Για άλλη μία φορά έρχεται στο προσκήνιο της εγχώριας πολιτικής το θέμα της ψήφου των αποδήμων και, ας ελπίσουμε, ότι, τουλάχιστον τώρα, θα βρεθεί μία ελάχιστη συμφωνία μεταξύ των κομμάτων. 

Όπως και για πλείστα άλλα ζητήματα, ο χρόνος που έχει κυλήσει από την έναρξη της συζήτησης είναι εντυπωσιακά, και απαράδεκτα, μακρύς, καθώς έχουν περάσει 18 χρόνια από το 2001, όταν στην αναθεώρηση του συντάγματος υπήρξε σχετική πρόνοια και έμενε μόνο η ψήφιση νόμου, που θα καθόριζε τις διαδικασίες εκλέγειν και εκλέγεσθαι.

Όπως ήταν αναμενόμενο, οι διαφωνίες εντός Βουλής και η υποβάθμιση του ζητήματος στα ελάχιστα επίπεδα της εσωτερικής μας αντιπαράθεσης, η επιμονή μας να ορίζουμε τα μείζονα με μία κλειστή ομφαλοσκοπική λογική, δεν άφησαν χώρο για ουσιαστική συζήτηση και λύσεις στα θέματα των αποδήμων. Καθώς όμως ο χρόνος τρέχει χωρίς την άδειά μας, ό,τι ορίζαμε πριν από δύο δεκαετίες ως Διασπορά, έχει σήμερα αλλάξει σε μεγάλο βαθμό φυσιογνωμία. 

Γιατί το 2001 συζητούσαμε για τους μετανάστες του ’60 και του ’70 στη Βόρεια Ευρώπη και την Αυστραλία, τους απογόνους όσων μετοίκησαν στην Αμερική στις αρχές του 20ού αιώνα και τους ελληνικούς πληθυσμούς που «αποκαλύφθηκαν» στην Ανατολική Ευρώπη και στην πρώην ΕΣΣΔ μετά το 1990. Τα κύρια θέματα της αντιπαράθεσης αφορούσαν το δικαίωμα ίσης αντιμετώπισης με όσους μένουν, πολύ περισσότερο έχουν γεννηθεί εντός Ελλάδας και στη σημασία της απόστασης και της δυνατότητας παρακολούθησης των εσωτερικών εξελίξεων και των τοπικών θεμάτων. 

Σήμερα όλα είναι διαφορετικά. Στους παραπάνω πληθυσμούς, που και αυτοί έχουν αλλάξει σύνθεση καθώς ήδη μιλάμε για τις επόμενες γενιές από αυτές στις οποίες αναφερόμασταν πριν από μία εικοσαετία, έχει προστεθεί η καινούργια μετανάστευση της τρέχουσας δεκαετίας της κρίσης αλλά και της τεχνολογικής έκρηξης που διαλύει τις έννοιες του χρόνου και της απόστασης, όπως τουλάχιστον τις γνωρίζαμε και τις ενσωματώναμε στον πολιτικό μας λόγο. 

Αυτήν τη φορά, μιλώντας για ψήφο εξ αποστάσεως, αναφερόμαστε στην ουσία στις ενεργές γενιές του παρόντος της χώρας. Που έφυγαν και φεύγουν σε χρόνο ενεστώτα και γνωρίζουν για την Ελλάδα και τις προοπτικές της πολλές φορές περισσότερα από πολλούς από εμάς που μείναμε εδώ. Χάριν των γνώσεων που απέκτησαν στην Ελλάδα, της εργασιακής τους εμπειρίας από την οποία θα είχαμε να ωφεληθούμε πολλά και της χρήσης των τεχνολογιών που καταργούν τις αποστάσεις.

Πριν λοιπόν αποφασίσουμε σε ποια ελάχιστα θα συμφωνήσουμε ή θα διαφωνήσουμε, καλό είναι να αξιοποιήσουμε την ευκαιρία για μια σοβαρή καταγραφή και μία παραγωγική εθνική ενδοσκόπηση για τα χαρακτηριστικά και την υπεραξία αυτής της Διασποράς. Σε συνδυασμό με τις προηγούμενες. Πόσοι και ποιοι είναι αυτοί που έφυγαν, ποιες σχέσεις διατηρούν ή επιθυμούν να διατηρήσουν με το εθνικό κέντρο. Ας μην περιορίσουμε τη συζήτηση για άλλη μία φορά σε αριθμούς, εκπροσωπήσεις, ποσοστά του τελικού εκλογικού αποτελέσματος. Η Διασπορά δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα. Αν αντιμετωπιστεί όπως της αξίζει, μπορεί και να είναι η λύση.

ΠΟΥ ΑΝΗΚΟΥΜΕ

Η Ελλάδα ανήκει στη μειοψηφία των χωρών που δεν έχουν ακόμα νομοθετήσει σχετικά με το δικαίωμα ψήφου των πολιτών που βρίσκονται εκτός των συνόρων τους. Σε χώρες όπως η Γαλλία, η Σουηδία, η Γερμανία, η Ισπανία, η Ελβετία, η Ρωσία και πολλές άλλες έχει προ πολλών ετών λυθεί το ζήτημα της συμμετοχής, με κατά περίπτωση διαφοροποιήσεις.

Η Αυστρία ζητά επανεγγραφή στους καταλόγους κάθε δέκα χρόνια, άλλες χώρες δίνουν δικαίωμα ψήφου σε όσους διαμένουν στο εξωτερικό για 20 ή 25 χρόνια. Προτάσεις και λύσεις βρίσκονται εδώ και χρόνια στο τραπέζι και δεν μένει παρά η ελάχιστη συνειδητοποίηση ότι η Ελλάδα μόνο να κερδίσει έχει από την οργανική σχέση της με τη Διασπορά. Παλιά και νεότερη.

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΠΟΔΗΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Οι περισσότερες χώρες, πέραν του δικαιώματος ψήφου, έχουν εδώ και δεκαετίες συγκροτημένες δομές οργάνωσης της Διασποράς τους. Η Ελλάδα της δεκαετίας του ’90 είχε αντιμετωπίσει τις ανάγκες συνεργασίας και έτσι συγκροτήθηκε το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού ως θεσμός εκπροσώπησης των ελληνικών συλλόγων και σωματείων από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. 

Ταυτοχρόνως, ξεκίνησε η λειτουργία των δικτύων που θα οργάνωναν βήματα σταθερής συνεργασίας των εκτός και εκτός ελλήνων επιστημόνων, εδρών ελληνικών σπουδών, καλλιτεχνών, επιχειρηματιών, νέων, γυναικών κτλ. Το ΣΑΕ έχει σύμφωνα με το άρθρο 108, παράγραφος 2 του συντάγματος, γνωμοδοτικό προς την πολιτεία ρόλο. Από όσο γνωρίζω, χρόνια έχει να λειτουργήσει, να συγκαλέσει συνελεύσεις, να εκλέξει όργανα. Με λίγα λόγια ούτε ΣΑΕ υπάρχει ούτε δίκτυα, πλην ελαχίστων και κυρίως αυτών που αφορούν στους ελληνικής καταγωγής βουλευτές άλλων χωρών και τους αιρετούς της αυτοδιοίκησης. Είναι γνωστό ότι ζούμε στη χώρα των θεσμών μικρής διάρκειας.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Αυτό που μας αφορά εμάς ιδιαίτερα είναι ότι έδρα του ΣΑΕ και των δικτύων του είχε οριστεί η Θεσσαλονίκη. Μπορεί κάποιος να θεωρεί υπερβολή τον τότε χαρακτηρισμό «Πρωτεύουσα του ελληνισμού» για την πόλη μας, αλλά κανείς δεν μπορεί να υποτιμήσει το ρόλο που θα μπορούσε να αποκτήσει εάν οι θεσμοί των αποδήμων λειτουργούσαν και η πόλη υποστήριζε μία στρατηγική δικτύων στον οικονομικό και επιστημονικό τομέα. 

Σκεφτείτε τη Θεσσαλονίκη κέντρο ανάπτυξης καινοτόμων συνεργασιών διακεκριμένων πανεπιστημίων και μεγάλων επιχειρήσεων, όπου συναντάμε Έλληνες σε υψηλές θέσεις. Αυτούς που βραβεύουμε κάθε τόσο αλλά.. δεν τους θέλουμε, απ ό,τι φάνηκε, και στα πόδια μας. Κορυφαία στιγμή ντροπής η έξωση από το δήμο Θεσσαλονίκης του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού από τα γραφεία που του είχαν παραχωρηθεί.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 6 Οκτωβρίου 2019