Τα αισθήματα που γεννήθηκαν μέσα τους όταν επισκέφθηκαν για πρώτη φορά την Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη, εκμυστηρεύονται στη «ΜτΚ», αιρετοί του δήμου Θεσσαλονίκης, λίγες ώρες μετά την έκδοση καταδικαστικού ψηφίσματος από το Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης, για τη μετατροπή της σε τζαμί.

Η πρώτη επίσκεψη του δημάρχου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνου Ζέρβα, στην Αγία Σοφία τοποθετείται κοντά στο 2005, θυμάται ο ίδιος μιλώντας στη «ΜτΚ». «Την πρώτη φορά που μπήκα δάκρυσα και όσες φορές μπήκα, βέβαια», εξομολογείται και συμπληρώνει πως συνολικά έχει επισκεφθεί τέσσερις φορές το μνημείο, όσες και την Κωνσταντινούπολη. Βέβαια «κάθε φορά έβλεπα διαφορετικά πράγματα. Σαν μηχανικός την τεχνική του, σαν σκέψη ποιοι βρέθηκαν μέσα σε αυτόν τον ναό», συνεχίζει ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης.

Το 2001 επισκέφθηκε για πρώτη φορά το μνημείο ο Βασίλης Γάκης, επικεφαλής της παράταξης «Θεσσαλονίκη Υπεύθυνα» και από τότε έχει διαβεί άλλες τρεις φορές το κατώφλι της. Καταρχάς ένιωσε «δέος από τον τεράστιο όγκο του μνημείου εξωτερικά» και βέβαια «η επίσκεψη δεν αντιμετωπίστηκε μόνο μουσειακά, αλλά και θρησκευτικά. Δεν μπορείς να αποφύγεις το γεγονός ότι το αντιμετωπίζεις ως έναν ναό και χριστιανικό», δηλώνει στη «ΜτΚ».

Ένα άλλο γεγονός το οποίο τον εντυπωσίασε ήταν πως η Αγία Σοφία αποτέλεσε αρχιτεκτονικό μοντέλο για τον τρόπο δόμησης των μουσουλμανικών τεμένων, συνεχίζει ο κ. Γάκης και γι’ αυτό επιμένει ότι ο χαρακτηρισμός της Αγίας Σοφίας «ως μνημειακός μουσειακός χώρος είναι δόκιμη λύση, διότι ο καθείς μπορεί να διαχειριστεί την πληροφορία που λαμβάνει από το μνημείο με τον δικό του τρόπο. Ανεξάρτητα από το ποιοι το χτίσανε».

Τη δυναμική που αποπνέει η αρχιτεκτονική της Αγίας Σοφίας υπερθεματίζει, μέσω της «ΜτΚ» η δημοτική σύμβουλος της παράταξης «Θεσσαλονίκη Μαζί», Έλλη Χρυσίδου. «Ανεξάρτητα από το περιεχόμενο το οποίο είχε και από τον λόγο για τον οποίο έγινε, αυτό που καθηλώνει τον θεατή είναι το μνημείο ως μνημείο, η αρχιτεκτονική του χώρου και όλη η αίσθηση και η δυναμική ατμόσφαιρα που βγάζει ο χώρος όταν είσαι μέσα», εξηγεί η κ. Χρυσίδου. Μάλιστα η πρώτη επίσκεψη της κ. Χρυσίδου ήταν ως αντιδήμαρχος Πολιτισμού επί διοίκησης Γιάννη Μπουτάρη στον δήμο Θεσσαλονίκης το διάστημα 2009-2014 και από τότε έχει επισκεφθεί το μνημείο άλλες τρεις φορές. Σε μία από αυτές συμμετείχε ως καλλιτέχνιδα παρατηρώντας πώς «ο χώρος είναι τόσο δυνατός που νομίζω ότι απαιτείται να προσπαθήσουμε όλοι να διαφυλάξουμε αυτό το αρχιτεκτονικό και πολιτισμικό προφίλ του. Το να δεις έναν πρώην ναό ο οποίος υπάρχει σε μία χώρα μιας άλλης θρησκείας και είναι ένα ανοιχτό σημείο πολιτισμού, πραγματικά δημιουργεί εκείνη την ώρα μία συμφιλίωση λαών, ανθρώπων και πολιτισμών».

Από τις 15 φορές που έχει επισκεφθεί την Αγία Σοφία ο Γιώργος Ορφανός, επικεφαλής της παράταξης «Η Θεσσαλονίκη Είναι το Μέλλον», η πρώτη, το 1988, προκάλεσε, «συγκίνηση», όπως λέει. «Έμπαινες σε έναν χώρο που στο μυαλό σου είναι το κέντρο της Ορθοδοξίας» υποστηρίζει και συμπληρώνει πως ένιωσε οικειότητα από «αυτό που μας σκέπαζε από πάνω, τα αποτυπώματα του Παλαιολόγου» και όλες τις αγιογραφίες που κοσμούν το μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Ο Σπύρος Βούγιας, επικεφαλής της παράταξης «ΠΟΛΗχρωμη Θεσσαλονίκη» θεωρεί ότι «είναι τόση η ομορφιά, που πάντα κάτι σου διαφεύγει και δεν μπορείς, ούτε κατά διάνοια να το συλλάβεις με το φακό». Αναφερόμενος για τη φωτογραφία του που συνοδεύει το ρεπορτάζ, σημειώνει ότι κρατά «αυτή την ευτυχισμένη οικογενειακή στιγμή (…) κάποια Χριστούγεννα, σε μια από τις πύλες (όχι την Ωραία) του εξωτερικού νάρθηκα». Εκείνη την ημέρα, θυμάται ο κ. Βούγιας «είχε απίστευτο κρύο και ολόκληρος ο ναός και, κυρίως, ο τρούλος, έμοιαζαν τόσο ανάλαφροι, που νόμιζες ότι θα απογειωθούν. Ήταν μία ανεπανάληπτη αίσθηση που δεν μπορεί να ξεχάσει όποιος επισκέπτεται αυτό το παγκόσμιο μνημείο, που παραμένει άτρωτο και απόρθητο σε όλες τις επιθέσεις, λόγω της τεράστιας συμβολικής, ιστορικής και αρχιτεκτονικής του σημασίας».

«Η Αγιά Σοφιά είναι ένα οικουμενικό μνημείο. Για μας τους Χριστιανούς ορθόδοξους έχει ένα βαθύτερο νόημα διαφορετικό από τους υπόλοιπους Χριστιανούς και ειδικά για τους Θεσσαλονικείς που ήταν η συμβασιλεύουσα και η Αγιά Σοφιά είχε πολύ μεγάλη σημασία για εμάς» τονίζει στη «ΜτΚ» ο Δρόσος Τσαβλής, πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης.

Η πρώτη επίσκεψή του ήταν το 2001. Τότε συγκινήθηκε και δάκρυσε, παραδέχεται ο κ. Τσαβλής. Ωστόσο αδυνατεί να αριθμήσει τις επισκέψεις του στο μνημείο, διότι «στην Αγιά Σοφιά πάω κάθε φορά που πάω στην Πόλη και είναι πάνω από δέκα», εκτός από την τελευταία επίσκεψη του Κ. Ζέρβα στον ομόλογό του της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, λόγω βεβαρυμμένου προγράμματος, αναφέρει ο κ. Τσαβλής. Πάντως η αγάπη του για το μνημείο είναι τέτοια που κατά τη διάρκεια υπερατλαντικού ταξιδιού με ενδιάμεση στάση την Κωνσταντινούπολη, εκμεταλλεύθηκε την αναμονή για να τη δει άλλη μία φορά από κοντά, όπως αποκαλύπτει στη «ΜτΚ».

Υπενθυμίζεται πως την Τρίτη 14 Ιουλίου, πραγματοποιήθηκε έκτακτη συνεδρίαση του δ.σ. Θεσσαλονίκης, με πρωτοβουλία του κ. Ζέρβα, στη διάρκεια της οποίας διαπιστώθηκε ομοθυμία από όλες τις παρατάξεις, παρότι το ψήφισμα δεν υπερψηφίστηκε ομόφωνα, λόγω διαφωνιών σε ορισμένα σημεία του περιεχομένου του, όπως τονίζει και ο κ. Τσαβλής διαμέσου της «ΜτΚ».

Το ψήφισμα του δ.σ. Θεσσαλονίκης, μεταξύ άλλων, «καταγγέλλει και καταδικάζει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την απαράδεκτη, προκλητική απόφαση της Τουρκίας» και καλεί την τουρκική κυβέρνηση να την ανακαλέσει, καθώς αλλοιώνεται ο οικουμενικός χαρακτήρας του μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομίας.

Ταυτόχρονα, «ως μέσο πίεσης δε προτείνουμε και ζητούμε την πιθανή επιβολή κυρώσεων που απορρέουν από διεθνείς συμβάσεις και κανόνες», σημειώνεται στο ψήφισμα. Στο ψήφισμα υπερθεματίζεται η ανάγκη διεθνοποίησης του ζητήματος, η ομοψυχία των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων της χώρας, υπό το πρίσμα ότι «η τήρηση όλων των ανωτέρω ενισχύει την ειρήνη και τις σχέσεις καλής γειτονίας προς όφελος όλων των λαών».

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 19 Ιουλίου 2020