Η σκοτεινή ιστορία του «Δράκου του Σέιχ Σου», του εγκληματία που έκανε ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη να παραληρεί από φόβο στα τέλη της δεκαετίας του ’50, έβαλε μία πρώτη άνω τελεία τον Δεκέμβριο του 1963 με τη σύλληψη του 23χρονου τότε Αριστείδη Παγκρατίδη. Η Χωροφυλακή θα δει στο πρόσωπο του περιθωριακού νέου τον «Δράκο» που κρατούσε άγρυπνους τους Θεσσαλονικείς και η καταδίκη του που συνοδεύτηκε με την εκτέλεσή του θα επιτρέψει στην πόλη να «ησυχάσει» πια. Ή μήπως όχι;

Το «κτήνος», όπως τον αποκαλούσαν όσοι υπερασπίζονταν την ενοχή του, μπορεί να «σώπασε» το 1968 αλλά οι ψίθυροι περί «εύκολου θύματος» ηχούσαν πιο δυνατά από ποτέ. Μέχρι σήμερα, το αν ήταν αθώος ή ένοχος, παραμένει αμφισβητούμενο, με τους περισσότερους να υποστηρίζουν τελικά ότι όταν ο Παγκρατίδης φώναζε στο απόσπασμα «Μανούλα μου, είμαι αθώος», έλεγε την αλήθεια.

Σήμερα, 53 χρόνια μετά την εκτέλεση του Παγκρατίδη, ο Γιώργος Παπαγεωργίου σκηνοθετεί την παράσταση «Αρίστος», «ζωντανεύοντας» επί σκηνής εκείνον που έμελε να συνδεθεί για πάντα με τον «Δράκο». Βασισμένο στο βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη «Ο Γύρος του θανάτου», το έργο διηγείται την πολυτάραχη ζωή του Αρίστου, από τις σκοτεινές πλευρές του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, στα υπαίθρια πανηγύρια και στα μπουζουξίδικα της πόλης, μέσα από τις χειμαρρώδεις και υποβλητικές εξομολογήσεις εννέα χαρακτήρων που συνδέονταν μαζί του.

Ανάμεσά τους φυσικά βρίσκεται και η μητέρα του, η οποία παίρνει σάρκα και οστά στο πρόσωπο της Φιλαρέτης Κομνηνού. Η ηθοποιός θυμάται να ακούει για την υπόθεση σε νεαρή ηλικία ενώ περιγράφει στη «ΜτΚ» την «περίεργη συγκυρία» που «ένωσε» τον γιο της και σκηνοθέτη της παράστασης με τον Αρίστο.

«Ο ‘Δράκος’ είχε δημιουργήσει ένα κλίμα τρομοκρατίας, οι άνθρωποι δεν κυκλοφορούσαν άνετα, ‘κοιμούνταν με έναν μπαλτά κάτω από το κεφάλι’ και τα κορίτσια δεν τα άφηναν να κυκλοφορούν μετά το σούρουπο. Το συζητούσαν οι μεγάλοι μέσα στα σπίτια. Ακούγαμε την ιστορία και μεγαλώσαμε μαζί της. Η περίεργη συγκυρία είναι ότι ο γιος μου, μεγάλωσε και έπαιξε στις ίδιες αλάνες με τον Παγκρατίδη και πήγε στο σχολείο στην Τούμπα που είχε γράψει η μάνα του τον Παγκρατίδη αλλά εκείνος δεν πήγαινε. Όταν ο γιος μου διάβασε για πρώτη φορά το βιβλίο του Κοροβίνη τού έγινε σχεδόν έμμονη ιδέα να επικοινωνήσει την ιστορία του Αριστείδη με τον κόσμο είτε μέσω μίας ταινίας είτε μέσω μίας παράστασης. Κυνήγησε λοιπόν τα δικαιώματα του βιβλίου και μετά από πέντε χρόνια περίπου έκανε αυτή την παράσταση».

Όταν η ανιψιά του Παγκρατίδη είδε την παράσταση

Οι εννέα χαρακτήρες - μάρτυρες της ζωής του Αρίστου ενσαρκώνονται από τρεις ηθοποιούς με τις μεταμορφώσεις των ηρώων να συμβαίνουν μπροστά στα μάτια του θεατή.

«Η παράσταση γίνεται με τρεις ηθοποιούς που αλλάζουν ρόλους επάνω στη σκηνή. Ο Γιάννης Λεάκος και ο Ιωάννης Αθανασόπουλος παίζουν από τον παρακρατικό μέχρι τον φίλο του από την Τούμπα και την τραβεστί Λολό. Εγώ κάνω τη μάνα του και μία τραγουδιάρα, τη Σίλβα, που είχε σχέση μαζί του. Η μητέρα και η Σίλβα είναι εκ διαμέτρου αντίθετες και δεν έχουν καμία σχέση επάνω στη σκηνή. Η μητέρα του ήταν μία Πόντια, λαϊκή γυναίκα που έπλενε στα σπίτια για να επιβιώσει και η ίδια αλλά και το παιδί της. Τα άλλα δύο παιδιά της τα είχε στείλει σε συγγενείς στην Αθήνα. Αυτή η εναλλαγή των ρόλων επί σκηνής είναι ένας καινούριος κώδικας υποκριτικής για μένα και το έκανα με μεγάλη χαρά. Ήταν μία τεράστια σκηνική εμπειρία», εξηγεί η Κομνηνού.

Η ηθοποιός κάνει λόγο μάλιστα για ένα εγχείρημα που «καταργεί τον ορθόδοξο τρόπο μιας θεατρικής παράστασης» με τη συνάντηση των γενεών των καλλιτεχνών στη σκηνή να γεννά ένα εκρηκτικό αποτέλεσμα που δεν είναι όμως πυροτέχνημα.

«Όση εμπειρία και αν έχεις ως επαγγελματίας πρέπει να μάθεις να συνδιαλέγεσαι με την καινούρια πρόταση που φέρνει μία άλλη γενιά σκηνοθετών γιατί αυτή η ‘μετάγγιση’ και η ανταλλαγή έμπνευσης, ιδεών και εμπειριών που γίνεται είναι πολύ δημιουργική. Μπορεί οι συνεργάτες από την παράσταση να έχουν κερδίσει κι από μένα κάτι αλλά εγώ δοκίμασα κάτι καινούριο, με λαχτάρα, και κατάλαβα πως ως ηθοποιό με πάει ένα βήμα παρακάτω και μου αποκαλύπτει νέα μονοπάτια. Πρέπει να συναντιούνται οι διαφορετικές γενιές των καλλιτεχνών σε κάθε παράσταση. Το αποτέλεσμα αυτών των συναντήσεων έχει τρομερό ενδιαφέρον», τονίζει.

Αθώος ή ένοχος; Σε αυτό το δίλλημα που βαραίνει ολόκληρες δεκαετίες όχι μόνο την κοινωνία της Θεσσαλονίκης αλλά και όλης της Ελλάδας, η παράσταση απαντά με «ελευθερία» στην κριτική σκέψη του θεατή. Η ηθοποιός από πλευράς της πάντως υποστηρίζει την αθωότητα του Αρίστου: «Προσωπικά πιστεύω ότι ήταν αθώος. Ήταν ένα παιδί του περιθωρίου, ένα παιδί του δρόμου, που έζησε στην ανέχεια και την φτώχεια αλλά δεν διέπραξε αυτά τα εγκλήματα».

Τέλος, η κ. Κομνηνού θυμάται την γνωριμία που είχε με την ανιψιά του Παγκρατίδη μετά από μία παράσταση του έργου στο «Αθήναιον». Η ηθοποιός μιλά για μία «ταραγμένη και συγκινημένη γυναίκα» που είπε στους καλλιτέχνες πως «η οικογένεια ζούσε για χρόνια με το στίγμα του ‘Δράκου’».

«Συγκινηθήκαμε κι εμείς που τη γνωρίσαμε και μας εξέφρασε ένα αίσθημα ευγνωμοσύνης που μία ομάδα ηθοποιών και καλλιτεχνών έφεραν ξανά αυτή την ιστορία στο φως και την επικοινώνησαν με τον κόσμο. Κατά κάποιο τρόπο έγινε ένα μνημόσυνο για τον Αριστείδη», καταλήγει η Κομνηνού.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

«Aρίστος»

6-7 και 13-14 Δεκεμβρίου 2021

Θέατρο Αυλαία (Πλατεία ΧΑΝΘ / Τσιμισκή 136, τηλ.: 2310 230013)

Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Δευτέρα και Τρίτη, στις 9 μ.μ.

Προπώληση εισιτηρίων: Ταμείο θεάτρου Αυλαία και Ticketservices.gr

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 5 Δεκεμβρίου 2021