Της Αιμιλίας Αξιωτίδου

Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια – Ψυχοπαιδαγωγός, Θεραπεύτρια Ζεύγους Επιστημονικός Συνεργάτης Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ. Α ΠΡΠ ΠΓΝ ΑΧΕΠΑ

Είναι κοινή λογική πως η ζέστη επηρεάζει αρνητικά την ψυχική και σωματική μας υγεία. Εκτός από την ίδια την θερμότητα που δρα άμεσα στο νευρικό μας σύστημα, θα πρέπει ίσως να λάβουμε υπόψη την υψηλή θερμοκρασία ως επιβαρυντικό παράγοντα κατά την διάρκεια του καλοκαιριού στην κυκλικότητα μερικών τύπων σοβαρής Ψυχοπαθολογίας όπως η κατάθλιψη, η κυκλοθυμία και η διπολικότητα.

Ο καύσωνας θα μπορούσαμε να πούμε πως αποτελεί ένα δυναμικό παράγοντα στρες, που είναι υπεύθυνος για συμπεριφορές επιθετικές και παρορμητικές, οι οποίες είναι τυπικές σε όλες τις στρεσογόνες περιστάσεις και χαλαρώνει την ικανότητα ελέγχου στα αρνητικά περιβαλλοντικά ερεθίσματα.

Ακόμη και η χρήση του κλιματιστικού το οποίο πρέπει να χρησιμοποιείται με κάποια κριτήρια, επηρεάζει τις ορμόνες μας. Οι ξαφνικές αλλαγές της θερμοκρασίας καθώς μπαίνουμε από την πολλή ζέστη σε ένα κρύο κτίριο, επηρεάζει την παραγωγή ορμονών που προκαλούν νευρικότητα, δυσκολίες στον ύπνο, ταραχή και διάφορα άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με αγχώδεις καταστάσεις.

Το νευρικό μας σύστημα αντιδρά στην χρονική διάρκεια έκθεσής μας στον ήλιο, στα επίπεδα υγρασίας, στην αύξηση της θερμοκρασίας και όλοι αυτοί οι παράγοντες μπορεί να λειτουργήσουν ως πυροκροτητές σε άτομα με βάση την ψυχική ισορροπία.

Κατά τη διάρκεια του καύσωνα το σώμα μας ξοδεύει πολύ ενέργεια με τη μορφή γλυκόζης, προσπαθώντας να διατηρήσει την ομοιόσταση του δηλαδή να διατηρήσει την εσωτερική του θερμοκρασία σ ένα υγιές επίπεδο, παίρνοντας καύσιμο από τον εγκέφαλο μας, καθιστώντας με αυτόν τον τρόπο λιγότερο αποτελεσματικές τις γνωστικές μας λειτουργίες. Τα αντανακλαστικά μας γίνονται πιο αργά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε καταστάσεις που απαιτούν επαγρύπνηση όπως κατά την οδήγηση.

Οι καύσωνες ρεκόρ που βιώνουμε αυτές τις μέρες έχουν σημαντικές συνέπειες στην ψυχική μας υγεία. Με την άνοδο της θερμοκρασίας αυξάνονται, το άγχος το στρες και η κατάθλιψη, επηρεάζεται η γνωστική ικανότητα μας, και η διαδικασία της σκέψης γίνεται πιο δύσκολη.

Τα κύματα καύσωνα λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη θα επηρεάζουν όλο και περισσότερο την ψυχική ευημερία των ανθρώπων .

Έχει παρατηρηθεί λοιπόν πως η ανυπομονησία και η ταλαιπωρία που δημιουργείται από την καλοκαιρινή ζέστη μπορεί να εκδηλωθεί ακόμη και με συμπεριφορές εχθρικές και επιθετικές.

Οι έρευνες με τα στατιστικά τους δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι παρατηρείται αύξηση της συχνότητας των ανθρωποκτονιών, της ενδοοικογενειακής βίας και της κατάχρησης ουσιών τους μήνες με υψηλότερες θερμοκρασίες.

Και η υγρασία μαζί με την υψηλή θερμοκρασία έχουν επίδραση στα νευροενδοκρινικά μας συστήματα.

Συχνά η υπερβολική θερμότητα οδηγεί σε υψηλή παραγωγή αδρεναλίνης από τον οργανισμό ο οποίος προσπαθεί με αυτό τον τρόπο να ομαλοποίηση την θερμοκρασία του.

Συμπτώματα τυπικά του άγχους όπως η ταχυκαρδία και η εφίδρωση αυξάνονται με την υψηλή θερμοκρασία. Επίσης η πτώση της αρτηριακής πίεσης λόγω της υψηλής θερμοκρασίας μπορεί να προκαλέσει μια αίσθηση ψυχικής σύγχυσης ή και διέγερσης.

Το στρες που προκαλείται στο σώμα μας επηρεάζει ακόμη και το ρυθμό του ύπνο μας με αποτέλεσμα να υπάρχουν μεταβολές στους βιολογικούς μας ρυθμούς. Όχι μόνο κοιμόμαστε λιγότερο με την πολλή ζέστη αλλά και η ποιότητα του ύπνου δεν είναι καλή.

Το να κοιμηθεί όμως κανείς καλά του προσφέρει τη δυνατότητα να έχει μια καλύτερη ισορροπία σωματική και ψυχική για να αντιμετωπίσει τους στρεσογόνος παράγοντες.

Κατά τα κύματα καύσωνα νιώθουμε πιο κουρασμένοι έχουμε λιγότερα κίνητρα και γινόμαστε πιο αργοί. Τα άτομα που υποφέρουν από αγχώδεις διαταραχές και κρίσεις πανικού μπορεί με την έντονη ζέστη να εμφανίσουν έξαρση των συμπτωμάτων.

Έτσι λοιπόν παρατηρείται μεγάλη αύξηση σε κρίσης πανικού κατά τη διάρκεια του καύσωνα. Τα συμπτώματα, της κούρασης στο να κάνουμε την παραμικρή εργασία, η εξάντληση, η δυσκολία προσοχής, η ζάλη, σε ανθρώπους που ήδη έχουν κάποια αγχώδη διαταραχή, η έναν αρνητικό τρόπο σκέψης, τους πυροδοτεί την πεποίθηση πως κάτι αρνητικό σοβαρό και απειλητικό συμβαίνει μέσα τους.

Έχει βρεθεί δηλαδή μεγάλη σύνδεση ανάμεσα στο υψηλό πυρετό και απόπειρες αυτοκτονίας, καθώς επίσης και την αύξηση των θανάτων που σχετίζονται με την ψυχική υγεία ανάλογα με την αύξηση της θερμοκρασίας.

Πολύ συχνά όσοι πάσχουν από διπολική διαταραχή, παρουσιάζουν αύξηση των μανιακών επεισοδίων όταν υπάρχουν υψηλές θερμοκρασίες και αυξημένη υγρασία.

Επίσης η θερμότητα μπορεί να επηρεάσει και την αποτελεσματικότητα κάποιων φαρμάκων που χρησιμοποιούνται σε ψυχιατρικές παθήσεις ιδιαίτερα εκείνα που αφορούν τους ηλικιωμένους. Ορισμένα φάρμακα μπορεί λόγω της θερμοκρασίας να μην είναι τόσο αποτελεσματικά, και να αλληλεπιδράσουν με την ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος.

Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε για να βοηθήσουμε τον εαυτό μας κατά την περίοδο του καύσωνα;

1) Πρέπει να είμαστε σε επαφή με το υποκειμενικό αίσθημα κόπωσης που νιώθουμε και να προσαρμόζουμε τις προσπάθειες μας ανάλογα. Δε χρειάζεται να πιέζουμε τον εαυτό μας πέρα από αυτό που μπορεί να αντέξει.

2) Προσπαθούμε να μην εκθέσουμε τον εαυτό μας και σε επιπρόσθετους στρεσογόνους παράγοντες.

3) Χρησιμοποιούμε τεχνικές χαλάρωσης Χρησιμοποιώντας την διαφραγματική αναπνοή για να οραματιστούμε κάτι ευχάριστο και δροσερό: μια δροσερή παραλία με το αεράκι, ένα καταρράκτη με δροσιά. Με αυτό τον τρόπο προσπαθούμε να χαλαρώσουμε της ένταση και να χαμηλώσουμε τα επίπεδα της αδρεναλίνης.

4)Προσπαθούμε να πίνουμε πολύ νερό χωρίς να περιμένουμε να διψάσουμε, και αποφεύγουμε τα αναψυκτικά με ζάχαρη το αλκοόλ και τον καφέ.

5) Τρώμε ελαφριά και αποφεύγουμε τις δύσπεπτες και βαριές τροφές .

7) Αποφεύγουμε να κυκλοφορουμε με τις ώρες όπου υπάρχει υψηλότερη θερμοκρασία.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τον αντίκτυπο που έχει ο καύσωνας στην ψυχική υγεία μας και την συμπεριφορά μας και να έχουμε μεγαλύτερη επίγνωση ότι υψηλή θερμοκρασία συμβάλλει στο αυξημένο άγχος, την κατάθλιψη και στην επιθετικότητα. Είναι ιδιαίτερης σημασίας λοιπόν να ληφθούν μέτρα αντιμετώπισης της υπερβολικής ζέστης είτε ατομικά είτε συλλογικά για να έχουμε λιγότερες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία.