Επιμέλεια: Δήμητρα Τσαμποδήμου

Ήταν Δεκέμβρης του 2019 όταν μάθαμε πρώτη φορά για την ύπαρξη ενός μικρού θηλαστικού με το όνομα «παγκολίνος», στον οποίο και χρεώθηκαν αν όχι οι αμαρτίες όλου του κόσμου, αλλά τουλάχιστον η μεγαλύτερη περιπέτεια που πέρασε ο σύγχρονος κόσμος.

Μία πανδημία... αργότερα, με τις μνήμες νωπές αλλά και τη νέα κανονικότητα στις ζωές όλων, η επιστημονική κοινότητα χτυπά ξανά και ξανά καμπανάκι για μια νέα πανδημία, αυτή τη φορά από έναν «γνωστό», τα πτηνά και τα άλλα ζώα στα οποία μπορεί να περάσει ο ήδη γνώριμος ιός.

Και τα αμερικανικά ΜΜΕ βοούν ότι η κατάσταση όχι μόνο είναι κρίσιμη, αλλά η χώρα τους έχει ευθύνες για την απώλεια του ελέγχου. Τo Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) επιβεβαίωσε την Τετάρτη το πρώτο «σοβαρό» κρούσμα γρίπης των πτηνών H5N1 ή γρίπης των πτηνών στις Ηνωμένες Πολιτείες, μια ζωονοσογόνος λοίμωξη που έχει δημιουργήσει φόβους ότι θα γίνει η επόμενη παγκόσμια πανδημία.

Το σοβαρό κρούσμα αφορά έναν κάτοικο της νοτιοδυτικής Λουιζιάνα που αναφέρθηκε ως πιθανώς θετικός σε μόλυνση. Ο μολυσμένος ασθενής «εμφανίζει σοβαρή αναπνευστική ασθένεια που σχετίζεται με λοίμωξη H5N1 και αυτή τη στιγμή νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση». Είναι το 61ο κρούσμα μόλυνσης από τη γρίπη των πτηνών από τον άνθρωπο H5N1 στη χώρα από τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους. Το CDC, στην ανακοίνωσή του στις 18 Δεκεμβρίου, ανέφερε ότι ενώ η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη, ο ασθενής διαπιστώθηκε ότι είχε συνδέσμους με άρρωστα και νεκρά πτηνά, καθιστώντας το πρώτο γνωστό κρούσμα μόλυνσης στις ΗΠΑ που έχει αυτή τη σύνδεση.

Το CDC είπε ότι μια τέτοια «σοβαρή» λοίμωξη όπως διαπιστώθηκε στη Λουιζιάνα ήταν αναμενόμενη λόγω κρουσμάτων σε άλλες χώρες. Στο Βιετνάμ, ένας ασθενής που πέθανε τον Μάρτιο μετά από διάγνωση «σοβαρής πνευμονίας, σοβαρής σήψης και συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας» βρέθηκε με λοίμωξη H5N1, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Οι ΗΠΑ φαίνεται να προηγούνται στις λοιμώξεις από τον H5N1 σε όλο τον κόσμο φέτος.

Σχεδόν ένα χρόνο μετά το πρώτο ξέσπασμα της γρίπης των πτηνών στα βοοειδή, ο ιός δεν δείχνει σημάδια επιβράδυνσης. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ απέτυχε να εξαλείψει τον ιό στα γαλακτοκομικά αγροκτήματα όταν περιοριζόταν σε λίγες πολιτείες, εντοπίζοντας γρήγορα τις μολυσμένες αγελάδες και λαμβάνοντας μέτρα για να αποτρέψει την εξάπλωση των μολύνσεων τους. Τώρα τουλάχιστον 845 κοπάδια σε 16 πολιτείες έχουν βγει θετικά.

Οι ειδικοί λένε ότι έχουν χάσει την πίστη τους στην ικανότητα της κυβέρνησης να περιορίσει το ξέσπασμα.

Ο εξειδικευμένος ιατρικός ιστότοπος KFF Health News, σε μεγάλη έρευνά του με θέμα πώς η γρίπη των πτηνών ξέφυγε από τον έλεγχο, πήρε συνεντεύξεις από σχεδόν 70 κυβερνητικούς αξιωματούχους, αγρότες και αγρότες και ερευνητές με εξειδίκευση στην ιολογία, τις πανδημίες, την κτηνιατρική. Και η έρευνα αυτή αποκάλυψε βασικά προβλήματα, όπως την απουσία σεβασμού προς τη γεωργική βιομηχανία, την παραμέληση της ασφάλειας των εργαζομένων στη γεωργία και τον αργό ρυθμό των ομοσπονδιακών παρεμβάσεων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ ανακοίνωσε αυτόν τον μήνα μια ομοσπονδιακή εντολή για δοκιμή γάλακτος σε εθνικό επίπεδο. Οι ερευνητές καλωσόρισαν την είδηση, αλλά είπαν ότι θα έπρεπε να είχε συμβεί πριν από μήνες - πριν ο ιός εδραιωθεί τόσο πολύ.

«Είναι απογοητευτικό να βλέπουμε τόσες πολλές από τις ίδιες αποτυχίες που εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης του Covid19 να επανεμφανίζονται», δήλωσε ο Tom Bollyky, διευθυντής του Παγκόσμιου Προγράμματος Υγείας στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.

Οι επιπτώσεις από τη γρίπη των πτηνών είναι αναπόφευκτες, αλλά η έκτασή τους θα αφεθεί στην κυβέρνηση Τραμπ. Τα επόμενα χρόνια, η γρίπη των πτηνών μπορεί να κοστίσει δισεκατομμύρια δολάρια σε έξοδα και απώλειες. Οι ειδικοί της γαλακτοβιομηχανίας λένε ότι ο ιός σκοτώνει περίπου το 2 έως 5% των μολυσμένων αγελάδων γαλακτοπαραγωγής και μειώνει την παραγωγή γάλακτος ενός κοπαδιού κατά περίπου 20%.

Ακόμη χειρότερα, το ξέσπασμα ενέχει τον κίνδυνο πανδημίας. Λίγες μόνο μεταλλάξεις θα μπορούσαν να επιτρέψουν στη γρίπη των πτηνών να εξαπλωθεί μεταξύ των ανθρώπων. Επειδή οι ιοί μεταλλάσσονται στα σώματα ανθρώπων και ζώων, κάθε μόλυνση μοιάζει με στοίχημα.

«Ακόμη και αν υπάρχει μόνο 5% πιθανότητα να συμβεί πανδημία γρίπης των πτηνών, με την εμπειρία του 2020 όλα μοιάζουν πιο πιθανά», δήλωσε ο Tom Peacock, ερευνητής της γρίπης των πτηνών στο Ινστιτούτο Pirbright στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Οι ΗΠΑ γνωρίζουν τον κίνδυνο, αλλά δεν έχουν κάνει τίποτα για να το επιβραδύνουν», πρόσθεσε.

Πέρα από τη γρίπη των πτηνών, ο χειρισμός της επιδημίας από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση αποκαλύπτει ρωγμές στο σύστημα ασφάλειας υγείας των ΗΠΑ που θα επέτρεπαν να ριζώσουν και άλλα επικίνδυνα νέα παθογόνα. «Αυτός ο ιός μπορεί να μην είναι αυτός που τελικά θα οδηγήσει σε πανδημία», δήλωσε η Maria Van Kerkhove, διευθύντρια της ομάδας νέων ασθενειών στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. «Αλλά αυτή είναι μια πραγματική άσκηση πυρός αυτή τη στιγμή και δείχνει τι πρέπει να βελτιωθεί».

Τι ανησυχεί τους επιστήμονες

Η άνευ προηγουμένου εξάπλωση της γρίπης των πτηνών μεταξύ των παθογόνων μικροοργανισμών με δυνατότητα πανδημίας στις αγελάδες σηματοδότησε μια ανησυχητική αλλαγή. Είχε εξελιχθεί για να ευδοκιμήσει σε ζώα που μοιάζουν περισσότερο με ανθρώπους βιολογικά παρά με πουλιά.

Τα χαμένα κρούσματα από την ολιγωρία των αμερικανικών αρχών, κατέστησαν αδύνατο να προσδιοριστεί πώς ο ιός μεταπήδησε στους ανθρώπους και αν γινόταν πιο μολυσματικός ή επικίνδυνος. Επικαλούμενη «ανεπαρκή στοιχεία», η βρετανική κυβέρνηση αύξησε την εκτίμησή της για τον κίνδυνο που ενέχει η επιδημία των γαλακτοκομικών στις ΗΠΑ τον Ιούλιο από τρία σε τέσσερα σε κλίμακα έξι επιπέδων.

Οι ιολόγοι σε όλο τον κόσμο δήλωσαν έκπληκτοι από πώς διαχειρίζεται την κατάσταση η Αμερική. «Περιβαλλόμαστε από εξαιρετικά παθογόνους ιούς στην άγρια ​​φύση και στα ζώα της φάρμας. Αν σε τρεις μήνες από τώρα βρισκόμαστε στην αρχή της πανδημίας, δεν αποτελεί έκπληξη», δήλωσε η Marion Koopmans, επικεφαλής ιολογίας στο Ιατρικό Κέντρο Erasmus στην Ολλανδία.

Τα τελευταία 30 χρόνια, οι μισοί από τους 900 περίπου ανθρώπους που έχουν διαγνωστεί με γρίπη των πτηνών σε όλο τον κόσμο έχουν πεθάνει. Ακόμα κι αν το ποσοστό θνησιμότητας είναι πολύ χαμηλότερο για αυτό το στέλεχος της γρίπης των πτηνών, ο Covid έδειξε πόσο καταστροφικό μπορεί να είναι ένα ποσοστό θνησιμότητας 1% όταν ένας ιός εξαπλώνεται εύκολα.

Όπως και άλλα κρούσματα σε όλο τον κόσμο, το άτομο που νοσηλεύεται τώρα με τη γρίπη των πτηνών στη Λουιζιάνα φαίνεται να έχει πάρει τον ιό απευθείας από πτηνά. Και αυτό είναι από μόνο του στοιχείο ικανό όχι για πανικό, αλλά για εγρήγορση.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 22.12.2024