Σε έναν ιδανικό κόσμο θα είχαμε μειώσει τα απόβλητά μας... περίπου στο μηδέν και η μηδενική παραγωγή απορριμμάτων -ή έστω η ελάχιστη- θα ήταν η πραγματικότητα κι όχι ακόμα ένα όραμα για τον πλανήτη.

Ωστόσο, το zero waste (η μηδενική παραγωγή απορριμμάτων), εδώ και κάποια χρόνια είναι μια παγκόσμια «έμπνευση», που έχει στόχο να αλλάξουν οι άνθρωποι τον τρόπο ζωής και τις πρακτικές τους, ακολουθώντας έναν βιώσιμο και φυσικό κύκλο ζωής, κατά τον οποίο όλα τα απορρίμματα θα μπορούν να αποτελούν πόρους προς άλλες χρήσεις.

Οι αρχές της zero waste φιλοσοφίας συνοψίζονται στα 7 R (από το αγγλικό re=ξανά)

1. Rethink: Να σκεφτούμε αρκετές φορές πριν να αγοράσουμε κάποιο προϊόν αν αυτό αποτελεί πραγματική ή πλασματική ανάγκη μας. Γενικότερα, να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας ως προς το οικολογικό μας αποτύπωμα.

2. Refuse: Να αρνούμαστε, να λέμε όχι στην αγορά ή κατανάλωση αγαθών που δεν χρειαζόμαστε.

3. Reduce: Να μειώσουμε την κατανάλωση προϊόντων που δεν μας είναι απαραίτητα.

4. Reuse: Να επαναχρησιμοποιούμε ό,τι μπορούμε.

5. Repair: Να επιδιορθώνουμε ό,τι μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί ή να αποτελέσει μέρος ενός άλλου προϊόντος.

6. Recycle: Να ανακυκλώνουμε ό,τι μπορεί να αποκτήσει νέο δρόμο ζωής.

7. Rot: Να προχωρούμε σε κομποστοποίηση οργανικών απορριμμάτων.

Η… Zero Waste Θεσσαλονίκη

Στη Θεσσαλονίκη η προοπτική να γίνει η πόλη Zero Waste City έχει βρει αντίκρισμα σε αρκετές δράσεις που πραγματοποιούνται κατά καιρούς.

Ένα τέτοιο παράδειγμα ήταν η πρωτοβουλία μεγάλης εταιρείας αναψυκτικών πέρυσι, με τη δημιουργία του Zero Waste Lab, του πρώτου διαδραστικού πρωτοποριακού κέντρου ανακύκλωσης και κυκλικής οικονομίας, αλλά και το πρόγραμμα Zero Waste Beaches για τον καθαρισμό παραλιών από τα πλαστικά.

Πολλές όμως είναι και οι zero waste friendly επιχειρήσεις αλλά και σύλλογοι που αρχίζουν να αναπτύσσονται στην πόλη. Η «Θ» συνομίλησε με κάποιες από αυτές και σας τις παρουσιάζει.

Ecognito

Δύο νέα παιδιά που ζουν στη Θεσσαλονίκη, ο Αθηνόδωρος και η Αλίκη, αποφάσισαν να δημιουργήσουν το ecognito, ένα e-shop zero waste προϊόντων. Ecognito (ecological footprint + incognito) σημαίνει να περνάμε «απαρατήρητοι» ως προς το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα στον πλανήτη.

«Ήταν κάτι που υπήρχε καιρό στο μυαλό μας. Θέλαμε να ασχοληθούμε επαγγελματικά με αυτό, καθώς νιώθουμε ότι έτσι βάζουμε κι εμείς το λιθαράκι μας στην ενημέρωση και την εκπαίδευση του κοινού σε μια πιο φιλική προς το περιβάλλον νοοτροπία», λένε. «Πιστεύουμε ότι κάποιος μπορεί να σέβεται και να προστατεύει το περιβάλλον και ταυτόχρονα να αγοράζει αντικείμενα, τα οποία όχι μόνο τον εξυπηρετούν και απολαμβάνει τη χρήση τους, αλλά του δίνουν και τη διάθεση να συνεχίσει να ζει με έναν πιο οικολογικό τρόπο», προσθέτουν.

Το ecognito είναι ένα ενεργό project το οποίο διαμορφώνεται αναλόγως με τις απαιτήσεις του κόσμου. Στόχος του είναι να γίνει ο πιο έμπιστος online προορισμός για προϊόντα με Zero Low Waste φιλοσοφία.

Τα προϊόντα που μπορεί κάποιος να βρει στο ecognito αποτελούν πρωτοποριακές προτάσεις, που καλύπτουν τις ανάγκες της σύγχρονης οικογένειας και του σπιτιού. Είναι όλα ηθικά κατασκευασμένα, zero-low waste φυσικά και φυτικά, και δεν υπάρχει καμιά πλαστική συσκευασία σε αυτά. Πολλά μάλιστα κατασκευάζονται από ελληνικές εταιρείες. Κούπες από μπαμπού, μεταλλικά θερμός, αποσμητικά, σαπούνια είναι μόνο μερικά από τα προϊόντα.

Πρωτοποριακά… «περίεργα προϊόντα»

Σερφάροντας στο e-shop σίγουρα θα παραξενευτείτε με πολλά… μη αναμενόμενα προϊόντα. Εμείς ξεχωρίσαμε το κύπελλο περιόδου, το οποίο συλλέγει αντί να απορροφά τη ροή της περιόδου. Αν αναλογιστεί κανείς ότι μια μέση γυναίκα χρησιμοποιεί 11.000 σερβιέτες ή ταμπόν κατά τη διάρκεια της ζωής της, το κύπελλο περιόδου σημαίνει 30 γραμμάρια απόβλητα αντί για 30 κιλά!

Επίσης, εντυπωσιαστήκαμε από την παιδική οδοντόβουρτσα με την εργονομική λαβή κατασκευασμένη από 100% βιοδιασπώμενο άμυλο καλαμποκιού (Non GMO!) για να μη γλιστράει. Το κεφάλι της οδοντόβουρτσας ανακυκλώνεται στον μπλε κάδο, ενώ το υπόλοιπο μέρος της μπορεί να κομποστοποιηθεί και να γίνει λίπασμα για τα φυτά.

Πόσο κοστίζουν τα zero waste προϊόντα

Οι δημιουργοί του ecognito μας εξηγούν ότι «το κόστος μπορεί να είναι ένα κλικ πάνω απ’ αυτό των συμβατικών, όμως είναι προϊόντα πολλαπλών χρήσεων -που σημαίνει ότι το κόστος αποσβήνεται μακροπρόθεσμα, καθώς αντικαθιστούν προϊόντα μιας χρήσης μεγαλύτερου αθροιστικού κόστους. Ό,τι πληρώνεις, παίρνεις αν αναλογιστεί κανείς το πολύ χαμηλότερο περιβαλλοντικό κόστος αλλά και την ανώτερη ποιότητα των προϊόντων».

Η Αλίκη και ο Αθηνόδωρος λένε ότι «είναι ωραίο να βρίσκεσαι στην ‘πράσινη μεριά’ και πιο εύκολο απ’ ό,τι φαντάζει σε πολλούς. Δεν χρειάζονται δραματικές αλλαγές, μόνο μικρά βήματα».

Για το μέλλον, «έχουμε ενθαρρυντικά δείγματα κυρίως από τους νέους. Προσπαθούν να μειώσουν τα σκουπίδια τους, κάνοντας πιο συνειδητές αγορές. Πάντως, υπάρχει ακόμη μεγάλο περιθώριο για ‘εκμάθηση’ και βελτίωση», καταλήγουν.

Πολυχώρος τέχνης και δημιουργίας 11:11

Πρόκειται για το χώρο συνάντησης του συλλόγου κοινωνικοοικονομικής δικτύωσης και αλληλοβοήθειας «COSMUS DIY». Ένας χώρος ο οποίος λειτουργεί ως ένα δίκτυο αλληλοβοήθειας και όπου μπορεί κανείς να αγοράσει ή να δανείσει second hand αντικείμενα ή ρούχα, να παρακολουθήσει μαθήματα DIY κατασκευών και μεταποίησης αντικειμένων, ραπτικής, ντεκουπάζ αλλά και εκθέσεις φωτογραφίας και προβολές ταινιών.

Η «Θ» βρέθηκε εκεί και παρακολούθησε το workshop 3R (Reduse - Reuse - Recycle), που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της καμπάνιας MESA- Make Europe Sustainable for All. Την παρουσίαση ανέλαβε η πρόεδρος του συλλόγου «Cosmus diy» Αραβέλλα Σαλονικίδου, η οποία μας μίλησε για τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε πρακτικά να ενσωματώσουμε τις αρχές της Zero Waste φιλοσοφίας στην καθημερινή μας ζωή, στο δρόμο για τη δημιουργία μιας αειφόρου ζωής.

Όπως εξηγεί η κ. Σαλονικίδου, ο ελληνικός τρόπος ζωής απαιτεί την κατανάλωση των φυσικών πόρων 2,5 πλανητών το χρόνο, ενώ η βιοϊκανότητα του πλανήτη, το κατά πόσο μπορεί να μας συντηρήσει, εξαντλείται -Φτάνει μόλις στο 2030! «Η ανάσα μας τελειώνει» προειδοποιεί.

«Δεν χρειάζεται να περιμένουμε από το κράτος να κάνει κάτι. Αρκεί ο καθένας μας να πει ‘μπορώ’, για να κάνει την αλλαγή στη δική του ζωή αλλά και του πλανήτη», τονίζει η κ. Σαλονικίδου και συνεχίζει λέγοντας ότι «είναι πολύ σημαντικό να αντιληφθούμε την προσωπική μας ευθύνη, να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τον πλανήτη και κυρίως να αναθεωρήσουμε τον τρόπο που καταναλώνουμε».

«Όλα μπορούμε να τα αναβιώσουμε, εκτός από τον πλανήτη, γι’ αυτό και τα R της Zero Waste φιλοσοφίας μπορεί να είναι τελικά Rν», επισημαίνει η κ. Σαλονικίδου.

Zero waste φαγητό

Την ώρα που 870 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται, 1,3 δισ. τόνοι τροφής καταλήγουν στα σκουπίδια! Το ντοκιμαντέρ «WASTED! The Story of Food Waste», του αείμνηστου σεφ Anthony Bourdain, παρουσιάζει τις διαστάσεις και τα προβλήματα της σπατάλης του φαγητού, ενώ καταγράφει και τους τρόπους για να αλλάξουμε το σκεπτικό μας γύρω από το πώς αγοράζουμε, πώς μαγειρεύουμε και πώς τρώμε το φαγητό μας!

Εμείς βρεθήκαμε στο εστιατόριο The Saints Stores και κάναμε μια συζήτηση για τη Zero Waste φιλοσοφία γύρω από το φαγητό.

Ένας ζεστός, με πράσινη φιλοσοφία χώρος, όπου μπορείς να διακρίνεις με την πρώτη ματιά τον eco friendly χαρακτήρα του. Ξύλινα τραπέζια και καρέκλες, χειροποίητες κολοκύθες αντί για φωτιστικά και ένας μεγάλος μπουφές με μεγάλη ποικιλία με πρωτότυπες σαλάτες στη μέση του μαγαζιού.

«Κάνουμε το κατά δύναμιν για να ακολουθούμε τη φιλοσοφία του Zero Waste στο μαγαζί. Μακάρι να υπήρχαν γενικότερα καλύτερες υποδομές, ώστε να κάναμε ακόμα περισσότερα», μας λέει ο ιδιοκτήτης του καταστήματος Νάσος Ρούφος.

«Στο εστιατόριό μας επιλέγουμε οργανικές και βιολογικές πρώτες ύλες για την παρασκευή των πιάτων μας. Ως vegan εστιατόριο, δεν χρησιμοποιούμε οτιδήποτε ζωικό και έτσι σπαταλούνται λιγότεροι πόροι για το φαγητό μας. Επίσης, όλα τα σκεύη στο κατάστημά μας είναι βιοδιασπώμενα. Και επειδή δεν χρησιμοποιούμε καθόλου πλαστικό, δεν πουλάμε μπουκαλάκια με νερό. Διαθέτουμε όμως το πρώτο refill station στην Ελλάδα με φιλτραρισμένο νερό. Έτσι, όποιος θέλει, μπορεί να γεμίζει ελεύθερα και δωρεάν το μπουκάλι ή το παγούρι του», συμπληρώνει.

Παράλληλα, το «The Saints Stores», σε συνεργασία με την ΚΟΙΝΣΕΠ «IONIAN RECYCLE», συλλέγει οποιοδήποτε χρησιμοποιημένο λάδι. «Με τη μορφή ανταποδοτικότητας, σε κάθε πελάτη που θα μας φέρει ένα λίτρο τηγανέλαιου, εμείς κάνουμε έκπτωση 50 λεπτών στο φαγητό του» λέει στη «Θ» ο κ. Ρούφος.

Όσο για το φαγητό που περισσεύει, διατίθεται καθημερινά στο Χριστιανικό Στέκι Θεσσαλονίκης για το συσσίτιο.

«Το να τρώμε υγιεινά δεν είναι δύσκολο. Η εγωκεντρική κοινωνία μας και οι γρήγοροι ρυθμοί μάς έκαναν να ξεχάσουμε την κλασική μεσογειακή διατροφή και οι περισσότεροι τρώνε fast food, δηλαδή σκουπίδια. Όμως το όχημά μας είναι το σώμα μας. Γι’ αυτό πρέπει να προσέχουμε τι τροφή του δίνουμε» μας λέει.

Μιλήσαμε όμως και για τις περιβαλλοντικές δράσεις, στις οποίες συμμετέχει κατά καιρούς το κατάστημα. Ο ιδιοκτήτης ξεχώρισε τον καθαρισμό παραλιών και στάθηκε ιδιαίτερα στα μικροπλαστικά που πλέον βρίσκονται παντού και δεν μπορείς να τα μαζέψεις λόγω του μικροσκοπικού μεγέθους τους. «Καταλήγουν (μέσω των τροφών) στο πιάτο μας. Ίσως τα κοχύλια του μέλλοντος να είναι τα θρύψαλα από τα πλαστικά καπάκια αναψυκτικών που βρίσκουμε στις παραλίες», λέει χαρακτηριστικά. «Είναι σημαντικό να παράγουμε όσο το δυνατόν λιγότερα σκουπίδια και να χρησιμοποιούμε όσο γίνεται λιγότερα μη ανακυκλώσιμα είδη. Ο πλανήτης μας δεν έχει καμιά αποχέτευση ή εξάτμιση. Όλα εδώ γυρνούν» τονίζει ο κ. Ρούφος.

Στα σχεδόν 2,5 χρόνια λειτουργίας του εστιατορίου ο επιχειρηματίας νιώθει ικανοποίηση για την ανταπόκριση που έχει στον κόσμο ένα «πρωτοποριακό και καινοτόμο εγχείρημα».

Κάλεσε, τέλος, το δήμο να τοποθετήσει κάδους κομποστοποίησης για τα οργανικά απόβλητα, δίνοντας κίνητρα στους καταναλωτές να τα συλλέγουν με τη μορφή ανταποδοτικότητας (π.χ. να δίνονται εκπτωτικά κουπόνια για αγορές), ώστε να χρησιμοποιούνται ως εναλλακτικές μορφές ενέργειας.

Τον κόσμο μας πρέπει να τον αλλάξουμε έστω και λίγο προς το καλύτερο και μπορούμε να κάνουμε πολλά ακόμα πράγματα. Το «The Saints Stores» κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση, διότι δεν είναι απλώς ένα εστιατόριο αλλά ένα ολόκληρο πρότζεκτ. Σιγά σιγά θα δούμε ακόμα περισσότερες πρωτοποριακές ιδέες να υλοποιούνται.

Μικροαλλαγές στην καθημερινότητα, μεγάλα βήματα για τη σωτηρία του πλανήτη

- Όχι σε πλαστικά καλαμάκια, σκεύη και σακούλες. Το να λέτε όχι ενισχύει την αυτοπεποίθησή σας και εμποδίζει τους τόνους των αποβλήτων. Εναλλακτικά, χρησιμοποιήστε πάνινες τσάντες ή διχτάκια, βάζα ή δοχεία για τα ψώνια σας, γυάλινα μπουκάλια ή θερμός για το νερό ή τον καφέ/τσάι.

- Φτιάξτε τα γεύματά σας στο σπίτι. Μ’ αυτόν τον τρόπο χρησιμοποιείτε όσα προϊόντα ήδη έχετε και επίσης δικά σας δοχεία φαγητού και μαχαιροπίρουνα. Αν τελικά πάρετε φαγητό απ’ έξω, αποφύγετε τα συσκευασμένα φαγητά. Μπορείτε επίσης να προμηθευτείτε έναν κάδο κομποστοποίησης για το μπαλκόνι σας, όπου θα ρίχνετε τα υπολείμματα του φαγητού (λαχανικά, φρούτα), ώστε να μετατραπούν σε φυσικό λίπασμα, πολύτιμο για τα φυτά.

- Αντικαταστήστε το χαρτί κουζίνας και τα πλαστικά βέτεξ με οικολογικά κηρόπανα που επαναχρησιμοποιούνται, το αφρόλουτρο με κλασικό σαπούνι, το πλαστικό σφουγγάρι με λούφα, τους μιας χρήσης δίσκους ντεμακιγιάζ με πλενόμενους ή με πετσέτες. Μάλιστα, όπως λέει η κ. Σαλονικίδου, δεν υπάρχει καλύτερο σαμπουάν από το φυσικό θαλασσινό νερό.

- Χρησιμοποιήστε οικολογικά καθαριστικά ή, ακόμα καλύτερα, φτιάξτε τα δικά σας. Με νερό, λευκό ξίδι, ένα αιθέριο έλαιο της αρεσκείας σας και ένα γυάλινο μπουκάλι με ψεκαστήρα, έχετε το πιο αποτελεσματικό και κυρίως μη τοξικό απορρυπαντικό γενικής χρήσης.

- Μην αγοράζετε καινούργια ρούχα. Χρησιμοποιήστε ρούχα που έχετε ήδη στην ντουλάπα σας, δοκιμάστε να ανταλλάξετε κάποια από αυτά ή να τα μεταποιήσετε. Είναι ένας καλός τρόπος για να ανακυκλώνετε κομμάτια που έχετε ξεχάσει ότι είχατε, και να τα φορέσετε ξανά. Αν πάλι πρέπει οπωσδήποτε να αγοράσετε, προτιμήστε second hand και vintage ρούχα ή φτιαγμένα από φυσικά υλικά και όχι συνθετικά ή ζωικά.

- Αντικαταστήστε όλες τις λάμπες πυρακτώσεως με τύπου led, μην αφήνετε καμιά ηλεκτρική συσκευή σε κατάσταση αναμονής, κάντε χρήση ψηφιακών υπηρεσιών και ηλεκτρονικών λογαριασμών, επιλέξτε τετράδια ή σημειωματάρια με ανακυκλωμένο χαρτί.

-Μετακινηθείτε με λεωφορείο, με ποδήλατο, με τα πόδια ή οργανώστε με φίλους ομαδικές μετακινήσεις (car pooling), ώστε να κάνετε εξοικονόμηση χρόνου και χρημάτων.

* Δημοσιεύτηκε στη "Θεσσαλονίκη" στις 20.02.2020.