Έκθεση – «πολυθέαμα» που συνδυάζει πολλές τέχνες: εικαστικά, λόγο, μουσική, υποκριτική, γραφή και λογοτεχνία.

Έτσι θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε την παρουσίαση με τίτλο «Φιλελληνισμοί 1780-1860» του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, η οποία πραγματοποιείται στο πλαίσιο της επετείου των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.

Λογοτεχνικά και ιστορικά κείμενα, σχεδιαστικές αποδόσεις τόπων και ανθρώπων, μουσικά κομμάτια και αντικείμενα εφαρμοσμένης τέχνης που προέρχονται από ιδιωτικές συλλογές είναι μερικά μόνο από τα εκθέματα που φωτίζουν ορισμένες από τις πολλαπλές πτυχές του φιλελληνικού κινήματος στα χρόνια πριν από την Επανάσταση, αλλά και στις πρώτες δεκαετίες του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Παράλληλα, η έκθεση διερευνά τους τρόπους με τους οποίους οι φιλέλληνες είδαν τη σύγχρονη Ελλάδα –εικόνες και αναγνώσεις που σε μεγάλο βαθμό καθόρισαν την πολιτισμική νεοελληνική ταυτότητα και διαμορφώνουν ακόμη και σήμερα το βλέμμα των ξένων προς τη χώρα. «Επιθυμία μας ήταν να εκφράσουμε την άποψή μας για το πώς εξελίχθηκε το κίνημα του φιλελληνισμού. Πιθανώς να σας ξαφνιάζει ο πληθυντικός του τίτλου, αλλά βασίζεται στο γεγονός ότι υπήρξαν διαφορετικές περίοδοι αυτού του κινήματος που δίνανε και διαφορετικά χαρακτηριστικά στον φιλελληνισμό. Επίσης άλλα ήταν, για παράδειγμα, τα κίνητρα των Γάλλων φιλελλήνων που εκκινούσαν από τον γαλλικό διαφωτισμό, άλλα των Γερμανών και των Άγγλων οι οποίοι στηρίζουν την Ελληνική Επανάσταση λόγω της σύνδεσής τους με την αρχαιότητα σε συνδυασμό με τον φιλελευθερισμό τους. Επίσης, ο φιλελληνισμός είναι ένα κίνημα που μετεξελίσσεται: άλλοι είναι οι φιλέλληνες που φτάνουν στην πρώτη φάση της Επανάστασης (φοιτητές, νεαροί ιδεαλιστές που έρχονται να πολεμήσουν για το ιδανικό της ελευθερίας) και άλλοι αυτοί που μετά την άλωση του Μεσολογγίου και τη σφαγή της Χίου επηρεάζονται και έρχονται στην Ελλάδα . Οι τελευταίοι είναι έμπειροι στρατιωτικοί, κάποιοι από αυτούς μάλιστα χαρακτηρίζονται και ως νομάδες της επανάστασης γιατί όπου κι αν συνέβαινε αυτό, έπαιρναν τα όπλα τους και έσπευδαν να βοηθήσουν τους επαναστάτες», λέει στο makthes.gr o επιμελητής της έκθεσης Ιωάννης Μότσιανος.

Η κεντρική ψηφιακή εγκατάσταση

Η μουσειολογική προσέγγιση επιχειρεί να αναδείξει το περιεχόμενο των φιλελληνικών βιβλίων και των μουσικών συγγραμμάτων που εκτίθενται μέσα από μία κεντρική ψηφιακή εγκατάσταση: τα αποσπάσματα από τα κείμενα διαβάζονται από ηθοποιούς του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος πλαισιωμένα από χαρακτικά των εκδόσεων που ζωντανεύουν μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας, ενώ τα μουσικά κομμάτια ερμηνεύονται από τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Θεσσαλονίκης. «Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για έναν φιλελληνισμό που εκδηλώνεται και με τη γραφίδα που γράφει είτε βιβλία είτε παρτιτούρες, αλλά και με το ξίφος και το όπλο με τους φιλέλληνες που έρχονται και πολεμούν. Αυτό στην πραγματικότητα αντανακλά και απηχεί και το όλο κλίμα του πώς οργανώθηκε ο φιλελληνισμός. Οι φιλελληνικές οργανώσεις περιλάμβαναν δράσεις που συγκινούσαν τον κόσμο, όπως ανάγνωση κειμένων, παρουσίαση διαλέξεων, συγγραφή βιβλίων, ποιημάτων, λογοτεχνικών έργων, μυθιστορημάτων – μερικά εκ των οποίων γράφονταν από σπουδαίες προσωπικότητες όπως ο Μπάιρον ή ο Σατομπριάν- , μουσικές εκδηλώσεις, συναυλίες μεγάλων συμφωνικών ή άλλων έργων, που γράφονταν για την Επανάσταση με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων, όπερες που προσπαθούσαν να τις οργανώσουν για να ενισχύσουν τον Αγώνα», επισημαίνει ο κ. Μότσιανος.

Οι ιδιωτικές συλλογές από τις οποίες αντλούν το περιεχόμενό τους «Οι Φιλελληνισμοί» είναι των: Άντυς Αντώτσιου, Βασίλη Βασιακώστα, Αρσέν και Ρουπέν Καλφαγιάν, Έφης Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη, Βύρωνα Μήτου, Γιώργου Μπουδαλή, Βασίλη Νικόλτσιου, Διονύση Στεργιούλα, Αντώνη Σουλιώτη. «Το σύνολο των έργων που παρουσιάζονται προέρχονται από συλλογές Θεσσαλονικέων συλλεκτών κι αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί η περιοχή μας στην πραγματικότητα απελευθερώνεται από τον οθωμανικό ζυγό περίπου 100 χρόνια μετά, δηλαδή δεν έχουμε την άμεση σχέση με την επανάσταση στον Μοριά, στη Ρούμελη, στη Στερεά Ελλάδα και στην Πελοπόννησο. Παρόλα αυτά τιμάει ιδιαίτερα τους συλλέκτες της πόλης ότι συλλέγουν αντικείμενα και εκείνης της περιόδου», υπογραμμίζει ο επιμελητής.

Η Ελληνική Επανάσταση διαμορφώνει ένα ολόκληρο επαναστατικό κίνημα

Όλα τα έργα είναι ενδεικτικά για την κάθε κατηγορία που αναπτύχθηκε σε αυτή την περίοδο, δίνοντας στο σύνολό τους όλο το πνεύμα του φιλελληνισμού. Όμως αυτό που θέλουν κυρίως να τονίσουν οι διοργανωτές είναι κάτι πολύ σημαντικό και ουσιαστικό: «Η ελληνική επανάσταση, πέρα από το γεγονός ότι είναι η πρώτη που συμβαίνει σε ευρωπαϊκό έδαφος, καταλήγει στη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους και αυτή είναι η μοναδικότητά της. Επίσης είναι και ο κρίκος μιας ολόκληρης αλυσίδας επαναστάσεων που δεν σταματούσαν στο ευρωπαϊκό έδαφος. Παράλληλα δηλαδή υπήρχαν επαναστάσεις και σε άλλα μέρη του κόσμου, όπως η Λατινική Αμερική, οπότε αυτό δείχνει και πώς είχε διαμορφωθεί το επαναστατικό κλίμα. Τέλος, αυτή η δύναμη και η επίδραση που εκπέμπει η Ελληνική Επανάσταση φτάνει να διαμορφώσει ένα ολόκληρο επαναστατικό κίνημα που απλώνεται μέχρι το 1848 και επηρεάζει επαναστάσεις και άλλων περιοχών όπως της Ιταλίας, της Πολωνίας, του Βελγίου κ.α.», καταλήγει ο κ Μότσιανος.

Συνεργαζόμενοι φορείς της έκθεσης είναι το ΚΘΒΕ, ο δήμος Θεσσαλονίκης, το Αρχείο ΕΡΤ κ.α.

INFO 

Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού 

Πτέρυγα περιοδικών εκθέσεων «Κυριάκος Κρόκος»

Διάρκεια έκθεσης: έως 27.11.2022

Είσοδος ελεύθερη

Για τις ώρες λειτουργίας της έκθεσης (ώρες λειτουργίας Μουσείου) επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας www.mbp.gr

Δείτε εδώ ένα βίντεο παρουσίασης της έκθεσης