Με αφορμή το πρόγραμμα με τίτλο «Δημιουργικές Ψηφιακές Αφηγήσεις στην Εκπαίδευση» που υλοποιείται μέσω του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ) του ΑΠΘ και διοργανώνεται από το Εργαστήριο Αφηγηματικής Έρευνας του Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ, η «ΜτΚ» συνομιλεί με την επιστημονικά υπεύθυνη Δρ. Μαρία Ριστάνη, μέλος του εργαστηρίου και διδάσκουσα στο τμήμα Αγγλικής Γλώσσας του ΑΠΘ, για την υιοθέτηση των νέων τεχνολογικών εργαλείων στην εκπαίδευση και την ενσωμάτωσή τους στην ψηφιακή αφήγηση, αλλά και τη σημασία που έχουν ως διδακτικό υλικό που υιοθετείται στη διαδικασία της μάθησης.

«Στην πράξη αυτό σημαίνει πως διάφορες μορφές

ψηφιακών αφηγήσεων -από ένα flashpoem, μια ιστορία

 μέσω tweeter, ένα ψηφιακό κόμικς ή ένα podcast μέχρι

 και περιπτώσεις διαδραστικού δράματος  ή οπτικής 

και κινητικής ποίησης - μπορούν να αποτελέσουν

διδακτικό υλικό  "

Μάθημα με πολυμεσικά εργαλεία

Οι ψηφιακές ιστορίες, όπως εξηγεί η υπεύθυνη του προγράμματος, δημιουργούνται σε προγραμματιστικά περιβάλλοντα, συνδυάζουν τη διάδραση με τη δημιουργία και αποτελούν ιδανικό διδακτικό εργαλείο για την εκπαιδευτική πραγματικότητα της νέας τεχνολογικής εποχής που διανύουμε. «Οι ψηφιακές ιστορίες συνδυάζουν την αφήγηση στην παραδοσιακή της μορφή, γραπτή ή προφορική, με σύγχρονα ψηφιακά πολυμέσα και εργαλεία. Πρόκειται για αφηγήσεις που δημιουργούνται σε ποικίλα προγραμματιστικά περιβάλλοντα, έχουν πολυμεσικό χαρακτήρα, καθώς μπορεί να συνδυάζουν ήχο, κίνηση, εικόνα, κείμενο, βίντεο, και συνήθως διαμοιράζονται στο διαδίκτυο, σε διάλογο, διά-δραση και συν-δημιουργία με το αναγνωστικό τους κοινό. Σύγχρονες, διαδραστικές, αμφίδρομες και πολυτροπικές, αποτελούν ιδανικό διδακτικό εργαλείο για την εκπαιδευτική πραγματικότητα του 21ου αιώνα. Στην πράξη αυτό σημαίνει πως διάφορες μορφές ψηφιακών αφηγήσεων – από ένα flashpoem, μια ιστορία μέσω tweeter, ένα ψηφιακό κόμικς ή ένα podcast μέχρι και περιπτώσεις διαδραστικού δράματος ή οπτικής και κινητικής ποίησης – μπορούν να αποτελέσουν διδακτικό υλικό διερεύνησης, επεξεργασίας και συζήτησης στην τάξη, αλλά, κυρίως, αφορμή και αφετηρία συλλογικής δημιουργίας και διαλόγου για τους εκπαιδευομένους και τις εκπαιδευόμενες», δηλώνει η κ. Μαρία Ριστάνη.

«Όταν χρησιμοποιούνται ψηφιακές αφηγήσεις στην εκπαιδευτική

διαδικασία οι μαθητές αλληλεπιδρούν ενεργά με το διδακτικό υλικό,

 δηλαδή συμμετέχουν πολυαισθητηριακά, βλέπουν, ακούνε, διαβάζουν,

φαντάζονται, κινούνται, δημιουργούν, και αυτόματα συν-διαμορφώνουν

το υλικό αυτό με βάση τις προσωπικές τους δεξιότητες,

ανάγκες, επιθυμίες και ιδιαιτερότητες"

Τα οφέλη και η σημασία

Η ψηφιακή τεχνολογία και η υιοθέτησή της ως εργαλείο μάθησης αποτελεί πρόκληση στο χώρο της εκπαίδευσης. Τα οφέλη είναι πολλαπλά και άμεσα, ενώ σύμφωνα με την κ. Έφη Γιαννοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια Αγγλικής Λογοτεχνίας και Πολιτισμικής Θεωρίας του ΑΠΘ και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Αφηγηματικής Έρευνας, μέσω των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση, ενισχύεται μεταξύ άλλων η προσωπική φωνή, η συνεργασία και η ενεργητική ακρόαση των εκπαιδευομένων. «Ζούμε σε μια εποχή ψηφιακής δημιουργίας και τεχνολογικής διαμεσολάβησης κατά την οποία ο όγκος των διαθέσιμων ψηφιακών artefacts αυξάνεται με ρυθμούς καταιγιστικούς. Η επικράτηση του ψηφιακού πολιτισμού, υποβοηθούμενη και από τη συνθήκη της πανδημίας, αποτελεί πρόκληση αλλά και πρόσκληση για οικειοποίηση και ενεργή, δημιουργική αξιοποίηση, ιδιαίτερα στο χώρο της εκπαίδευσης».

«Τα οφέλη είναι πολλαπλά. Από τα άμεσα, όπως η ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων των μαθητών, η προσαρμογή της εκπαιδευτικής διαδικασίας στα δεδομένα μιας «ψηφιακά αυτόχθονης» γενιάς, η δημιουργία ενός σύγχρονου εκπαιδευτικού περιβάλλοντος μη τυπικής μάθησης και πολυτροπικής, πολυαισθητηριακής έκφρασης, στα λιγότερο ίσως προφανή, όπως ο εκδημοκρατισμός του μαθήματος, η ενίσχυση της προσωπικής φωνής αλλά και της συνεργασίας και της ενεργητικής ακρόασης, η απενοχοποίηση της ψηφιακής έκφρασης και η σύνδεσή της με τη δημιουργικότητα και την τέχνη, η ανάδειξη του ανθρωπιστικού ρόλου των νέων τεχνολογιών. Η ψηφιακή δημιουργία, τέλος, μπορεί να ενσωματωθεί τόσο στο ζωντανό μαθησιακό περιβάλλον όσο και στο εξ αποστάσεως ενώ παρέχει τη δυνατότητα για νέες συνθήκες διδασκαλίας και μάθησης σε εκπαιδευτικούς όλων των ειδικοτήτων».

Μαθησιακά αποτελέσματα

Η συνεισφορά της δημιουργικής ψηφιακής αφήγησης στην εκπαιδευτική διαδικασία αποτυπώνεται μέσα από τα αποτελέσματά που προσφέρει, τόσο στο επίπεδο της μάθησης και των δεξιοτήτων, όσο και στις συνεργασίες και την αλληλοεπίδραση των συμμετεχόντων με το διδακτικό υλικό. Όπως τονίζει η κ. Ριστάνη «οταν χρησιμοποιούνται ψηφιακές αφηγήσεις στην εκπαιδευτική διαδικασία οι μαθητές αλληλεπιδρούν ενεργά με το διδακτικό υλικό, δηλαδή συμμετέχουν πολυαισθητηριακά, βλέπουν, ακούνε, διαβάζουν, φαντάζονται, κινούνται, δημιουργούν, και αυτόματα συν-διαμορφώνουν το υλικό αυτό με βάση τις προσωπικές τους δεξιότητες, ανάγκες, επιθυμίες και ιδιαιτερότητες. Παράλληλα, συνεργάζονται, κινούνται ομαδικά, αποφασίζουν συλλογικά, ενώ με την αφορμή της ψηφιακής δημιουργίας, οι μαθητές αποτυπώνουν προσωπικές ιστορίες και αφηγήσεις ή παρεμβαίνουν και ανα-προσαρμόζουν υπάρχουσες, ανακαλύπτουν ένα εργαλείο έκφρασης και ενδυνάμωσης, κατανοούν την έννοια της μικρο-ιστορίας μέσα στο βίωμα της συλλογικής πραγματικότητας. Επιπλέον, ενισχύονται η γλωσσική ικανότητα και οι δεξιότητες γραφής και ανάγνωσης, καλλιεργείται ο πολυγραμματισμός και η δημιουργική γραφή, καθώς οξύνεται και η κριτική ικανότητα των μαθητευόμενων, ενώ ενισχύεται ο οπτικός και ψηφιακός γραμματισμός τους».

Το πρόγραμμα διοργανώνεται από το Εργαστήριο Αφηγηματικής Έρευνας του Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ (https://www.new.enl.auth.gr/lnr/).

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 20.03.2022