Ένα πρωτοποριακό ακαδημαϊκό πρόγραμμα το οποίο βάζει στο μικροσκόπιό του την επικοινωνία εν μέσω υγειονομικής κρίσης, πρόκειται να ξεκινήσει σύντομα από το Εργαστήριο Μελέτης Κοινωνικών Θεμάτων, Μέσων Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης του Π.Τ.Ν. της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. 

Πρόκειται για το πρόγραμμα «Ο δημόσιος λόγος στην εποχή της πανδημίας», το οποίο σχεδίασε και θα συντονίσει η Αναπλ. Καθηγήτρια Γλωσσολογίας και Ελληνικής Γλώσσας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κ. Νικολέττα Τσιτσανούδη Μαλλίδη, η οποία διευθύνει και το Εργαστήριο. Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι το πρόγραμμα θα προσφερθεί δωρεάν στους φοιτητές. 

Η κ. Τσιτσανούδη έχει ήδη στο ενεργητικό της, εκτός από ένα πολύ ευρύ και σημαντικό επιστημονικό και εκδοτικό έργο, και τη διεύθυνση και διοργάνωση ενός ιδιαίτερα επιτυχημένου θεσμού, του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ». Μας μίλησε για το νέο πρόγραμμα που σχεδιάζει και τους στόχους του.

Η περίοδος της πανδημίας, της καραντίνας, των περιοριστικών μέτρων που επιβλήθηκαν από τις αρχές της χρονιάς μέχρι σήμερα, δημιούργησαν και ορισμένα νέα γλωσσικά δεδομένα. Πώς σχολιάζετε τη γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε για να πειστούν οι πολίτες να πειθαρχήσουν στο καινούριο σκηνικό;

Δεκάδες νέοι όροι που αφορούν στην υγειονομική κρίση έχουν ήδη εγκατασταθεί στο λεξιλόγιό μας, ενώ αναγνωρίζονται με μεγάλη ταχύτητα από τα λεξικά. Την ίδια στιγμή η πανδημία δημιουργεί νέες συνθήκες στην επικοινωνία μεταξύ των ομιλητών της κοινότητας. Ζητήματα γλωσσικής αλλαγής, γλωσσικής προσαρμογής, επανασημασιολογήσεων των λέξεων, μας απασχολούν έντονα σε ερευνητικό επίπεδο. 

Οι λειτουργίες της γλώσσας, με έμφαση στην ιδεολογική και κοινωνικοποιητική λειτουργία, οι επιδράσεις της πανδημίας στην επικοινωνία, οι απεικονίσεις των αναγκών και ιδιαιτεροτήτων της κρίσης στη γλώσσα, αλλά και ο διχοτομικός λόγος που αναπτύσσεται, είναι κρίσιμα ζητήματα που εξετάζονται αυτή την εποχή με μεγάλο ενδιαφέρον. 

Και βάζω ακόμη μερικά ζητήματα, όπως είναι η γλώσσα των μέτρων και οι γλωσσικές στρατηγικές στην πολιτική διαχείριση της πανδημίας. Αυτό το διάστημα οργανώνουμε ένα επιμορφωτικό πρόγραμμα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, που θα εξετάσει αυτά ακριβώς τα ζητήματα, οπότε θα είμαστε ώριμοι να πούμε περισσότερα στη συνέχεια.

Μιλήστε μας για αυτό το πρωτοποριακό ακαδημαϊκό πρόγραμμα, που οργανώνετε στο Εργαστήριο Μελέτης Κοινωνικών Θεμάτων, Μέσων Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης που διευθύνετε. Πού θα εστιάσει;

Το Εργαστήριο Μελέτης Κοινωνικών Θεμάτων, Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης (ΜΕ.Κ.ΘΕ.Μ.Ε.) του Π.Τ.Ν. του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων σε συνεργασία με το Γαλλικό Τμήμα του Ομίλου Ευρωπαϊκού Τύπου (Club de la Presse Européenne, Paris) πρόκειται να πραγματοποιήσει Διαδικτυακό Επιμορφωτικό Πρόγραμμα, στο πλαίσιο της ανάδειξης επίκαιρων θεμάτων που αφορούν στη γλώσσα και στην επικοινωνία στην τρέχουσα κρίση της πανδημίας. 

Το πρόγραμμα θα έχει τον γενικό τίτλο: Ο δημόσιος λόγος στην εποχή της πανδημίας. Θα ξεκινήσει στις αρχές του 2021 και θα ολοκληρωθεί την άνοιξη. Χορηγός επικοινωνίας του προγράμματος είναι το CNN Greece. Βασικός σκοπός του επιμορφωτικού προγράμματος είναι να προσφέρει σε κάθε ενδιαφερόμενο τις απαραίτητες γνώσεις σχετικά με την κωδικοποίηση και την αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων που αφορούν στην επικοινωνία στη δημόσια, αλλά και την ιδιωτική σφαίρα, σε εποχές κρίσεων και εν προκειμένω στη σύγχρονη εποχή της υγειονομικής κρίσης. 

Το πρόγραμμα δομείται σε τρεις διδακτικές ενότητες, οι οποίες και θα αναφέρονται στις λειτουργίες της γλώσσας, με έμφαση στην ιδεολογική και κοινωνικοποιητική λειτουργία, στις επιδράσεις της πανδημίας στην επικοινωνία και τις απεικονίσεις των αναγκών και ιδιαιτεροτήτων της υγειονομικής κρίσης στη γλώσσα, αλλά και στον διχοτομικό λόγο, καθώς θα επιχειρηθεί η κριτική ανάλυση λόγων της δημόσιας σφαίρας στην εποχή του covid 19.

Μπορείτε να μας δώσετε ορισμένα στοιχεία τις επιμέρους θεματικές των ενοτήτων αυτού του νεωτερικού και επίκαιρου προγράμματος;

Ασφαλώς. Μας ενδιαφέρουν οι γλωσσικές στρατηγικές και επιχειρήματα στην πολιτική διαχείριση της πανδημίας, η εργαλειοποίηση των όρων για τη συγκρότηση της «νέας κανονικότητας», αλλά και ο διαγενεακός διχοτομικός λόγος, οι γλωσσικές απεικονίσεις των νέων και ηλικιωμένων ατόμων, το θέμα του ηλικιακού ρατσισμού και της αναλωσιμότητας.

 Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι γλωσσικές απεικονίσεις του εγκλεισμού στα social media. Αλλά και θέματα, όπως «Ο κορωνοϊός, το 5G και ο Bill Gates», ο συνωμοσιολογικός λόγος στην εποχή του κορωνοϊού. Να σημειώσω επίσης, πως στο πλαίσιο του προγράμματος θα ασχοληθούμε και με τη γλωσσική ανάλυση των διαφημιστικών σποτ για την πρόληψη και την καταπολέμηση της πανδημίας κατά τη διάρκεια της καραντίνας.

Σε ποιους απευθύνεται το πρόγραμμα;

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές, διδάκτορες, εκπαιδευτικούς, ενώ δέχεται και ένα ποσοστό επαγγελματιών που έχουν αντίστοιχα ενδιαφέροντα, στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης. Στους συμμετέχοντες θα διανεμηθεί ηλεκτρονικά εκπαιδευτικό υλικό, οργανωμένο κατά τέτοιο τρόπο που να ενθαρρύνει τη μελέτη και τη βαθιά κατανόηση, αλλά και να πυροδοτεί νέα ερευνητικά εγχειρήματα. Να πούμε, τέλος, ότι το πρόγραμμα θα προσφερθεί δωρεάν στους συμμετέχοντες, δεδομένου ότι έχουμε εργαστεί αφιλοκερδώς για τη διαμόρφωση και εκτέλεσή του, με μεράκι και διάθεση για προσφορά.