Μικρές ανάσες επιβίωσης σε έναν μαραθώνιο διαρκείας, που διαρκεί από τον Μάρτιο του 2020, με τον τερματισμό να αργεί ακόμα, πήρε το λιανεμπόριο της Θεσσαλονίκης μετά την επαναλειτουργία των καταστημάτων στις 12 Απριλίου. Στο νέο περιβάλλον που έχει διαμορφώσει η πανδημία, τα μαγαζιά άνοιξαν και πάλι τις πύλες τους, με την αγορά να παλεύει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και να βρει τους ρυθμούς της.

Η κίνηση ήταν υποτονική στην... μουδιασμένη πρεμιέρα του λιανεμπορίου ενώ όσο περνούσαν οι μέρες δεν αναθερμάνθηκε με τους εμπόρους να επισημαίνουν πως είναι προτιμότερο που επανεκκίνησε έστω και με περιορισμούς η οικονομία από το να είναι τα πάντα κλειστά.

Τα καταστήματα σήκωσαν τα ρολά τους, μετά από περίπου 2,5 μήνες με τους ιδιοκτήτες να αγωνιούν για τις συσσωρευμένες υποχρεώσεις που τρέχουν, τα συρρικνωμένα έσοδα και την πιστή τήρηση των μέτρων αποφυγής της διάδοσης του κορονοϊού, για να μην αναγκαστούν να κλείσουν ξανά.

Αντιφατικές αποφάσεις, ασάφειες, αλαλούμ διαρκείας και συνεχόμενα πισωγυρίσματα είχαν φέρει τους επαγγελματίες της Θεσσαλονίκης στα όριά τους, με την… επαναφορά της αγοράς να λυτρώνει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις αν και τα προβλήματα είναι πολλά και φλέγοντα. Οι κάβοι που απειλούν να βυθίσουν το «καράβι» του λιανεμπορίου είναι η έλλειψη ρευστότητας, τα θηριώδη χρέη που πνίγουν τους μαγαζάτορες, τα μεγάλα αποθέματα εμπορευμάτων που κινδυνεύουν να μείνουν αδιάθετα και η αβεβαιότητα που «σκοτώνει» την οικονομία αποτελώντας τροχοπέδη για την χάραξη ενός στοιχειώδους πλάνου για το μέλλον.

Η απόλυτη παράνοια που βιώνουν από το ξεκίνημα της κρίσης τον Μάρτιο του 2020 δεν έχει τέλος. Θυμίζει το μαρτύριο της σταγόνας με τον τερματισμό της δοκιμασίας διαρκώς να αναβάλλεται ή να εμπεριέχει ημίμετρα όπως το click away, ενώ η εντεινόμενη ψυχολογική κόπωση τους φέρνει στα όριά τους και εξαντλεί τα τελευταία αποθέματα των αντοχών τους. Το λιανεμπόριο μοιάζει με καζάνι που βράζει, έτοιμο ανά πάσα στιγμή να εκραγεί…

Τα πάθη διαρκείας που βιώνει o κλάδος, με την απειλή των λουκέτων να σκιάζει το αύριο και τους εργαζόμενους να κινδυνεύουν να βρεθούν επί ξύλου κρεμάμενοι, σκεπάζουν με ένα πέπλο αβεβαιότητας την πραγματική οικονομία. Οι επαγγελματίες προσδοκούν η πολυπόθητη ανάσταση του λιανεμπορίου ι ξαναβάλει το μικρομεσαίο επιχειρείν σε μία… ψευδαίσθηση κανονικότητας.

Τα διαρκή μπρος - πίσω με το διαλυτικό άνοιξε - κλείσε των καταστημάτων, οι παλινωδίες, τα αμφιβόλου αποτελεσματικότητας click away και click in shop με τα οποία λειτουργούσαν τα μαγαζιά της πόλης, πριν αυτή εισέλθει στο «βαθύ κόκκινο», χωρίς να ζεσταθούν τα ταμεία των μικρομεσαίων καθώς αφορά μόλις το 15% των λιανεμπορικών επιχειρήσεων, βυθίζουν όλο και περισσότερο την ασθμαίνουσα αγορά. Ταυτόχρονα η δυσκολία που αντιμετωπίζουν πολλοί μικρομεσαίοι στην ανάπτυξη ηλεκτρονικών καταστημάτων επιτείνει την οικονομική καχεξία.

Καθώς τα μέτρα στήριξης θα παύουν σταδιακά οι συνέπειες της κρίσης θα αλλάξουν το τοπίο στο λιανεμπόριο της πόλης. Η αύξηση της ανεργίας, η κατακρήμνιση των εισοδημάτων, κατά συνέπεια και η βύθιση της ζήτησης είναι παράγοντες που θα έχουν ιδιαίτερα αρνητικό αντίκτυπο στο εμπόριο, τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο και μεσοπρόθεσμα.

Η ασφυκτική πίεση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της πόλης και οι ισχυρότατοι κλυδωνισμοί που υποσκάπτουν τα θεμέλια της τοπικής οικονομίας έχουν φέρει σε απόγνωση τους επαγγελματίες που αναζητούν επειγόντως ανάσες ρευστότητας.

Η «ΜτΚ» δίνει τον λόγο στους επαγγελματίες οι οποίοι επιχειρούν να σκιαγραφήσουν το ομιχλώδες τοπίο που σχηματίζεται και το οποίο δεν θα ξεδιαλύνει ακόμα και μετά το άνοιγμα της αγοράς, τις προκλήσεις και τα εμπόδια τα οποία αναδύονται, καταθέτοντας τις απόψεις τους για την επόμενη μέρα και τις απαιτούμενες παρεμβάσεις για να τεθεί σε τροχιά ανάκαμψης η αγορά.

«Την λέξη κέρδος την έχουμε ξεχάσει εδώ και έναν χρόνο»

«To click away για άλλους κυλάει και για άλλους όχι. Κάποια επαγγέλματα όπως είναι η ένδυση και η υπόδηση είναι δύσκολο να δουλέψουν με click away, μερικοί προσπαθούν και τα ψιλοκαταφέρνουν. Είναι κάτι δεν είναι τίποτα αλλά δεν φτάνει», σημειώνει ο πρόεδρος των εμπόρων της Καλαμαριάς, Δημήτρης Μηλιάδης.

«Από τους καταναλωτές ούτε το 10% δεν καταλαβαίνει το click away ή και δεν θέλει να το καταλάβει, η αγορά δυσκολεύεται πάρα πολύ, τώρα με τα self test θα υπάρχει και πρόσθετη γραφειοκρατία», αναφέρει.

«Το μόνο που κάνει το click away είναι να μειώνει λίγο την χασούρα, την λέξη κέρδος την έχουμε ξεχάσει εδώ και έναν χρόνο. Ρευστότητα και συσσωρευμένα χρέη πνίγουν την αγορά, η διαγραφή μέρους των πανδημικών χρεών θα ήταν μία λύση αλλά δεν ξέρω κατά πόσο είναι εφικτό», προσθέτει.

«Ντόμινο μετά τον Οκτώβριο»

«Δεν προσφέρει τίποτα το click away, ο κόσμος έχει κουραστεί πλέον. Η γυναίκα πρέπει να το δοκιμάσει το ρούχο και το παπούτσι για να τα αγοράσει, η αγορά δεν κινείται καθόλου», τονίζει ο Δημήτρης Ράγκος, υπεύθυνος καταστήματος ένδυσης στην Τσιμισκή.

«Δεν ξέρουμε τι θα μπορέσουμε να αγοράσουμε και πότε θα το διαθέσουμε, ο προγραμματισμός είναι αδύνατος, θα παραμείνουν αδιάθετα ρούχα για τέσσερις σεζόν. Τα χρέη συσσωρεύονται χωρίς κανείς να ξέρει πώς θα αποπληρωθούν», συμπληρώνει.

«Κλείσαμε με το δεύτερο lockdown 3 Νοεμβρίου και ακόμα ουσιαστικά δεν έχουμε ανοίξει, ο κόσμος δεν μπορεί να μπει στα μαγαζιά. Στα σούπερ μάρκετ και τις πλατείες γίνεται πανικός, για να βγει ο άλλος και να ψωνίσει πρέπει να ξέρει ότι το μαγαζί θα είναι ανοιχτό και θα μπορεί να πιει τον καφέ του. Εφαρμόζουμε όλα τα υγειονομικά μέτρα αλλά τα μαγαζιά είναι άδεια», υποστηρίζει.

«Οι επιστρεπτέες προκαταβολές ούτε ένεση δεν είναι, η πραγματική εικόνα θα φανεί μετά τον Οκτώβριο όταν αρθούν τα μέτρα στήριξης. Φοβάμαι ότι θα υπάρξει ντόμινο καταρρεύσεων, πολλά μαγαζιά αντέχουν ακόμα επειδή είναι κλειστά», καταλήγει.

«Κλειδί» τα e-shop για την επόμενη μέρα

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν πολλοί μικρομεσαίοι στην ανάπτυξη ηλεκτρονικών καταστημάτων επιτείνει την οικονομική καχεξία. Είναι ενδεικτικό ότι ένα από τα προγράμματα του ΕΣΠΑ που έχει γνωρίσει μεγάλη ζήτηση είναι το e-λιανικό, που προβλέπει την επιδότηση μικρομεσαίων εμπορικών επιχειρήσεων για την ανάπτυξη ή την αναβάθμιση ηλεκτρονικού καταστήματος. Σύμφωνα με την έρευνα του ΙΝΕΜΥ - ΕΣΕΕ, το πρώτο κύμα της πανδημίας βρήκε έτοιμες να εξυπηρετήσουν ηλεκτρονικές παραγγελίες μόλις μία στις πέντε μικρές επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, το 18% των επιχειρήσεων διέθετε τη δυνατότητα αυτή πριν από το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης, ενώ μόλις το 2% ξεκίνησε με αφορμή τις στρεβλώσεις που δημιουργήθηκαν λόγω των περιοριστικών μέτρων στην κυκλοφορία των πολιτών και στη λειτουργία των επιχειρήσεων. Το 2018 μόλις το 11% των εμπορικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα είχε ηλεκτρονικό κατάστημα.

«Εξαϋλώθηκε» τζίρος 10,1 δισ. ευρώ από το λιανεμπόριο το 2020

Και μόνο οι απώλειες εσόδων που υπέστη το 2020 ο κλάδος του εμπορίου, απώλειες οι οποίες διευρύνθηκαν περαιτέρω κατά το πρώτο τρίμηνο του 2021, θέτουν σε κίνδυνο την βιωσιμότητα μεγάλου αριθμού επιχειρήσεων. Ο κλάδος του εμπορίου, συμπεριλαμβανομένου και του χονδρικού εμπορίου και της πώλησης οχημάτων, ήταν εκείνος με την μεγαλύτερη χασούρα σε απόλυτα μεγέθη το περασμένο έτος.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), το εμπόριο έχασε συνολικά 10,1 δισ. ευρώ το 2020, καθώς ο τζίρος του υποχώρησε σε 112,53 δισ. ευρώ την πρώτη χρονιά της πανδημίας έναντι 122,64 δισ. ευρώ το 2019.

Πιο συγκεκριμένα, το λιανεμπόριο απώλεσε 4,5 δισ. ευρώ, με τον κύκλο εργασιών (τζίρο) να υποχωρεί το 2020 στα 47,24 δισ. ευρώ, από 51,71 δισ. ευρώ το 2019. Για το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους δεν είναι ακόμη διαθέσιμα τα στοιχεία. Ωστόσο, από τα στοιχεία του Ιανουαρίου του 2021, τα οποία περιλαμβάνουν ένα μέρος μόνο των επιχειρήσεων καταγράφονται σημαντικές απώλειες, παρά το γεγονός μάλιστα ότι τα καταστήματα λειτούργησαν έστω για μερικές ημέρες, από τις 18 έως και τις 29 Ιανουαρίου. Η μείωση των εσόδων ήταν περίπου 132 εκατ. ευρώ, με τον τζίρο συνολικά να κινείται πτωτικά κατά 5,6% σε σύγκριση με τον Ιανουάριο του 2020, όμως για συγκεκριμένους κλάδους, όπως αυτός της ένδυσης, τα στοιχεία δείχνουν ότι τον φετινό Ιανουάριο «έκανε φτερά» το 1/3 των πωλήσεών του.

Οι συνήθειες της πανδημίας δεν θα κοπούν εύκολα…

Με μάσκα και αντισηπτικό θα συνεχίσει να πηγαίνει στο σούπερ μάρκετ o ένας στους δύο καταναλωτές και μετά την πανδημία σύμφωνα με τη νέα έρευνα του ΙΕΛΚΑ. Συνήθειες που «γεννήθηκαν» κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορονοϊού τείνουν να γίνουν μόνιμες για μία μεγάλη μερίδα των καταναλωτών, αφού ο ένας στους τρεις δηλώνει ότι θα αποφεύγει να βγαίνει από το σπίτι και μετά το 2022.

Από την άλλη η δίψα για εξόδους μετά την παρατεταμένη καραντίνα θα οδηγήσει τον έναν στους τρεις σε μία ταβέρνα ή εστιατόριο αμέσως μετά την επαναλειτουργία της εστίασης και τους δύο στους τρεις σε κατάστημα ρούχων-παπουτσιών. Εξίσου σημαντικό ωστόσο είναι το κομμάτι εκείνων που δεν πρόκειται να ξαναρχίσουν τις εξόδους για φαγητό πριν το 2022 ή και ποτέ - ποσοστό που αγγίζει αθροιστικά τον έναν στους τρεις καταναλωτές.

Αυξημένη θα είναι η διάθεση για καταναλωτικές δαπάνες, με τους περισσότερους να δηλώνουν ότι θα ξοδέψουν περισσότερα το επόμενο διάστημα για διασκέδαση και ψυχαγωγία (φαγητό, μπαρ, συναυλίες, εισιτήρια και ταξίδια).