Η αριστερά στην νεότερη εκδοχή της αρχίζει από την εποχή του Μάρξ. Τα πριν είναι ενδιαφέροντα αλλά αποτελούν προϊστορία και ενσωματώθηκαν στο ό,τι ακολούθησε.

Στην εποχή, λοιπόν, του Μάρξ τα κύρια ρεύματα που αναπτύχθηκαν ήταν ο μαρξισμός και ο αναρχισμός.

Η εξέλιξη σήμερα που μας ενδιαφέρει είναι η μαρξιστική αριστερά. Με την αναρχική (Μπακουνική στην αρχή) μορφή της, ασχολείται μικρό μέρος της κοινωνίας και ασχολείται, κυρίως, για προσωπική ικανοποίηση των οραμάτων της. Δεν είναι μια εφαρμόσιμη λύση.

Αποκορύφωση της μαρξιστικής αριστεράς αποτέλεσαν ο λενινισμός, ο σταλινισμός, ο τροτσκισμός και ο μαοϊσμός. Όλα ρεύματα αυταρχικά και ολοκληρωτικά που αντιμετώπιζαν τον άνθρωπο όχι ως υποκείμενο της ιστορίας αλλά ως εργαλείο της. Την ίδια περίοδο της ανάπτυξής τους, διαμορφώθηκε και η γερμανική σοσιαλδημοκρατία με ειδοποιές αποκλίσεις από την ρωσική και κινεζική κομμουνιστική εκδοχή και προκάλεσε τις πρώτες ρήξεις.

Η Κίνα και η Ρωσία ήταν καθυστερημένες ανατολικές δεσποτικές χώρες. Η Γερμανία ήταν χώρα στην οποία αναπτυσσόταν ο καπιταλισμός. Ο Μάρξ ανέλυσε το καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής. Η Γερμανική κοινωνία ήταν πλησιέστερα στην πραγματικότητα που ανέλυσε ο Μάρξ. Ωστόσο, η αριστερά που κυριάρχησε ήταν η σοβιετική και η κινεζική εκδοχή του μαρξισμού.

Αυτή η εργαλειοποίηση του ανθρώπου από την υπαρκτή κομμουνιστική αριστερά ώθησε ορισμένα στελέχη της να διαμορφώσουν στην πορεία του χρόνου τον ευρωκομμουνισμό. Κομμουνισμός με ανθρώπινο πρόσωπο ονομάστηκε αλλά δεν επικράτησε πουθενά για να μας το δείξει.

Αποτέλεσε ένα ενδιαφέρον ρεύμα από το τέλος της δεκαετίας του 60 ως την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.

Το πρόταγμα της κομμουνιστικής αριστεράς ήταν ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός της κοινωνίας και της οικονομίας. Η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής η οποία θα άλλαζε και όλες τις άλλες μορφές ανθρωπίνων σχέσεων.

Ο πρώϊμος ευρωκομμουνισμός δεν απέκλινε από αυτήν την αρχή αλλά αναζητούσε ηπιότερους τρόπους μετάβασης στην σοσιαλιστική κοινωνία τους οποίους δεν μπορούσε να περιγράψει. Κάτι σαν βλέποντας και κάνοντας.

Ουσιαστικά, πλην της Ιταλίας ο ευρωκομμουνισμός δεν είχε ελπίδες να αναλάβει, πουθενά, την κυβερνητική εξουσία οπότε τα πολιτικά και κομματικά στελέχη του και οι διανοούμενοί του αποδόθηκαν σε μια πνευματική άσκηση θεωρητικού περιεχομένου: πως θα είναι μια ιδεατή κοινωνία. Η πρακτική εφαρμογή τους ενδιέφερε και αυτή θεωρητικά. Παρήγαγαν τόμους βιβλίων για το πως θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί το όραμα. Και ατελείωτη ζύμωση στις κομματικές αίθουσες και τα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα.

Δεν ήταν άσχημη περίοδος και σηματοδότησε τη νεότητα πολλών. Η περιπλάνηση στην αριστερά τα μεταπολιτευτικά χρόνια ήταν ένα σχολείο παρόμοιο του οποίου δεν υπάρχει ούτε θα υπάρξει στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Ο περιπλανώμενος στην αριστερά έβλεπε με άλλη ματιά τα πράγματα και είχε άλλη πρόσληψή τους, ακόμη και αν μεταμορφώθηκε σε ακραίο φιλελεύθερο. Πολλά από τα στελέχη του Σημίτη και, τώρα, του Μητσοτάκη ασκήθηκαν στην πολιτική ως αριστεροί.

Η δυναμική εξέλιξη του καπιταλισμού και η αδυναμία της ευρωκομμουνιστικής ή αναθεωρητικής αριστεράς να βρει λύσεις που να συνδυάζουν το ανθρώπινο πρόσωπο με τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό (μετασχηματισμό που απαιτούσε βία) ώθησε τους διανοούμενους και πολιτικούς του να δώσουν άλλα χαρακτηριστικά στην έννοια της αριστεράς, κυρίως ταυτοτικά. Από τα ταυτοτικά χαρακτηριστικά εκείνα που απέκλεισαν ήταν η εθνική ταυτότητα. Βασιζόμενη στην έννοια του προλετάριου ως παγκόσμιας μονάδας η αριστερά δεν αποδεχόταν τον εθνικό διαχωρισμό αλλά τον ταξικό. Αυτή η διάκριση χαρακτήρισε και χαρακτηρίζει ολόκληρη την πορείας της (παραδοσιακής και αναθεωρητικής) αριστεράς σε βαθμό που να την καταστήσει αποδομητική της εθνικής υπόστασης. (Οι αλλαγές που έχουν επέλθει είναι ερμηνεύσιμες αλλά σε άλλο σημείωμα).

Στην Ελλάδα, πλην του ΚΚΕ που επέμενε, και επιμένει, στις μαρξιστικές ρίζες της θεωρίας του περί ταξικού αγώνα και ριζικού κοινωνικού μετασχηματισμού η όποια άλλη αριστερά μεταμορφώθηκε στην αρχή και μεταστοιχειώθηκε στη συνέχεια. (Μεταστοιχείωση σημαίνει ότι ένα στοιχείο άλλαξε τα δομικά χαρακτηριστικά του και δεν μπορεί να επανέλθει στην προτεραία κατάσταση).

Σήμερα, τίποτε δεν θυμίζει την παλιά μεταπολιτευτική αριστερά ούτε καν στην αναθεωρητική μορφή της.

Το τελευταίο πολιτικό μόρφωμά της ήταν ο Σύριζα στην προκυβερνητική, την κυβερνητική και μετακυβερνητική του μορφή. Όχι, μόνο, δεν ικανοποίησε η κυβερνητική παρουσία του αλλά παρήγαγε μια ανεξήγητη τοξικότητα. Έβγαλαν οι ηγήτορες, τα στελέχη και μέλη του τα εσώψυχά τους στην κοινωνία. Εσώψυχα που χαρακτηρίζονται από ανεξήγητα συμπλέγματα, δεδομένου ότι οι περισσότεροι εξ αυτών δεν είχαν υποστεί τη συνήθη κοινωνική καταπίεση ενός εργάτη, ούτε τα αδιέξοδά του. Ήταν περιώνυμα μέλη της πολιτικής, οικονομικής και επιστημονικής κοινότητας.

Και εδώ αναδύεται το πρώτο ερώτημα. Γιατί; Γιατί συμπεριφέρθηκαν έτσι;

Είναι μια νοοτροπία που διαμορφώνει η θεωρία και η πρόσληψη της αριστεράς η βασική αρχή της οποίας ήταν το ταξικό μίσος;

Αυτό το ανομοιογενές μόρφωμα δεν μπορούσε να κρατηθεί ενωμένο. Και σήμερα παρακολουθούμε την διάλυσή του που αποτελεί θετικό στοιχείο για ένα υγειές πολιτικό περιβάλλον.

Η σφοδρότητα της αντιπαράθεσής των μερών του δείχνει πόσο ανομοιογενές ήταν το μείγμα που δεν κατάφερε να γίνει ένωση. Που σημαίνει ότι ο καιροσκοπισμός του ήταν άπειρος. Και δικαιολογεί γιατί ένας πολιτικός των δυνατοτήτων- και των συμπλεγμάτων- του Κυριάκου Μητσοτάκη κυριαρχεί απόλυτα στο σημερινό πολιτικό σκηνικό χωρίς αντίπαλο.

Η δημιουργία ενός νέου πολιτικού πόλου με χαρακτηριστικά ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας προσαρμοσμένα στις σημερινές ανάγκες του ευρωπαίου πολίτη είναι απόλυτη ανάγκη του πολιτικού σκηνικού στην Ελλάδα.

Δεν μπορεί η χώρα να μην έχει αντιπολίτευση και, μάλιστα, αντιπολίτευση που εξ ορισμού να ενδιαφέρεται για τα ασθενέστερα στρώματα της κοινωνίας.

Χωρίς τα τοξικά πρόσωπα του παρελθόντος και χωρίς τις τοξικές πολιτικές τους, πρέπει να υπάρξουν κοινωνικές και πολιτικές συγκλίσεις που θα αναδείξουν κάτι νέο.

Με επαναφορά, ως κύριου μελήματος της πολιτικής του νέου φορέα, της οικονομικής επιβίωσης του ανθρώπου, προϋπόθεση να απολαύσει την ταυτότητα που επιθυμεί. Διότι σήμερα η οικονομική επιβίωση δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη.

Επιβίωση όλων των πολιτών όπου και να κατοικούν. Όχι, μόνο στην πρωτεύουσα. Μια περιφερειακή πολιτική που θα ενδιαφέρεται για την ακεραιότητα και οικονομική ανάπτυξη όλης της χώρας πρέπει να είναι το κύριο μέλημα του νέου σοσιαλδημοκρατικού φορέα.