Στο μυαλό της πλειονότητας των Ελλήνων, η Σουηδία ανέκαθεν αποτελούσε μία χώρα πρότυπο, λόγω του υψηλού βιοτικού της επιπέδου, του ισχυρού κοινωνικού κράτους και της φιλελεύθερης προσέγγισής της σε ό,τι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Το περίφημο σουηδικό μοντέλο, που οικοδομήθηκε και αναπτύχθηκε από τις σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις του Ούλοφ Πάλμε και των επιγόνων του, αποτέλεσε πόλο έλξης και για χιλιάδες Έλληνες, που αποφάσισαν να μεταναστεύσουν σε αναζήτηση μίας καλύτερης ζωής.

Μία από τις πόλεις στις οποίες ζουν και εργάζονται αρκετοί συμπατριώτες μας είναι το Γκέτεμποργκ, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σουηδίας, που βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της χώρας.

Πριν από περίπου οκτώ χρόνια, μία παρέα νέων σε ηλικία Ελλήνων που αγαπούν τον αθλητισμό και ιδιαίτερα το μπάσκετ, αποφάσισε να ιδρύσει τον σύλλογο «Ελλάς Γκέτεμποργκ» και όπως αποδείχθηκε στην πορεία, η ιδέα ήταν εξαιρετική.

Επίτιμο μέλος του κλαμπ, που ανήκει στην «Westra Sveriges Basketbolldistriktsförbund» και μετέχει σήμερα στο πρωτάθλημα της πέμπτης κατηγορίας της περιφέρειας Δυτικής Σουηδίας, είναι και ο μεγάλος Νίκος Γκάλης.

Η «ΜτΚ» μίλησε με δύο από τα ιδρυτικά μέλη του συλλόγου, τον Τάσο Θωμαΐδη και τον Θωμά Πινακά, οι οποίοι εξηγούν πώς προέκυψε το όλο εγχείρημα και ποιο ήταν το βασικό κίνητρο για τη δημιουργία ενός κλαμπ που, μολονότι φέρει το όνομα και τα χρώματα της Ελλάδας, απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο που συμμερίζεται τις αρχές του.

Τάσος Θωμαΐδης (αριστερά) και Θωμάς Πινακάς (δεξιά), δύο από τα ιδρυτικά μέλη της Ελλάς Γκέτεμποργκ

Όπως εξηγεί ο Θωμάς Πινακάς: «Ο σύλλογός μας λέγεται "Ελλάς Γκέτεμποργκ" αλλά δεν ιδρύθηκε με σκοπό να περιχαρακωθεί γύρω από την ελληνική κοινότητα της πόλης και να εκφράσει μόνον εμάς, τους Έλληνες που ζουν στη μητροπολιτική περιοχή του Γκέτεμποργκ.

Μπορεί στην αρχή να αποτέλεσε τον ομφάλιο λώρο που συνδέει τους Έλληνες με την πατρίδα, ωστόσο, εξαρχής θέλαμε να υπερβεί τα όρια του ελληνικού κλαμπ, ώστε να μπορέσει να απευθυνθεί σε κάθε άνθρωπο που συμμερίζεται τις αξίες τις οποίες πρεσβεύει ο σύλλογος. Το μήνυμα που θέλαμε να στείλουμε ήταν σαφές και κάπως έτσι, ο αρχικά ελληνικός σύλλογος άνοιξε τις πόρτες του και υποδέχτηκε ανθρώπους από δεκάδες χώρες, που καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα εθνικών, θρησκευτικών και κοινωνικών προφίλ.

Κάποια στιγμή η ομάδα μπάσκετ έφτασε στο σημείο να έχει 40 αθλητές, 19 διαφορετικών εθνικοτήτων! Σήμερα τα μέλη και οι εθνικότητες έχουν περιοριστεί, αλλά ο διεθνής χαρακτήρας παραμένει, αφού στην ομάδα παίζουν άτομα από 6-7 διαφορετικές χώρες. Δεν υπάρχουν και δεν θα επιτρέψουμε να υπάρξουν ποτέ εθνικού, θρησκευτικού ή ταξικού χαρακτήρα στεγανά. Έχουμε στην ομάδα και παιδιά από την Τουρκία και μπορώ να σας πω ότι είμαστε πανευτυχείς γι' αυτό, καθώς είναι από τα πιο ενεργά και χρήσιμα μέλη.

Συν τοις άλλοις, για μας ο σύλλογος αποτελεί και μία ευκαιρία κοινωνικοποίησης. Στη Νότια Ευρώπη, έχουμε στην ιδιοσυγκρασία μας την εξωστρέφεια και την κοινωνικότητα. Στη Σουηδία τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι εξαιρετικά περιορισμένη.

Για μία σειρά από λόγους, οι άνθρωποι είναι κλεισμένοι στον εαυτό τους κι αυτό έχει αντίκτυπο ακόμη και στην ψυχική τους υγεία. Η συμμετοχή σε έναν σύλλογο όπως ο δικός μας είναι επομένως και ένα είδος ψυχοθεραπείας».

Ισότητα, διαφορετικότητα, αλληλεγγύη

Παίρνοντας τη σκυτάλη, ο Τάσος Θωμαΐδης εξηγεί ότι το μπάσκετ είναι απλά η αφορμή και υπερθεματίζει σε ό,τι αφορά στις αξίες που αποτελούν τον πυρήνα της όλης προσπάθειας.

«Μίλησε πριν ο Θωμάς για τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα του συλλόγου μας και για τις αξίες που τον διέπουν. Αυτός είναι και ο σκοπός της ύπαρξής του. Η αγάπη για τον αθλητισμό και το μπάσκετ είναι απλώς η αφορμή. Για μας δεν έχουν σημασία η εθνικότητα, η θρησκεία, η κοινωνική τάξη, η οικονομική επιφάνεια, ο σεξουαλικός προσανατολισμός. Ο σύλλογός μας είναι ανοιχτός σε όσους συμμερίζονται τις βασικές μας αξίες, όπως η ισότητα, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, η κοινωνική αλληλεγγύη και το ευ αγωνίζεσθαι.

Όποιος συμμερίζεται αυτές τις αξίες είναι ευπρόσδεκτος. Όποιος προσπαθήσει να υπηρετήσει άλλου είδους ατζέντα, τίθεται αυτομάτως εκτός. Δεν υπάρχει χώρος στον σύλλογό μας για ρατσιστές, εθνικιστές, ομοφοβικούς. Δεν είναι οι αθλητικές επιδόσεις το ζητούμενο, μολονότι η ομάδα είχε φτάσει κάποια στιγμή σε ιδιαίτερα ανταγωνιστικό επίπεδο.

Προτιμούμε να έχουμε μία ομάδα σχετικά χαμηλών αθλητικών δυνατοτήτων, αποτελούμενη από ανθρώπους που συμμερίζονται τις αξίες μας, παρά μία ομάδα που θα μπορούσε να πρωταγωνιστεί αλλά δεν θα ήταν συμβατή με τις αρχές μας. Θεωρούμε επίσης πολύ σημαντικό και το σκέλος της εν γένει συμπεριφοράς των μελών του κλαμπ. Ξέρετε, έχουμε διώξει από την ομάδα Έλληνα που κάνει καριέρα ως υψηλόβαθμος διπλωμάτης στη Σουηδία, επειδή η συμπεριφορά του στο γήπεδο δεν ήταν η πρέπουσα.

Όταν η ομάδα άρχισε να πηγαίνει καλά -φτάσαμε έως την δεύτερη κατηγορία της περιφέρειας- και να γεμίζει το γήπεδο, βρέθηκαν στις κερκίδες και άνθρωποι που, δυστυχώς, μετέφεραν τη χυδαιότητα του ελληνικού οπαδικού κινήματος, με τις βωμολοχίες και όλα τα συναφή. Δεν τους θέλαμε κοντά μας, τους το δείξαμε και είμαστε ευτυχείς που, κάποια στιγμή, μας απάλλαξαν από την παρουσία τους.

Είναι ζήτημα παιδείας όλα αυτά. Έχει να κάνει με το πώς μεγαλώνουμε. Δεν είναι οι Σουηδοί από τη φύση τους πιο ευγενείς και πολιτισμένοι. Απλώς μεγαλώνουν σε διαφορετικό περιβάλλον».

Επίτιμο μέλος της Ελλάς Γκέτεμποργκ είναι και ο μεγάλος Νίκος Γκάλης

Η άνοδος της ακροδεξιάς και οι θεσμικές άμυνες της Σουηδίας

Μολονότι η Σουηδία παραμένει σημείο αναφοράς ως προς τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών, η απήχηση της αντιμεταναστευτικής ατζέντας έχει ενισχυθεί πολύ τα τελευταία χρόνια με αποτέλεσμα το ακροδεξιό κόμμα «Σουηδοί Δημοκράτες» να παίζει σημαντικό ρόλο, στηρίζοντας την κυβέρνηση συμμαχίας Συντηρητικών, Χριστιανοδημοκρατών και Φιλελευθέρων.

Ο Τάσος Θωμαΐδης εξηγεί γιατί, στην παρούσα φάση, η άνοδος της ακροδεξιάς δεν αποτελεί ευθεία απειλή για τους μετανάστες που ζουν στη Σουηδία.

«Η ακροδεξιά στη Σουηδία είναι, κατά βάση, λαϊκιστική. Υποσχέθηκαν στον κόσμο ένα σωρό ανεφάρμοστα πράγματα για να ενισχύσουν την εκλογική επιρροή τους. Μέρος της ατζέντας ήταν ασφαλώς και η αντιμεταναστευτική ρητορική, με έμφαση στο μουσουλμανικό στοιχείο. Εμείς όμως δεν αισθανόμαστε ότι υφίσταται, προς το παρόν τουλάχιστον, σοβαρή απειλή. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Σουηδία είναι μία χώρα με πολύ σοβαρή θεσμική συγκρότηση.

Αν κάποιος επιχειρήσει να επιτεθεί, έστω και φραστικά, σε μετανάστη, στη μέση του δρόμου, η αστυνομία θα τον συλλάβει αμέσως και θα τον παραπέμψει στη δικαιοσύνη. Η χώρα λειτουργεί βάσει θεσμών και οι κανόνες ισχύουν για όλους. Για το σουηδικό κράτος δεν υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ ντόπιων και μεταναστών, σε ό,τι αφορά τα βασικά ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα.

Η άνοδος της ακροδεξιάς είναι, πάντως, ανησυχητικό φαινόμενο και η λογική του συλλόγου μας είναι ακριβώς αυτή. Να περάσει τα σωστά μηνύματα, χρησιμοποιώντας ως όχημα την αγάπη για τον αθλητισμό».

* Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 8/1/2023