας. «Μένουμε σπίτι δε σημαίνει υπομένουμε τη βία» εξηγεί η Γενική Γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας Φύλων, κ. Μαρία Συρεγγέλα, ενώ τονίζει την ανάγκη για ευαισθητοποίηση απέναντι σε ένα φαινόμενο που «ακμάζει» σε συνθήκες όπως η καραντίνα.

Με τη γραμμή στήριξης 15900 να έχει "πάρει φωτιά" τον Μάρτιο, η Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας Φύλων βρίσκεται δίπλα σε κάθε γυναίκα που έρχεται αντιμέτωπη με έναν κακοποιητικό σύντροφο.

«Η ενδοοικογενειακή βία μπορεί να είναι ψυχολογική, λεκτική ή σωματική και οι καταγγελίες που λάβαμε τον Μάρτιο αφορούσαν όλα τα είδη. Μάλιστα ήταν τετραπλάσιες από όσες δεχόμαστε συνήθως. Πρέπει να καταστήσουμε σαφές πως αν απειλείται η σωματική ακεραιότητα μίας γυναίκας πρέπει να καλέσει το 100. Υπάρχουν πλέον εξειδικευμένα τμήματα σε όλη την Ελλάδα, που ασχολούνται με την ενδοοικογενειακή βία. Αν όμως χρειάζεται ψυχολογική, κοινωνική ή νομική στήριξη μπορεί να απευθυνθεί σε εμάς!

Πολλές από τις γυναίκες δε γνωρίζουν τα δικαιώματά τους. Ο νόμος 3500/2006 αλλά και ο νόμος 4531, ο οποίος αποτελεί την κύρωση από τη Βουλή της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, προστατεύει αυτές τις γυναίκες. Για πρώτη φορά με αυτούς τους νόμους επικυρώνεται ότι η βία δεν είναι αποδεκτή στη χώρα μας και ο κακοποιητής τιμωρείται.»

Τι είναι όμως αυτό που προκαλεί αύξηση του φαινομένου στο lockdown; Η εξωστρέφεια της Γ.Γ.Ι.Φ. με την καμπάνια ευαισθητοποίησης που πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο ώθησε αρκετές γυναίκες να μιλήσουν για αυτό που βιώνουν. Ωστόσο, όπως εξηγεί και η Γενική Γραμματέας Ισότητας Φύλων, η καραντίνα ως συνθήκη δεν «γεννά» τον κακοποιητή αλλά τον εμφανίζει:

«Η καραντίνα δεν κάνει τον άνδρα βίαιο. Υπήρχαν δείγματα και πριν τον εγκλεισμό αλλά η συνθήκη της καραντίνας τα έκανε ξεκάθαρα. Η βίαιη συμπεριφορά μπορεί να κλιμακωθεί σε μία συνθήκη όπου τα ζευγάρια περνούν πιο πολύ χρόνο μαζί, κλεισμένοι σε ένα σπίτι αλλά ένας σύντροφος που δεν ήταν βίαιος πριν τον εγκλεισμό δε θα γίνει ξαφνικά μέσα σε αυτόν. Όταν έληξε η καραντίνα του Μαρτίου παρατηρήθηκε αύξηση και στις διά ζώσης καταγγελίες γιατί δόθηκε η δυνατότητα στις γυναίκες να βγουν από το σπίτι.»

Οι καταγγελίες που δεν έγιναν ποτέ

Φόβος, ενοχές ακόμα και αίσθημα αγάπης είναι μερικοί από τους λόγους που «κρατούν» αρκετές γυναίκες από το να καταγγείλουν τη βία που μπορεί να δέχονται στα χέρια του συντρόφου τους. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να επέμβουν φιλικά ή οικογενειακά πρόσωπα, ακόμα και τα παιδιά της κακοποιημένης γυναίκας προκειμένου να βάλουν ένα τέλος στον εφιάλτη της κακοποίησης.

"Πολλές γυναίκες φοβούνται να καταγγείλουν την κακοποίηση που μπορεί να δέχονται είτε γιατί δεν ξέρουν τα δικαιώματά τους είτε γιατί μπορεί να θεωρούν ότι αυτό είναι ακόμα και αγάπη λόγω των στερεοτύπων που μας περνάνε αναφορικά με το ρόλο του άντρα και της γυναίκας στο σπίτι. Σύμφωνα με ψυχολόγους ένας άνδρας που βιώνει την κακοποίηση στο οικογενειακό του περιβάλλον ως παιδί, από τον πατέρα προς τη μητέρα, μπορεί να θεωρήσει ότι αυτό είναι κάτι που εκφράζει μία κανονικότητα. Αυτό μπορεί να ισχύει και για τις γυναίκες. Σαφώς όμως δεν είναι κανονικότητα.

Το καλό είναι ότι έχουν αρχίσει και κινητοποιούνται και τα τρίτα πρόσωπα όπως γείτονες, φίλοι, συγγενείς ακόμα και τα παιδιά των κακοποιημένων γυναικών τα οποία έχει τύχει να καλέσουν στη γραμμή και να έχουν ζητήσει να πάμε “να πάρουμε το μπαμπά από το σπίτι”.

Όμως θα πρέπει η ίδια η γυναίκα να καταγγείλει ότι δέχεται βία. Αν ο γείτονας θεωρεί ότι απειλείται η σωματική ακεραιότητα της γυναίκας πρέπει να ενημερώσει αμέσως την αστυνομία αλλά εφόσον η ίδια δε θέλει να το καταγγείλει πρέπει ο κύκλος της να την παροτρύνουν να το κάνει." εξηγεί η κ. Συρεγγέλα.

Ο φόβος του στίγματος φαίνεται να μας απασχολεί ακόμα και στη σημερινή εποχή με αρκετές γυναίκες, κυρίως στην περιφέρεια, να δυσκολεύονται να κατονομάσουν το θύτη γιατί έτσι θα μαθευτούν και τα δικά τους στοιχεία. Ακόμα και στην Αθήνα μία κακοποιημένη γυναίκα μπορεί να μεταβεί σε ένα συμβουλευτικό κέντρο εκτός της περιοχής της για να μη τη δουν και στιγματιστεί. Σύμφωνα με ειδικούς η αναβολή της καταγγελίας μπορεί να τρέφεται ακόμα και από ενοχές. Οι θύτες ενδέχεται να παρουσιάσουν κάποιες διακυμάνσεις όπου για μία περίοδο ο κακοποιητής θα είναι βίαιος και μετά θα σταματήσει. Αυτό κάνει τις γυναίκες να πιστεύουν ή να ελπίζουν ότι η βία είναι κάτι περαστικό.

Πως θα καταλάβω ότι δέχομαι ψυχολογική βία

Και ενώ η σωματική βία είναι κάτι ξεκάθαρο, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε το ίδιο και για την ψυχολογική η οποία είναι δυσδιάκριτη σε τέτοιο βαθμό που μπερδεύει ακόμα και τα ίδια τα θύματα:

«Από ό,τι λένε οι ψυχολόγοι, η πιο μικρή κίνηση, το “ένα χαστουκάκι” δε θα γίνει μόνο μία φορά. Όταν η γυναίκα μάλιστα αντιλαμβάνεται την ψυχολογική βία και πάει να εναντιωθεί σε αυτήν τότε μπορεί να γίνει δέκτης και σωματικής βίας.

Η ψυχολογική βία είναι τελείως διαφορετική από τον μέσο καβγά ενός ζευγαριού. Η υποτιμητική συμπεριφορά του άντρα προς τη γυναίκα με φράσεις που στοχεύουν στην ενοχή είναι βασικό γνώρισμα. "Είσαι άχρηστη, εσύ φταις, δεν το κάνεις καλά" είναι μερικά από όσα ακούγονται κατ’ επανάληψη και στοχεύουν στην ενοχή όπου η γυναίκα αναρωτιέται και έπειτα πείθεται ότι φταίει μόνο εκείνη και ότι δεν είναι αρκετή. Σε έναν απλό τσακωμό, υπάρχουν και οι δύο απόψεις, μπορεί να λογοφέρουμε αλλά σε επιτρεπτά επίπεδα και δεν υποχωρεί μόνο ο ένας αλλά και οι δύο ανάλογα την περίσταση. Κατά τους ψυχολόγους, κύριο γνώρισμα αυτού του είδους βίας είναι ένα μόνιμο άγχος που αποκτούν οι γυναίκες όταν σκέφτονται ότι αν δεν κάνουν κάτι καλά τότε θα προκαλέσουν την αντίδραση του άνδρα ενώ κάποιες φορές αναγκάζονται να κάνουν ακόμα και πράγματα που δεν τους αρέσουν για να μη θυμώσει ο κακοποιητής.»

«Μένουμε σπίτι αλλά δεν υπομένουμε τη βία»

Καμία γυναίκα όμως δεν είναι μόνη, σε οποιοδήποτε μέρος της χώρας και αν βρίσκεται. Ένα ολόκληρο δίκτυο δομών υποστήριξης, με 48 συμβουλευτικά κέντρα σε όλη την Ελλάδα αλλά και 20 ξενώνες φιλοξενίας, είναι έτοιμο να υποδεχθεί όποια ζητήσει βοήθεια. Μέσω των ιστοσελίδων isotita.gr και womensos.gr αλλά της γραμμής 15900, η οποία λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, 7 μέρες την εβδομάδα, όλο το χρόνο, κάθε γυναίκα μπορεί να στραφεί στη Γ.Γ.Ι.Φ για νομική, ψυχολογική ή κοινωνική υποστήριξη.

«Πρέπει σε όλη την Ελλάδα οι γυναίκες να μάθουν ότι υπάρχει ένα δίκτυο που μπορεί να τις στηρίξει. Αυτό είναι και το μεγαλύτερό μας άγχος για αυτή την περίοδο που διανύουμε. Θέλουμε το μήνυμά μας να φτάσει σε οποιαδήποτε γυναίκα, σε οποιοδήποτε μέρος της Ελλάδας. Η βία κατά των γυναικών δεν είναι αποδεκτή!» τονίζει η κ. Συρεγγέλα.

Σύμφωνα με την ίδια, την περίοδο του προηγούμενου lockdown η Γ.Γ.Ι.Φ. συνεργάστηκε με την Ελληνική Ιατροδικαστική Εταιρία ώστε να παρέχουν άμεσα δωρεάν ιατρικές εξετάσεις σε όλες τις κακοποιημένες γυναίκες σε όλη την Ελλάδα ενώ το Χαμόγελο του Παιδιού υποστήριξε τις γυναίκες με ανήλικα παιδιά. Τέλος, σε συνεργασία με την Πολιτική Προστασία κατέστησαν εφικτό να μετακινήσουν κακοποιημένες γυναίκες από τα σπίτια τους για να μεταβούν είτε για ιατρικές εξετάσεις ή σε ξενώνες.