Ούτως ή άλλως αυτό το παιχνίδι άρχισε με τον Θεό και τους πρωτοπλάστους:

- «Ποιος σας είπε πως είστε γυμνοί;».

- «Μήπως φάγατε τον απαγορευμένο καρπό από το δέντρο που δεν έπρεπε;».

Τις ξέρει καλά τις συνεντεύξεις ο Θανάσης Λάλας, που «σπούδασε» μικρός δίπλα στον Στρατή Τσίρκα και αργότερα πήρε «μαθήματα» από τον Μανόλη Αναγνωστάκη και τον Μίλτο Σαχτούρη.

Πήρε 3.500 -αν έχει το Θεό του- συνεντεύξεις με έλληνες και ξένους στοχαστές, λογοτέχνες, πολιτικούς, καλλιτέχνες. Ουμπέρτο Έκο, Χάρολντ Πίντερ, Άντι Γουόρχολ, Άλεν Γκίνσμπεργκ, Γούντι Άλεν, Μάνος Χατζιδάκις, Μποστ…

Είναι οι συνεντεύξεις λογοτεχνία; Υπάρχουν πολλοί που το υποστηρίζουν με θέρμη. Μεταξύ τους και ο Θ. Λάλας, ο οποίος θα μας πει: «Για μένα η αλήθεια μιας αφήγησης περιέχει και τα ανείπωτα»!

Διαβάζεται με πολλούς τρόπους αυτό το «έξυπνο» βιβλίο, που μπορείς να το αρχίσεις από τη σελίδα 48 και να τρέξεις στη 245! Βρίσκεις πολλά από την τέχνη, το έργο και τη ζωή του κορυφαίου τραγουδιστή. Σε ένα μοντάζ συζητήσεων χωρίς χρονολογική σειρά.

Να μεταφέρω κάτι:

- Πότε καταλάβατε το ταλέντο σας;

«Όταν έκλαψα μικρό παιδί, ακούγοντας μουσικές και τραγούδια. Όταν συνειδητοποίησα ότι μπορώ να κάτσω ώρες, μέρες, πάνω από μια κιθάρα χωρίς να πεινάσω ή να διψάσω».

- Έχετε μειονεκτήματα;

«Πολλά.

- Τα ξέρετε;

«Για να είμαι ειλικρινής τα ξέρω, αλλά δεν τα πολυπαραδέχομαι. Πρέπει να δουλέψω κι άλλο πάνω σ’ αυτό. Μου τα επισημαίνουν όμως οι άνθρωποι που με αγαπάνε».

- Για τι έχετε μετανιώσει;

«Γιατί δεν σπούδασα στο ωδείο».

- Πώς θα θέλατε να πεθάνετε;

«Μπαμ και κάτω»

- Ποιο είναι το μότο σας;

«Να μαθαίνετε την ιστορία και το παρελθόν σας. Γιατί, όπως έλεγε ο αγαπημένος μου Μάνος Ελευθερίου, ‘το παρελθόν μάς επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις’».

Στη Θεσσαλονίκη εδώ και 45 χρόνια!

Είχα την ευκαιρία να είμαι μεταξύ των ομιλητών στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου στη Θεσσαλονίκη, σε μία κατάμεστη αίθουσα και θα ήθελα να γράψω με αυτήν την ευκαιρία κάτι από τη διαρκή παρουσία του Γιώργου Νταλάρα στη Θεσσαλονίκη, τον οποίο συνάντησα πρώτη φορά για συνέντευξη στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» το 1985, χρονιά του εορτασμού των 2.300 χρόνων της πόλης.

Συχνά, άλλωστε, ο Γιώργος Νταλάρας μιλάει για τους φίλους που έχει στη Θεσσαλονίκη και οι οποίοι δεν είναι όλοι ομότεχνοί του ούτε προέκυψαν απλά από επαγγελματικές συνεργασίες.

Λάτρης ο ίδιος των συζητήσεων και της καλής παρέας, και διαρκώς ανήσυχος και ανυπόμονος να ανιχνεύσει τα νέα ρεύματα στη μουσική και την τέχνη γενικότερα -παρά το προφίλ του πολυάσχολου «τεχνοκράτη επαγγελματία», που απέκτησε, μάλλον ερήμην του και καθ’ υπερβολήν- εύκολα έμαθε για την ιστορία της πόλης, το χρώμα της κάθε γειτονιάς του ιστορικού κέντρου. Έμαθε βέβαια και κάθε λεπτομέρεια και για το τραγούδι της Θεσσαλονίκης, το οποίο δεν είναι «ένα» αλλά «πολλά», αφού όλα τα θεσσαλονικιώτικα ηχοχρώματα και η στιχουργική γεννήθηκαν σε σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών. Τραγούδησε, μεταξύ άλλων, σε συναυλίες του Σαββόπουλου, του Μπακιρτζή κ.ά.

Γνώρισε ποιητές, εικαστικούς, εκδότες και πολιτικούς, και έσπευσε παράλληλα να ζητήσει συνεργασία με νέους δημιουργούς, προσφέροντάς τους εμπειρία και, κακά τα ψέματα, μεγάλη δημοσιότητα. Αποκόμισε όμως και ο ίδιος νέες ιδέες και μια άλλη πιο νεανική και εναλλακτική θέση για το τραγούδι. Στη Θεσσαλονίκη αναζήτησε και νέους χώρους για συναυλίες και στήριξε με δηλώσεις αλλά και με την παρουσία του χώρους πολλαπλής λειτουργικότητας για τις τέχνες, σαν τον «Μύλο».

Αν επρόκειτο για κάτι καινούργιο, ο Γιώργος Νταλάρας επέλεγε να το υιοθετήσει και να το προωθήσει, ενώ ταυτόχρονα έδειχνε να μη λογαριάζει το επικοινωνιακό, ίσως και κάποιο καλλιτεχνικό, «κόστος».

Έτσι, εκτός από την ιστορική, όχι μόνο για το τραγούδι αλλά και για τον πολιτισμό ευρύτερα, συνεργασία του με τον Σταύρο Κουγιουμτζή, ο Νταλάρας συνεργάστηκε με τον Γιώργο Ζήκα, τον Δημήτρη Ζερβουδάκη, τον Γιώργο Σκαμπαρδώνη, τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη και το γεμάτο σπουδαίους καλλιτέχνες σχήμα «Άγαμοι Θύται» κ.ά.

Συχνά δέχτηκε κριτική πως αφήνει τη σιγουριά των χαμηλών τόνων και επιλέγει καταγγείλει μέσω του τραγουδιού τα κακώς κείμενα. Σε συνέντευξη μου είχε πει:

«Μπροστά στον καλλιτέχνη ανοίγονται δύο δρόμοι. Ο ένας είναι να βλέπεις, να νιώθεις αυτά που συμβαίνουν γύρω σου και να συμμετέχεις. Ο άλλος είναι η ησυχία του σπιτιού και η σιγουριά της ουδετερότητας. Δεν ανήκω στη δεύτερη κατηγορία».

Ο δρόμος του υπήρξε γεμάτος από αέναες «νέες συνεργασίες» και μουσικούς προσανατολισμούς που μετουσιώθηκαν σε δίσκους, άλλαξαν πολλές από τις ισορροπίες στην καριέρα του.

Τον ακούσαμε να τραγουδάει «λάτιν», σε συνεργασία με κορυφαίες προσωπικότητες της διεθνούς μουσικής σκηνής, όπως ο Αλ Ντι Μέολα και ο Πάκο Ντε Λουτσία, να τραγουδά με τον Στιγκ και τους «Τζέθρο Ταλ», αλλά και τους Σπρίνγκστιν και Πίτερ Γκάμπριελ στην περίφημη Amnesty Tour το 1988.

Στη Θεσσαλονίκη δεν θυμάμαι αποτυχημένη εμπορικώς συναυλία του, αφού οι κριτικοί κατά περίπτωση είναι οι αρμόδιοι για να κρίνουν καλλιτεχνικά. Η Θεσσαλονίκη ακολούθησε τη γενική τάση, γεμίζοντας θέατρα, κλειστά και ανοιχτά στάδια για τον Νταλάρα, αλλά φαίνεται πως έχει χτίσει και μία ειδική σχέση μαζί του, αφού τον ακολούθησε και σε πιο ειδικές και λιγότερο εμπορικές του δουλειές.

Πάντως, η πιο φορτωμένη με χιλιάδες αναμνήσεις είναι η συναυλία του στην πλατεία του Χημείου το καλοκαίρι του 1975, όπου ο κόσμος από το Σιντριβάνι έφτανε μέχρι την Αγίου Δημητρίου!

Σε συζητήσεις που είχα με τον Σταύρο Κουγιουμτζή στο σπίτι του, στην Καλαμαριά, ο αξέχαστος συνθέτης έλεγε πως ο Γιώργος Νταλάρας και αν έκανε λάθη, τούτο οφείλεται στο ότι εργάζεται και παράγει διαρκώς.

«Αλάνθαστος», έλεγε, «διατηρείται μόνο αυτός που στέκει άπραγος και απαθής».

Μας έλεγε επίσης ότι ο Γιώργος Νταλάρας τραγούδησε τα τραγούδια του ακριβώς όπως ο ίδιος είχε ονειρευτεί. «Ήταν ο ιδανικός συνεργάτης γι’ αυτά», τόνιζε.

Και πρόσθετε χαμογελώντας με την παραδοσιακή του σεμνότητα:

«Πολλοί λένε ότι αν ξέρεις να ερμηνεύεις σωστά το τραγούδι, όλα είναι εύκολα. Δεν συμφωνώ. Κι εγώ είμαι καλός ερμηνευτής, αλλά δεν είμαι τραγουδιστής. Ο Γιώργος είναι και ερμηνευτής και τραγουδιστής».

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 7 Απριλίου  2019