Η επιτάχυνση της συλλογικής δράσης για το κλίμα αποτέλεσε το πρώτο μήνυμα της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (σ.σ. Cop28), η οποία ξεκίνησε την Πέμπτη 30 Νοεμβρίου και ολοκληρώνεται στις 12 Δεκεμβρίου. 

Με την Cop28 να είναι επισήμως η μεγαλύτερη COP που διοργανώθηκε ποτέ με 80.000 εγγεγραμμένους συμμετέχοντες σύμφωνα με προσωρινό κατάλογο, τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στο Ντουμπάι.

Την ίδια ώρα το 2023 αναμένεται να είναι η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ, με την επιστημονική κοινότητα να κρούει ολοένα και συχνότερα τον κώδωνα του κινδύνου για την υπερθέρμανση του πλανήτη, αλλά και την αύξηση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου.

«Μία ακόμη Διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή ή η Διάσκεψη που θα κάνει την αλλαγή;» διερωτάται στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο καθηγητής ΕΚΠΑ και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή, Κώστας Καρτάλης.

Όπως εξηγεί, η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή πραγματοποιείται στον απόηχο μιας σειράς αρνητικών διαπιστώσεων:

Παρά τα βήματα προόδου, η κλιματική αλλαγή εξελίσσεται ταχύτερα από τα μέτρα για το μετριασμό της

«Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή πραγματοποιείται στον απόηχο μιας πρόσφατης έκθεσης των Ηνωμένων Εθνών (20/11/2023), σύμφωνα με την οποία διαπιστώνεται καθυστέρηση στην εφαρμογή των Εθνικών Σχεδίων Μείωσης (συμπεριλαμβανόμενων και αυτών που αφορούν το γκρουπ των 20 μεγαλύτερων και ταχύτερων οικονομιών G20) των εκπομπών των αερίων θερμοκηπίου, γεγονός που θα οδηγήσει – αν δεν αναστραφεί – στην αύξηση της θερμοκρασίας κατά 3 βαθμούς Κελσίου εντός του τρέχοντος αιώνα», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Καρτάλης.

Οι εκπομπές των αερίων θερμοκηπίου αυξάνονται

Όπως τονίζει, από το 2021 στο 2022 σημειώθηκε αύξηση κατά 1,2% στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου με αποτέλεσμα ένα νέο ρεκόρ (57,4 Gt CO2e). Σύμφωνα μάλιστα με νεότερα στοιχεία και το 2023 θα κλείσει με νέα αύξηση, αν και μικρότερη.

Το 2023 ίσως το έτος με τις υψηλότερες επιδοτήσεις υπέρ των ορυκτών καυσίμων

Την ίδια ώρα, όπως υπογραμμίζει ο κ. Καρτάλης, «το 2023 κλείνει με πρωτοφανείς σε ύψος επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα από πλήθος κρατών, με αποτέλεσμα όχι μόνο να επιδεινώνονται οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου αλλά και να διαμορφώνονται συνθήκες μακροχρόνιου κλειδώματος (lock-in) σε επενδύσεις που κανονικά θα έπρεπε να είχαν πάρει εδώ και καιρό το δρόμο της απόσυρσης».

Όλο και περισσότερα κράτη αίρουν την απαγόρευση εξόρυξης ορυκτών καυσίμων

Παράλληλα με τις υψηλές επιδοτήσεις, σύμφωνα με τον κ. Καρτάλη, όλο και περισσότερα κράτη (Ηνωμένο Βασίλειο, Νέα Ζηλανδία, κ.ά.) προέβησαν στην άρση των απαγορεύσεων για την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων, ενισχύοντας δηλαδή αντί να μετριάσουν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου.

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι εντονότερες στις αναπτυσσόμενες χώρες

Επιπλέον, όπως υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «τα κλιματικά φαινόμενα έχουν εντονότερες επιπτώσεις στα αναπτυσσόμενα κράτη όπου οι υποδομές λείπουν και η ανθεκτικότητα όσων υπάρχουν είναι περιορισμένη».

Τι περιμένουμε από την COP 28;

Για τον κ. Καρτάλη αυτά που περιμένουμε, μεταξύ άλλων, από την Cop28 «είναι ένα ισχυρό μήνυμα για την ενίσχυση της ενεργειακής αποδοτικότητας και την ταχύτερη ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στα ενεργειακά ισοζύγια των κρατών-μελών». Επιπλέον, όπως τονίζει, η πρόσφατη συμφωνία ΗΠΑ και Κίνας για τον τριπλασιασμό των ΑΠΕ αλλά και η προτεραιότητα που αποδίδει η Ευρωπαϊκή Ένωση τόσο στην ενεργειακή αποδοτικότητα όσο και στις ΑΠΕ ίσως δημιουργήσουν την απαραίτητη δυναμική για μία τέτοια απόφαση.

«Μία σαφή δέσμευση για την κατάργηση των επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα και για τη σταδιακή (χωρίς εξαιρέσεις και αστερίσκους) απεξάρτηση από αυτά έως το 2050. Τη δέσμευση των κρατών για την αυστηροποίηση των στόχων μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου ώστε να καλυφθεί ο χρόνος που χάθηκε και να συγκρατηθεί η αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από τον 1.5 βαθμό Κελσίου. 

Την υποχρεωτική διαμόρφωση και εφαρμογή σχεδίων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή ώστε να περιοριστούν οι επιπτώσεις της στο κοινωνικό σύνολο καθώς και στο φυσικό και πολιτιστικό κεφάλαιο. Την αποσαφήνιση του μηχανισμού "Loss and Damage" που αφορά τις αποζημιώσεις για τις απώλειες και ζημιές στα αναπτυσσόμενα κράτη από πρακτικές των αναπτυγμένων που προκάλεσαν την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της. Και βεβαίως τη χρηματοδοτική ενίσχυση των αναπτυσσόμενων χωρών ώστε να είναι σε θέση να αναπτυχθούν με βάση καθαρές τεχνολογίες, αντί δηλαδή με τη χρήση ορυκτών καυσίμων», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Καρτάλης.

«Η κλιματική αλλαγή πρέπει να είναι προτεραιότητα. Όσα υπογράφουν οι χώρες να τα κάνουν πράξη»

Για την ακτιβίστρια για το κλίμα και φοιτήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, Αριάδνη Παπαθεοδώρου, η COP28 πρέπει να θέσει στο επίκεντρό της μεταξύ άλλων τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, την πράσινη μετάβαση, την επένδυση στις ΑΠΕ, την αποδοτικότητα και στις τεχνολογίες. Εξίσου σημαντικό ωστόσο είναι, όπως τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, να «μπει μπροστά το "ταμείο ζημιών και απωλειών"», συμφωνία που επιτεύχθηκε κατά την COP27 στην Αίγυπτο πέρυσι.

«Βλέποντας τις εντεινόμενες κλιματικές καταστροφές αυτό που με ανησυχεί περισσότερο είναι ότι οι κυβερνήσεις δεν αντιδρούν. Διαλέγουν τον εύκολο δρόμο και χειροτερεύουν με κάθε τους απόφαση την καθημερινότητα των πολιτών της χώρας τους. Η κλιματική αλλαγή πρέπει να είναι προτεραιότητα γιατί όλες οι άλλες κρίσεις που προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε θα χειροτερεύσουν λόγω αυτής», επισημαίνει η κ. Παπαθεοδώρου, ενώ προσθέτει ότι κατά τη γνώμη της η διεξαγωγή της Cop28 στο Ντουμπάι αποτελεί λάθος επιλογή, όπως και η περσινή στην Αίγυπτο. «Cop28 που σημαίνει ότι έχει γίνει άλλες 27 φορές πριν αυτό το συνέδριο, ωστόσο ακόμη παλεύουμε για βασικά θέματα, όπως η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, αλλά και το ταμείο ζημιών και απωλειών .

«Το βασικό είναι αυτό το loss and damage fund (ταμείο απωλειών και ζημιών) να υπάρξει αλλά και οι χώρες που είναι οι βασικοί ρυπαντές όπως G7, G20 πραγματικά να πουν ότι εμείς θα δώσουμε αυτά τα χρήματα χωρίς να μας νοιάζει τι γίνεται στη χώρα μας», σημειώνει.

«Έχουν γίνει κάποιες αλλαγές, υπάρχει μία παραπάνω ευαισθητοποίηση, αλλά δεν είναι αρκετό. Βρισκόμαστε στην 28η Cop και μετά την 15η λέμε τα ίδια πράγματα. Δεν έχουν αλλάξει ουσιαστικά αυτά που πρέπει να γίνουν πράξεις. Όσο περισσότερο περιμένουμε τόσο πιο δύσκολο γίνεται. Αυτή τη στιγμή είμαστε αντιμέτωποι με πολλαπλές κρίσεις τις οποίες η κλιματική κρίση τις ενισχύει και τις διογκώνει. Υπάρχουν πολλές λύσεις και προγράμματα τα οποία χρειάζεται να τα εντάξουμε στις πολιτικές μας», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Παπαθεοδώρου.