Η αναπάντεχη συνάντηση των χαρακωμάτων του Α' Παγκόσμιου Πολέμου με τα αρχαιολογικά ευρήματα διερευνώνται στον συλλογικό τόμο «Αρχαιολογία εν καιρώ πολέμου στο Κιλκίς. Από τα χαρακώματα των μαχών... στα σκάμματα των ανασκαφών».

Ο τόμος παρουσιάστηκε το απόγευμα της Τετάρτης 6/3 στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης στο λιμάνι. Την παρουσίαση έκανε η Δρ Αρχαιολόγος Πολυξένη - Αδάμ Βελένη, πρώην διευθύντρια της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού.

Ο συλλογικός τόμος είναι για μία έκδοση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς, που χρηματοδοτήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού και αποτελεί το επιστέγασμα της ομώνυμης έκθεσης που παρουσιάστηκε αρχικά στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κιλκίς και εγκαινιάστηκε στις 11.11.2018, στις 11:00 ακριβώς 100 χρόνια μετά την Ανακωχή του Μεγάλου Πολέμου και προβαλλόταν ως τον Ιούνιο του 1919. Η έκθεση φιλοξενήθηκε επίσης στο Γενί Τζαμί και στη συνέχεια παρουσιάστηκε στο διοικητήριο της ΠΕ Κιλκίς αλλά και στη Μονή Λαζαριστών. Στόχος είναι η έκθεση να συνεχίζει να ταξιδεύει.

Την επιμέλεια του τόμου έχουν η Δρ αρχαιολόγος και προϊσταμένη της ΕΦΑ Κιλκίς Γεωργία Στρατούλη, ο αρχαιολόγος της ΕΦΑ Χαλκιδικής & Αγίου Όρους Σταμάτης Χατζητουλούσης και ο Αναπληρωτής Καθηγητής Σύγχρονης Βαλκανικής Ιστορίας, Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης στα Βαλκάνια του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Βλάσης Βλασίδης.

Από τους 19 συνολικά συγγραφείς, σύντομο χαιρετισμό απηύθυναν μέσω βιντεομηνύματος ο Alan Wakefield, διευθυντής του αρχείου για τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και τις συγκρούσεις των αρχών του 20ου αιώνα στο Imperial War Museum στο Λονδίνο, ο Andrew Shapland, Δρ Αρχαιολόγος - Επιμελητής του τμήματος Εποχής Χαλκού και Κλασικής Ελλάδας τον μουσείου Ashmolean της Οξφόρδης, η Δρ Αρχαιολόγος Καλλιόπη Ευκλείδου, ο Αλέξανδρος Γαρύφαλλος ομότιμος καθηγητής παθολογίας του ΑΠΘ και ο Νίκος Δαλαμπύρας, εκδότης και ραδιοφωνικός παραγωγός.

Η κα. Στρατούλη ξεκινώντας την ομιλία της τόνισε πως πρόκειται για τη δεύτερη πανελλαδικά παρουσίαση του τόμου. Το Φωτογραφικό Μουσείο επιλέχθηκε γιατί στο λιμάνι εκκινεί το αφήγημα για το μακεδονικό μέτωπο αφού εδώ είχαν αποβιβαστεί τουλάχιστον εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες από συμμαχικά στρατόπεδα.

Τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης, Στέλιο Αγγελούδη εκπροσώπησε ο αντιδήμαρχος Διοικητικής Αναδιάρθωσης, Οργάνωσης και Επιχειρησιακού Σχεδιασμού, Αθανάσιος Ζιώγας. «Η Ελλάδα είναι μια βασανισμένη αλλά τυχερή χώρα γιατί μέσα από τα καλά του πολέμου δημιουργήθηκε η ιστορία μας. Επειδή ουδέν κακόν αμιγές καλού μέσα από τα ευρήματα του πολέμου μπορούμε να δημιουργήσουμε και να συνεχίσουμε δημιουργούμε» είπε ο κ. Ζιώγας και μάλιστα έκανε και μια σημαντική ανακοίνωση στους επιμελητές: «Εκ μέρους της αντιδημαρχίας που επιτελεί συγχρηματοδοτούμενα ευρωπαϊκά έργα, θα προσπαθήσουμε να εντάξουμε ένα κομμάτι της δουλειάς σας να χρηματοδοτηθεί από ευρωπαϊκά κονδύλια με συνεργάτες τον Δήμο Κιλκίς και το Δήμο Θεσσαλονίκης για να μπορούν να γίνουν όλοι δέκτες της δουλειάς που κάνετε».

Την παρουσίαση προλόγισαν επίσης οι άλλοι δύο επιμελητές του τόμου, Σταμάτης Χατζητουλούσης ο οποίος σχολίασε ιστορικές φωτογραφίες και ο Βλάσης Βλασίδης. «Είναι πολύ σημαντικό που παρουσιάζουμε εδώ το βιβλίο. Στο λιμάνι όλα τα κόκκινα κτίρια ήταν αποθήκες και προέρχονται από εκείνη την εποχή επίσης εδώ στο μουσείο έχουν γυριστεί τουλάχιστον δύο σειρές για τον Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο τόμος είναι δείγμα διεπιστημονικής προσέγγισης και απευθύνεται σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο στους ειδικούς» τόνισε μεταξύ άλλων ο κ. Βλασίδης.

Τη συζήτηση συντόνισε η Σοφία Μπουρνατζή σύμβουλος τουριστικού μάρκετινγκ.

«Είναι μεγάλη μου τιμή και χαρά που είμαι εδώ. Το 2015 ξεκινήσαμε μια τουριστική καμπάνια τον τουρισμό ιστορικής μνήμης με τη συμμετοχή του Κιλκίς Θεσσαλονίκης και ύστερα των Σερρών. Ο χώρος του τουρισμού ήταν εντελώς ανίδεος για την ιστορία που έχουμε στον Α'  Π.Π. ως κεντρική Μακεδονία. Πόσο σημαντικό ήταν η Ελλάδα να μπει ανάμεσα στις χώρες ως κομμάτι της διαδρομής. Επρόκειτο επίσης για ένα θέμα ταμπού. Έπρεπε να πείσουμε κόσμο να έρθουν για να δουν μνήματα, χαρακώματα, να έρθουν και να ξαναθυμηθούν αυτά που ενδεχομένως να ήθελαν να ξεχάσουν. Ανακαλύψαμε πως πολλές χώρες κινούνται με βάση τον τουρισμό ιστορικής μνήμης. Στην Νορμανδία η περίοδος του Dday έχει 100% πληρότητα. Τρίτο θέμα που έπαιξε ρόλο ήταν οι συνεργάτες. Αρχίσαμε να συνεργαζόμαστε με ανθρώπους που εντρύφησαν στο θέμα και να διασταυρώνουμε πληροφορίες και αυτό ήταν καινοτομία στον τουρισμό» είπε η κ. Μπουρνατζή.

Παίρνοντας τον λόγο, η Πολυξένη Αδάμ Βελένη επεκτάθηκε πάνω στην τοποθέτηση της κ. Μπουρνατζή. Τόνισε αρχικά πως υπάρχει πλήρης άγνοια του τι είναι ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος σε μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού. Είναι ταμπού γιατί ακόμα και σήμερα πολλοί δεν το συζητούν και τέλος, η κ. Βελένη συμφώνησε πως οι τελευταίοι ιστορικοί συνδέουν τους δύο μεγάλους πολέμους και πλέον θεωρούνται ένας τεράστιος ευρωπαϊκός εμφύλιος.

Στη συνέχεια η κ. Βελένη υπενθύμισε τα βασικά γεγονότα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και στη συνέχεια παρουσίασε μία-μία τις 15 μελέτες του βιβλίου.

«Δεν είναι ένας καθαρά αρχαιολογικός τόμος, είναι ένας θησαυρός γνώσεων. Βλέπει πολυπρισματικά το θέμα και διδάσκει απίστευτα πράγματα. Αποτελεί ένα πολύ μεγάλο επίτευγμα της ΕΦΑ Κιλκίς και των κ.κ. Στρατούλη, Χατζητουλούση και Βλασίδη. Μόνο συγχαρητήρια μπορεί να πει κανείς, είναι θεμελιακό έργο για να μάθουμε το ρόλο του Κιλκίς της Θεσσαλονίκης κ της κεντρικής Μακεδονίας στον πόλεμο.

Όταν δε γνωρίζεις την ιστορία είσαι καταδικασμένος να την ξαναζήσεις, οφείλουμε όλοι να την μάθουμε.και να την φέρουμε στο παρόν μας και να την αξιοποιήσουμε. Το βιβλίο είναι ειρηνιστικό, όταν τελειώσει θα ήθελες να μην έχει γίνει ποτέ αυτό και να μη ξαναγίνει. Μιλώντας για πόλεμο πετυχαίνεις το αντίθετο γιατί σημειώνεις όλες τις συμφορές. Τώρα ξεκινάει ένας μεγάλος δρόμος που θα πρέπει να έρθει μέχρι το σήμερα για να δούμε πως θα το διαδίδουμε σε όλο τον κόσμο αυτή την τοπική ιστορία που εν τέλει είναι παγκόσμια» κατέληξε η κα. Βελένη.

Το βιβλίο διατίθεται δωρεάν μέσω pdf και είναι γραμμένο σε δύο γλώσσες, στα ελληνικά και στα αγγλικά.