Του Νίκου Ασλανίδη

Ο Νίκος Μπαχαρίδης, γεννήθηκε στον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης και παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής κοντά στον αείμνηστο ζωγράφο Ανδρέα Ζαμπέτογλου. Από το 1979 παράλληλα με τη ζωγραφική, καταπιάνεται με την χαρακτική και έτσι ξεκινάει τα πρώτα του βήματα στη γλυπτική. Εκτός από όλα αυτά όμως, ερωτεύεται και την παλαιοντολογία. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η αγάπη του για τη φύση που παρατηρώντας την μέσα στο φυσικό της περιβάλλον. Αυτό αποδείχτηκε ο καλύτερος δάσκαλος. Έχει καταπιαστεί με διάφορα υλικά, όπως ξύλο, μπρούντζο, αλουμίνιο. με κυρίαρχο υλικό την πέτρα. Έχει πραγματοποιήσει έξι ατομικές εκθέσεις και πήρε μέρος σε περισσότερες από 90 ομαδικές.

Στον τομέα της Παλαιοντολογίας, δραστηριοποιείται εδώ και 40 χρόνια, ανακαλύπτοντας μοναδικά ευρήματα παγκοσμίου ενδιαφέροντος. Συνεργάζεται και συμμετέχει εθελοντικά στην ομάδα έρευνας του ΑΠΘ του τμήματος Παλαιοντολογίας, με επικεφαλής την καθηγήτρια Ευαγγελία Τσουκαλά.

Ευρήματά του κοσμούν τις προθήκες πολλών περιφερειακών μουσείων και συλλογές, όπως στο Νόστιμο Καστοριάς, στο ιστορικό γυμνάσιο Τσοτυλίου Κοζάνης, στο Πέραμα Ιωαννίνων, στη Μηλιά Γρεβενών, στην Θερμοπηγή Σερρών, στο σπήλαιο του Κιλκίς, στο Καλαμωτό Θεσσαλονίκης, στο ελληνογαλλικό κολέγιο «ΔΕΛΑΣΑΛ», στο 3ο Γενικό Λύκειο Αγρινίου, κ.ά.

Αρχικά πείτε μου πώς ασχοληθήκατε με τη γλυπτική;

Από μικρή ηλικία είχα μια τάση να περιεργάζομαι και να ερευνώ το φυσικό περιβάλλον. Η φύση ήταν για μένα ο χώρος που ένοιωθα άνετα. Σαν το σπίτι μου που λένε... Από εκεί ξεκίνησα και τα πρώτα μου πρωτόλεια γλυπτά πάνω σε φλούδες από πεύκα, φτιάχνοντας ανθρωπάκια - φιγούρες που είχαν σχέση με τη ζωή του χωριού. Τότε άρχισαν να με απασχολούν τα πρώτα ιχνογραφήματα σε ηλικία 11 με 12 ετών. Αυτά στην Νέα Απολλωνία, στην περιοχή της λίμνης Βόλβης.

Αργότερα, στα 16 μου, κατέβηκα στη Θεσσαλονίκη ψάχνοντας για δουλειά. Εκεί, ξεκίνησα και συνέχισα με τη ζωγραφική. Αυτή με βοήθησε μέσω του σχεδίου, που είναι και ο σκελετός όπου στηρίζετε μία σύνθεση με υγιή χαρακτηριστικά, να προχωρήσω παραπέρα.

Γιατί δοκιμάζατε διάφορες τεχνικές;

Υπήρχε ένας προβληματισμός που με έκανε να δοκιμάζω διάφορες τεχνικές. Έτσι, παράλληλα με τη ζωγραφική, άρχισα να σκαλίζω τα πρώτα μου χαρακτικά πάνω σε ξύλο ή σε λινόλεουμ. Προχώρησα με τη χαρακτική και μπορώ να πω, ότι ήταν το μεταβατικό στάδιο να περάσω στη γλυπτική. Η θεματολογία μου έχει να κάνει πάλι με τη φύση τα «πουλιά».

Είναι ένα θέμα που έρχεται και επανέρχεται. Δεν έχω συνειδητοποιήσει ακόμη γιατί το κάνω αυτό. Ίσως επειδή από τη φύση του το πουλί έχει μία ικανότητα που λείπει από τον άνθρωπο. «Να ’μουν πουλί να πέταγα» λέει και το δημοτικό τραγούδι. Σήμερα ο άνθρωπος θεωρεί τον εαυτό του ότι είναι το κέντρο του κόσμου, ότι έχει εξουσία πάνω σε όλα και ότι όλα πρέπει να περιστρέφονται γύρω από αυτόν. Ίσως και εγώ από αντίδραση κάνω συνέχεια πουλιά... Αυτά τα έργα παρουσιάζουν έντονες μινιμαλιστικές θα έλεγα και αφαιρετικές διαθέσεις. Αυτό που με ενδιαφέρει στη δουλειά μου, δεν είναι να κάνω μια απομίμηση, μια αντιγραφή της φύσης αλλά να προσπαθήσω να κρατήσω εκείνα τα στοιχεία, που με αφαιρετική διάθεση να αποδώσω το θέμα, δίχως να χάσει τα χαρακτηριστικά του κρατώντας την ουσία στη φόρμα. Ένα άλλο θέμα που με απασχολεί είναι οι φόρμες. Αφαιρετικές φόρμες, όπου και αυτές έχουν σχέση με την παρατήρηση της φύσης, Τις ονομάζω «Οργανικές Φόρμες».

Με τι υλικά δουλεύετε τώρα;

Καταπιάνομαι με σκληρά υλικά έως πιο ήπια. Γρανίτη, οφιόλιθους, βασάλτες, μάρμαρο, ασβεστόλιθο κ.λπ. Έχει μια γοητεία το σκληρό υλικό στη διαδικασία του να το δαμάσεις! Πριν τέσσερα χρόνια με αφορμή μια τενοντίτιδα στον ώμο, που δεν μου επέτρεπε να δουλέψω σκληρά υλικά, ξεκίνησα μια άλλη δουλειά από ανακυκλώσιμα υλικά εύπλαστου αλουμινίου κατασκευάζοντας μικρές φιγούρες και συνθέτοντάς τες σαν ένα θεατρικό σκηνικό σε πολλές εκδοχές...

Πώς αντιδρούν οι επισκέπτες όταν βλέπουν τα έργα σας στις εκθέσεις;

Η γλυπτική σε σχέση με τη ζωγραφική έχει ένα πλεονέκτημα, λόγω των τριών διαστάσεων που έχει. Η ζωγραφική έχει σχέση με την όραση, «χρώμα». Η γλυπτική πέρα από αυτή την ιδιότητα έχει και την αφή. Ο επισκέπτης μπορεί να βάλει το χέρι του, να ανατρέξει στις καμπύλες του, να το χαϊδέψει. Το πλεονέκτημα ώμος της ζωγραφικής είναι το χρώμα που αυτό κερδίζει τον κόσμο και έτσι οι εντυπώσεις μοιράζονται. Παρόλα αυτά η ζωγραφική βγαίνει κερδισμένη. Ο κόσμος δεν έχει εξοικειωθεί με τη γλυπτική, όπως με την ζωγραφική. Αντίθετα η γλυπτική είναι πιο δύσκολη σε έναν χώρο του σπιτιού. Προσωπικά νιώθω ότι η γλυπτική μου έχει βρει καλή ανταπόκριση.

Η παλαιοντολογία πώς προέκυψε;

Φανταστείτε ότι έχετε μία πέτρα στα χέρια σας και αυτή η πέτρα ήταν κάποτε ένας ζωντανός οργανισμός με όλα τα χαρακτηριστικά που τον διακρίνει. Αυτό ξεκίνησε πριν από περίπου 40 χρόνια, στα βουνά των Γρεβενών ψάχνοντας υλικό για την γλυπτική μου. Ήταν για μένα μία αποκάλυψη. Αυτήν τη στιγμή την θεωρώ πολύ σημαντική για την παραπέρα εξέλιξή μου. Ένα απολίθωμα εκτός από την αισθητική μορφή της φόρμας που διαθέτει κουβαλάει μαζί του και πληροφορίες. Τι υπήρχε και τι γινότανε τότε την εποχή που ζούσε και αυτό είναι το πιο συναρπαστικό. Ένα ταξίδι στο παρελθόν αλλά και στο μέλλον...

Ποια ευρήματα σας έκαναν μεγαλύτερη εντύπωση;

Κάθε εύρημα έχει και μια ιδιαιτερότητα, Από το πιο μικροσκοπικό μέχρι το πιο μεγάλο. Αν εξαιρέσουμε το μέγεθος και δούμε τις λεπτομέρειες του καθενός, διακρίνουμε στη φόρμα του εντυπωσιακά στοιχεία που αυτά ανεξάρτητα με το μέγεθος το κάνουν να είναι ιδιαίτερο και ξεχωριστό. Και αυτό είναι που μ’ αρέσει... Συνήθως ο κόσμος εντυπωσιάζεται με τα μεγάλα ευρήματα. Μεγάλα ζώα «δεινόσαυροι», μεγάλα κτίρια, μεγάλα αντικείμενα, μεγάλα λόγια...

Η Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες έχει σημαντικά παλαιοντολογικά ευρήματα;

Ο τόπος μας δεν υστερεί καθόλου σε σχέση με άλλες χώρες. Έχουν βρεθεί πολύ σημαντικά και εντυπωσιακά ευρήματα σε όλο τον ελλαδικό χώρο. Από τον Έβρο, μέχρι Κρήτη, δυτική και ανατολική Μακεδονία, Λέσβο, Σάμο, Χίο, Κω, Ρόδο, Εύβοια, Βοιωτία. Ακαρνανία, Αττική, στην Πελοπόννησο, με τους Επιδαύριους Αμμωνίτες και σε πολλές άλλες περιοχές, με σπονδυλωτά και ασπόνδυλα. αλλά και με πλούσια χλωρίδα, στη Χαλκιδική, Σέριφο, Λαύριο... Στο Πικέρμι της Αττικής παγκόσμια γνωστή θέση, με τα σημαντικότερα απολιθώματα ζώων. Στη λεγόμενη «Μεσοελληνική Αύλακα», όπου ήταν μία θαλάσσια τεκτονική τάφρος που λειτούργησε πριν από 60 περίπου εκατομμύρια χρόνια. Ξεκινούσε από την Αδριατική καλύπτοντας το νομό Καστοριάς μέρος του νομού Κοζάνης, τον νομό Γρεβενών, όλη την περιοχή Καλαμπάκας-Μετεώρων, βυθιζόμενη σήμερα με τα ιζήματά της κάτω από τον Θεσσαλικό κάμπο. Αυτή η περιοχή έδωσε εντυπωσιακά θαλάσσια και φυτικά ευρήματα μοναδικά για τον Ελλαδικό χώρο. Οι φυτικοί και θαλάσσιοι οργανισμοί που ζούσανε τότε, σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά απολιθώματα που βρέθηκαν και τις μελέτες που έγιναν, ήταν σε ένα τροπικό υποτροπικό κλίμα. Αυτό συνέβη και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Ένα άλλο σημαντικό παλαιοντολογικό γεγονός είναι τα εντυπωσιακά ευρήματα από πολλά είδη ζώων που βρέθηκαν στην Μηλιά Γρεβενών με αποκορύφωμα, τους ελέφαντες, Μαστόδοντες Προβοσκιδωτά που έχουν εξαφανιστεί, με τους μεγαλύτερους χαυλιόδοντες στον κόσμο, 5 μέτρα και 2 εκατοστά. Παγκόσμιο ρεκόρ...

Εσείς προσωπικά βρήκατε κάτι αξιόλογο;

Ναι, βρήκα ένα εντυπωσιακό κρανίο ρινόκερου... Από το 2002 είμαι μέλος της ερευνητικής ανασκαφικής ομάδας με την επικεφαλής καθηγήτρια του ΑΠΘ Ευαγγελία Τσουκαλά. και συνεργάζομαι εθελοντικά με την συντήρηση και αποκατάσταση απολιθωμάτων. Στην περιοχή της Επανομής, πριν 20 χρόνια, ανακάλυψα και ανάσκαψα μία γιγαντιαία χερσαία χελώνα, που αργότερα μετά από μελέτη που έγινε από τον Ευάγγελο Βλάχο, MSc Geologist, αποδείχτηκε καινούριο είδος και προς τιμή μου ονομάστηκε «Titanochelon bacharidisi». Υπάρχει λοιπόν παλαιοντολογικός πλούτος στη χώρα μας, δίχως όρια.

Υπάρχει παλαιοντολογικός πλούτος στην Ελλάδα, τον έχουμε όμως αναδείξει;

Η ερώτηση αυτή είναι μια άλλη πονεμένη ιστορία. Ο πολιτισμός μας κουτσός και αυτός, με το ένα ποδάρι να γέρνει και να στηρίζει μόνο ό,τι αφορά τις αρχαιότητες, αγνοώντας τη βαθύτερη γεωλογική ιστορία του τόπου μας, που είναι αλληλένδετη.

Εκτός από τις πανεπιστημιακές συλλογές Αθηνών και Θεσσαλονίκης και κάτι άλλα μικρά περιφερειακά μουσειάκια σε κάποιους νομούς, που τα περισσότερα έχουν βάλει λουκέτο, δεν έχει γίνει τίποτα πλέον. Ο χώρος, ενός επίσημου κρατικού «Μουσείου Φυσικής Ιστορίας» είναι κενός. Κάτι πάει να γίνει στη Θεσσαλονίκη, ωστόσο περιμένουμε.

Κάνετε σχέδια για το μέλλον;

Δεν νομίζω να είναι κανείς σε θέση με αυτά που συμβαίνουν σήμερα, να κάνει σχέδια για το μέλλον. Ο σχεδιασμός είναι συνδεμένος με την επικρατούσα κατάσταση. Κάθε αλλαγή προς το καλύτερο, αλλάζει τη διάθεση και την ψυχολογία. Τότε ο σχεδιασμός έρχεται μόνος του...