Για μερικούς παροικούντες την Ιερουσαλήμ, η πρόσφατη αποδοχή ύπαρξης αθηνοκεντρικού κράτους εκ μέρους του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Αποκρυσταλλώθηκε μετά τις ευρωεκλογές και την εύλογη συνειδητοποίηση πως τα γνωστά φαινόμενα ρατσισμού, λουδιτισμού και θρησκοληψίας δεν απομονώνονται στη Δυτική Θεσσαλονίκη και σε μεγάλο τμήμα της Κεντρικής Μακεδονίας, μα εντοπίζονται σχεδόν στο σύνολο της ηπειρωτικής Ελλάδας, με περισσότερη ένταση στις οικονομικά υποανάπτυκτες περιοχές. Φαινόμενα τα οποία υπονομεύουν την ισχύ των δημοκρατικών θεσμών, την κοινωνική συνοχή, και κατ’ επέκταση τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της χώρας.

Η περιφερειακή ανάπτυξη λοιπόν είναι απολύτως επιβεβλημένη για λόγους περισσότερο εθνικούς παρά στενά οικονομικούς, όμως εξαρτάται κι από τη σύμπραξη των τοπικών κοινωνιών. Διατίθεται στις αναγκαίες ποσότητες;

Δυστυχώς όχι. Το ποιοτικό περιφερειακό ανθρώπινο δυναμικό έχει απομειωθεί λόγω της διαρκούς αναπτυξιακής καχεξίας και του συνεπακόλουθου εσωτερικού brain drain. Κατά συνέπεια, αντίστοιχα απομειωμένη είναι συνήθως και η ισχύς της περιφερειακής θεσμικής και πολιτικής εκπροσώπησης. Στην «επαρχία» είναι ελάχιστοι όσοι μπορούν και -κυρίως- θέλουν να υπηρετήσουν το κοινωνικό σύνολο, και μάλιστα δίχως προσδοκία υλικής ανταμοιβής, έστω έμμεσης. Σήμερα, οι κατά τόπους αιρετοί είθισται να αναλώνονται σε ζητήματα που δεν μπορούν να χαρακτηριστούν οραματικά. Κατά την άποψη των πολλών, οι ηγεσίες των φορέων επιχειρηματικής εκπροσώπησης είτε λαϊκίζουν, προβάλλοντας θέσεις εξαιρετικά μειοψηφικές ή/και ουτοπικές, είτε προωθούν διακριτικά επαγγελματικές υποθέσεις των εκάστοτε προέδρων τους. Αντί αυτών, οφείλουν να συζητούν για τις τράπεζες που δεν χρηματοδοτούν τα πολυάριθμα μέλη τους • για ακατάλληλο εργατικό δυναμικό, και για τις σχετικές απαιτήσεις εκπαίδευσης και επανακατάρτισης • για την πανάκριβη συμμόρφωση με το κανονιστικό πλαίσιο, ασύμφορη για νέες μονάδες • για υφιστάμενους (πχ ΒΙΠΕΘ και Καλοχώρι) και νέους υποδοχείς μεταποιητικών και διακομεταμιστικών δραστηριοτήτων • για το απαράδεκτα υψηλό ενεργειακό και μη μισθολογικό κόστος, και πόσο αυτό επιδρά στην ανταγωνιστικότητα • για το πώς όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με επιτυχία.

Στο ίδιο μήκος κύματος, οι επιστημονικοί φορείς δεν μεριμνούν αρκούντως για την βέλτιστη εξυπηρέτηση του κοινωνικού συνόλου. Αντίθετα, κατά κανόνα εστιάζουν σε στενά συντεχνιακά συμφέροντα και ενστικτωδώς σπεύδουν να προστατεύουν κακά μέλη τους (ακατάλληλους μηχανικούς, επίορκους δικηγόρους, επικίνδυνους γιατρούς, διεφθαρμένους καθηγητές κοκ), εξωθώντας τους πολίτες να τους ταυτίζουν με κυκλώματα προστασίας και τίποτα παραπάνω. Ετοιμόρροπες κατασκευές, χειρουργικά λάθη, δημοσιοποίηση δικογραφιών, ψευδεπίγραφο ερευνητικό και διδακτικό έργο, κακοτεχνίες σε δρόμους, ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, παράνομες αποφυλακίσεις συχνά οφείλονται σε προβληματικούς επιστήμονες που επί μακρόν (ενίοτε δια παντός) μένουν στο απυρόβλητο από τους συλλόγους όπου ανήκουν. Θα προτιμούσαμε οι εν λόγω σύλλογοι να προωθούν περιορισμό του υπερεπαγγελματισμού και ποιοτικότερες δικαιοσύνη, παιδεία, υγεία και ασφάλεια, μέσω ουσιαστικού και όχι προσχηματικού διεκδικητικού λόγου.

Ίσως η μεγαλύτερη ανεπάρκεια επιδεικνύεται από την τοπική αυτοδιοίκηση, επειδή εκ του νόμου φέρει κύρια ευθύνη για την ποιότητα της ζωής μας. Στα πλαίσια εκτέλεσης των ΕΣΠΑ, οι 13 περιφέρειες εκπονούν περιοδικά ΠΠΑ, άρα εκείνες είναι εκ προοιμίου υποχρεωμένες να καταρτίζουν και να υποβάλλουν προς τεχνοκρατική έγκριση ολοκληρωμένα στρατηγικά σχέδια, και κατόπιν να διεκδικούν πόρους βάσει του περιεχομένου τους. Τι γίνεται όμως με τους δήμους; Αυτοί σε μεγάλο βαθμό κρίνονται επιεικώς ανεπαρκείς. Φρέσκο παράδειγμα ο Δήμος Κασσάνδρας, πλέον αποδεδειγμένα ανίκανος να παρέχει στοιχειώδεις υπηρεσίες ασφάλειας και καθαριότητας στους παραθεριστές, και να προωθεί βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη με υπηρεσίες υψηλού επιπέδου. Αλλού τι γίνεται; Το 2002, από κοινού με την… κοινωνία των πολιτών, οι επικεφαλής του Δήμου Κρουσσών αντιστάθηκαν στην επένδυση της Rio Tinto στο Κιλκίς για εξόρυξη χρυσού και σπάνιων γαιών, τελικά ματαιώνοντάς την. Στα 22 χρόνια που μεσολάβησαν και η αντιρρυπαντική τεχνολογία βελτιώθηκε, και οι τιμές στρατηγικών μετάλλων εκτοξεύτηκαν, και η εθνική βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε, και η ερήμωση της υπαίθρου εντάθηκε, όμως οι παράγοντες και παραγοντίσκοι της περιοχής δεν έχουν επιδείξει αλλαγή στάσης, εις βάρος του εθνικού συμφέροντος.

Στη Θεσσαλονίκη, αξιοποιώντας κρατικά και ενωσιακά κονδύλια, ο Δήμος Θέρμης έχει απογειωθεί αναπτυξιακά, παρουσιάζοντας οργασμό οικοδομικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας στις νέες επεκτάσεις του. Ωστόσο, στον αντίποδα βρίσκεται ο ακόμη πιο πολλά υποσχόμενος Δήμος Πυλαίας-Χορτιάτη. Αρκεί να διατρέξει κανείς τους δρόμους που συνδέουν τους δύο δήμους για να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι την κραυγαλέα διαφορά, τη θεαματική αντίθεση μεταξύ ανάπτυξης και στασιμότητας. Ο Δήμος Καλαμαριάς, αντί να εστιάζει στις μεγάλες προοπτικές της δικής μας… Γλυφάδας, παρασύρεται σε διεκδικήσεις επωφελείς μόνο για μικρές ομάδες δημοτών, ή σε ενέργειες παλιομοδίτικου αντιπολιτευτικού στυλ. Οι διανοίξεις της Πόντου και της Πλαστήρα, ο πολυτροπικός σταθμός μετεπιβίβασης στη Μίκρα, η περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη της Αρετσούς: έργα πολύτιμα που δεν πρόκειται να υλοποιηθούν χωρίς την υποστήριξη της γενικής κυβέρνησης, υποστήριξη που προϋποθέτει ανοιχτομυαλιά και συνεργατικό πνεύμα.

Επί έτη πολλά ο Δήμος Θεσσαλονίκης συντηρούσε την εκκρεμότητα χωρικής οριοθέτησης του ΟΛΘ, με αποτέλεσμα να έχει βαλτώσει η νέα ΜΠΕ και μαζί της η υποχρεωτική επένδυση στον Προβλήτα 6 και στο υπόλοιπο λιμάνι, με όσα αυτό συνεπάγεται για την τοπική οικονομία • μετά τόση καθυστέρηση, ας ελπίσουμε να μην κολλήσει τώρα στο ΣτΕ. Η διοίκηση Μπουτάρη καθιέρωσε τις υπηρεσίες ως χρήσεις γης στα οικοδομικά τετράγωνα μετά την Κομνηνών, χωρίς ποτέ να προσδιοριστεί ποιές θα μπορούσαν να είναι αυτές οι υπηρεσίες, πέραν των κορεσμένων Airbnb και μπαρ. Στο αναθεωρημένο ΓΠΣ του κεντρικού δήμου για τους Λαχανόκηπους δεν συμπεριλήφθηκε η δυνατότητα κατασκευής πολυόροφων κτιρίων γραφείων, ώστε και η σχετική προσφορά τέτοιων περιζήτητων χώρων να αυξηθεί, και η πόλη να αποκτήσει μια νέα δυναμική γειτονιά. Επίσης ο ΔΘ δεν κατέθεσε ποτέ του μια νομοθετική πρωτοβουλία υπέρ της ριζικής οικιστικής αναζωογόνησης πάνω από τη Βασ. Όλγας. Δεν εξήγησε ποτέ πώς θα εκτελεστεί το εγκεκριμένο ΣΒΑΚ με τόσο στενό οδικό δίκτυο στο κέντρο. Δεν προώθησε καν την υλοποίηση ενός δικτύου αρχαιολογικών περιπάτων, που θα ενέτασσε σε ενιαίο σύνολο τα ανακαινισμένα από το Υπουργείο Πολιτισμού ρωμαϊκά, βυζαντινά, εβραϊκά και οθωμανικά μνημεία της πόλης. Την ίδια στιγμή, δήμαρχοι όλου του πολεοδομικού συγκροτήματος αδρανούν μπροστά στη θαλάσσια ρύπανση λόγω της (νόμιμης) παροχέτευσης λυμάτων στο Δενδροπόταμο και της (παράνομης) αντίστοιχης δραστηριότητας στον αγωγό ομβρίων του Φοίνικα, στην εναέρια διασπορά θανατηφόρων μικροσωματιδίων από τις εξατμίσεις των ΜΜΜ, και στην παραμονή τόσων άχρηστων στρατοπέδων εντός του αστικού ιστού.

Κι ας κλείσουμε με τους πιο προβεβλημένους εξ ημών των… επαρχιωτών, τους εκπροσώπους μας στο κοινοβούλιο. Οι περιφερειακοί βουλευτές κατά κανόνα περιορίζονται σε εύηχες κοινοτοπίες, αντί να τονίζουν με αριθμητικά στοιχεία το ποσό σημαντική για το συλλογικό συμφέρον είναι η περιφερειακή ανάπτυξη. Θα έπρεπε να μιλούν ασταμάτητα για την ισχνή αγοραστική δύναμη των Ελλήνων, για δικαιότερη κατανομή πόρων του RRF και του ΠΔΕ, για τις ασθμαίνουσες οικογενειακές ΜΜΕ (συντριπτική πλειοψηφία των εκτός Αττικής) και πώς αυτές θα δυναμώσουν, για την προσέλκυση μεγάλων ξένων επενδύσεων, για την αύξηση παραγωγικότητας του αγροτικού τομέα, για τη -δυναμική παρά τις αντιξοότητες- εξαγωγική βιομηχανία, για απλοποίηση κάθε λογής διαδικασιών (αλλιώς θα αποβεί μάταιη η ψηφιοποίηση), για την βέλτιστη εκμετάλλευση όλων ανεξαιρέτως των ενεργειακών πηγών (ακόμη και μέρους του λιγνίτη), για διοικητική αποκέντρωση με χειροπιαστό αντίκρισμα (μέσω αναβάθμισης των Περιφερειών και των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων), για τις κάμερες και την οριακά επαρκή δημόσια τάξη (πχ η επαιτεία επιτρέπεται στο εμπορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης μα όχι της Αθήνας, λες κι εκεί ισχύουν άλλοι νόμοι), για περισσότερες υποδομές (καθ’ ημάς για νέες γραμμές μετρό, για την έγκαιρη ολοκλήρωση του Flyover και για τον προαστιακό Δυτικής Θεσσαλονίκης), για το δημογραφικό που πρωτίστως βλάπτει τα δικά τους εκλογικά ακροατήρια. Αντί αυτών, πολλοί προτιμούν να… πετούν τη μπάλα στην εξέδρα και να φλυαρούν για ζητήματα διεθνή και ταυτοτικά. Ζητήματα πιασάρικα αλλά διόλου επιδραστικά πάνω στην -ομολογουμένως δύσκολη- καθημερινότητα των ψηφοφόρων τους, ξεχνώντας πως εκλέγονται για να είναι πολιτικοί κι όχι πολιτικάντηδες

Στο τέλος του φετινού καλοκαιριού, από δημοσιολογούντες ακούμε και διαβάζουμε για… βιομηχανία πανικού και για ακατάσχετη γκρίνια. Οι αιτίες αυτής της μαζικής αρνητικής διάθεσης είναι υπαρκτές και εν πολλοίς εντοπίζονται σε κυβερνητικές επιλογές ή αδυναμίες, όμως ούτε οι κατά τόπους πολιτικοί και διαμορφωτές της κοινής γνώμης είναι άμοιροι ευθυνών. Υποστηρικτές και αντίπαλοι της κυβέρνησης προτιμούν τους εύκολους δρόμους της σιωπής ή της ανέξοδης διαμαρτυρίας, αντί να αναδεικνύουν ρεαλιστικούς στόχους και κατόπιν να τους προωθούν επίμονα και συστηματικά στα κέντρα αποφάσεων. Κλείνοντας το κείμενο της περασμένης εβδομάδας αναρωτήθηκα αν οι τοπικοί παράγοντες φανούν αντάξιοι της αναπτυξιακής πρόκλησης που τέθηκε ενώπιόν τους από τον πρωθυπουργό στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Αισιόδοξοι και απαισιόδοξοι αναμένουν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 07-08.09.2024