Στα τέλη Μαρτίου αναμένεται να παραδοθεί η πρώτη φάση της μελέτης βιωσιμότητας για το ενδεχόμενο κατασκευής υπόγειου παρκινγκ στην Πλατεία Ελευθερίας. Εάν σε αυτή τη φάση ο δήμος κρίνει ότι δεν είναι οικονομικά βιώσιμο ένα υπόγειο παρκινγκ θα σταματήσει την εκτέλεση της μελέτης, και θα συνεχίσει με το σχέδιο επιφανειακής διαμόρφωσης της πλατείας, βάσει της υπάρχουσας αρχιτεκτονικής μελέτης. Όπως φαίνεται έχουν ωριμάσει οι συνθήκες και η διοίκηση του δήμου Θεσσαλονίκης φέρεται να είναι έτοιμη να αναθεωρήσει τη στάση της στο θέμα της πλατείας Ελευθερίας.

Η προθεσμία για την ολοκλήρωση της μελέτης είναι 12 μήνες (8 μήνες έχει προθεσμία η εταιρεία, αλλά υπολογίζεται και το διάστημα των εγκρίσεων από πλευράς δήμου) αλλά τμήματά της θα παραδοθούν σε τρία στάδια. Σύμφωνα με όσα ανέφερε στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Novus Σύμβουλοι Μηχανικοί, Κωνσταντίνος Κωτούλας το πρώτο μέρος της μελέτης θα παραδοθεί εντός σαράντα ημερών (σ.σ περί τα τέλη Μαρτίου). Αν ο δήμος δια των υπηρεσιών του κρίνει ότι το έργο είναι οικονομικά βιώσιμο, η μελέτη θα προχωρήσει στα επόμενα στάδια (σενάρια για το διαγωνισμό και τεύχη δημοπράτησης), ειδάλλως θα σταματήσει. Όπως ανέφερε ο κ. Κωτούλας, καθοριστικό για τα κόστη κατασκευής είναι τα χαρακτηριστικά του εδάφους.

Μετά τις αντιδράσεις που προκάλεσε η μετατροπή της πλατείας σε χώρο ελεγχόμενης στάθμευσης και το ενδεχόμενο να μείνει για χρόνια μια «μαύρη τρύπα», ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας άρχισε να εμφανίζεται πιο διαλλακτικός. Τις τελευταίες μέρες του Δεκεμβρίου, σε συνέντευξή του στη δημοτική τηλεόραση είχε δηλώσει ότι θα εξαντλήσει κάθε δυνατότητα να δημιουργηθεί υπόγειος χώρος στάθμευσης 3-4 επιπέδων και πάρκο μνήμης, αλλά ότι αν δεν υπάρξει ενδιαφέρον για την κατασκευή του πάρκινγκ, θα γίνει μόνο το πάρκο.

Στο διάστημα που μεσολάβησε, ο δήμαρχος δέχτηκε «πυρ ομαδόν» και φάνηκε διατεθειμένος να προχωρήσει σε αναδίπλωση. Ένας εύσχημος τρόπος για να βγει από την άβολη θέση στην οποία έχει περιέλθει, θα ήταν η μελέτη να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το υπόγειο πάρκινγκ δεν είναι βιώσιμο. Έτσι θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι εξέτασε «ως όφειλε» το ενδεχόμενο «διπλής αξιοποίησης» της πλατείας, και εάν με βάση την τεκμηρίωση της μελέτης το έργο δεν είναι βιώσιμο, να δικαιολογείται η αλλαγή στάσης.

Σημειωτέον ότι με βάση την υπογραφείσα σύμβαση για τη μελέτη, ο δήμος «έχει το δικαίωμα να αναστείλει οποιαδήποτε χρονική στιγμή την εκτέλεση του συνόλου ή μέρους των υπηρεσιών», για διάστημα έως τριών μηνών, ή μπορεί να διακόψει τις εργασίες και να ζητήσει λύση της σύμβασης, κάτι που μπορεί να ζητήσει και ο ανάδοχος αν η αναστολή εκτέλεσης διαρκέσει περισσότερο από έξι μήνες.

Το αν ο δήμος προχωρήσει σε αυτές τις ενέργειες μένει να φανεί τις επόμενες μέρες, αμέσως μετά την παράδοση της μελέτης.

Τι συνέβη όμως και η διοίκηση του δήμου φαίνεται να είναι διατεθειμένη να υπαναχωρήσει;

Αντιδράσεις πανταχόθεν

Την πρώτη μέρα λειτουργίας της πλατείας ως χώρος ελεγχόμενης στάθμευσης κάποιοι πολίτες εξέφρασαν την αντίδρασή τους, γράφοντας συνθήματα αλλά και ζωγραφίζοντας στην πλατεία ένα κίτρινο αστέρι του Δαυίδ, όπως αυτά που φορούσαν 9.000 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης που βασανίστηκαν σε αυτό το σημείο το 1942. Κινήσεις συμβολικές, που όμως πήραν πολύ μεγάλη δημοσιότητα στα social media, όπου επικρίθηκε έντονα η απόφαση του δήμου να μην προχωρήσει άμεσα στη δημιουργία του πάρκου μνήμης. Ακολούθησαν πολλά δημοσιεύματα σε ΜΜΕ της Θεσσαλονίκης αλλά και πανελλαδικής εμβέλειας, δημιουργώντας μια πίεση σε επίπεδο επικοινωνίας.

Η αντίδραση Μπουρλά

Στις 30 Δεκεμβρίου ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης συμμετείχε σε γεύμα εργασίας με τον CEO της Pfizer Άλμπερτ Μπουρλά. Από τα πρώτα κιόλας λεπτά της συζήτησης, ο κ. Ζέρβας έσπευσε να εξηγήσει στον κ. Μπουρλά ότι η μετατροπή της πλατείας Ελευθερίας σε πάρκινγκ είναι κάτι προσωρινό. Στη συνέχεια, η συζήτηση επικεντρώθηκε στην πορεία υλοποίησης του Μουσείου Ολοκαυτώματος, για το οποίο ο κ. Μπουρλά εξέφρασε την πρόθεσή του να κάνει μία μεγάλη δωρεά. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «ΜτΚ», μετά από μερικές μέρες οι δύο άνδρες επικοινώνησαν τηλεφωνικά, και τότε ο κ. Μπουρλά του είπε πόσο άσχημα ένιωσε όταν είδε ότι ξαναέγινε πάρκιγκ ο χώρος στον οποίος ο πατέρας του βασανίστηκε και εξευτελίστηκε από τους ναζί, μαζί με άλλους 9.000 Εβραίους. Η τηλεφωνική αυτή συνομιλία φαίνεται να προκάλεσε έντονη συναισθηματική φόρτιση στον δήμαρχο…

Σύμφωνα με πληροφορίες της «ΜτΚ» για το θέμα εκδηλώθηκε ενδιαφέρον και από πλευράς πρεσβείας Ισραήλ. Οι εξελίξεις περί την πλατεία - σύμβολο για τα γεγονότα του Ολοκαυτώματος πιθανότατα να περιήλθαν σε γνώση και του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, Παναγιώτη Πικραμμένου, ο οποίος έχει επιφορτιστεί με το συντονισμό των ενεργειών για την ανέγερση του Μουσείου Ολοκαυτώματος και επιπλέον εκπροσώπησε τη χώρα μας στην Διεθνή Συμμαχίας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος, την προεδρία της οποίας για το 2021 κατείχε η Ελλάδα.

Στο μεταξύ, η προοπτική ακτιβιστικών εκδηλώσεων διαμαρτυρίας την Εθνική Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος, ενώπιον όλων των αρχών της πόλης και σημαντικών προσωπικοτήτων -όπως ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν και ο πρέσβης του Ισραήλ- δεν θα ήταν καθόλου ευχάριστη…

Εξελίξεις… «πολύ σύντομα»

Ο ρόλος του προέδρου της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και του ΚΙΣΕ, Δαυίδ Σαλτιέλ, στην έκβαση της υπόθεσης ήταν κομβικός. Εξαρχής εξέφρασε την αντίθεσή του στην προοπτική το έργο να «σέρνεται» για χρόνια και η προοπτική του πάρκου μνήμης να μετατεθεί στο απροσδιόριστο μέλλον. «Η εκ νέου μετατροπή της πλατείας σε πάρκινγκ μας πάει 50 χρόνια πίσω, δυσφημίζει τη Θεσσαλονίκη και στέλνει το λάθος μήνυμα, σε σχέση με τον σεβασμό του ιστορικού παρελθόντος» είχε δηλώσει, ενώ ήταν αυτός που έφερε σε επαφή τον κ. Ζέρβα με τον κ. Μπουρλά.

Στις 18 Ιανουαρίου 2022, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης συναντήθηκε μαζί του και επανέλαβε ότι η δέσμευσή του για την επιφανειακή διαμόρφωση της πλατείας Ελευθερίας ως πάρκου μνήμης είναι «απολύτως ισχυρή», ενώ ο κ. Σαλτιέλ από την πλευρά του προσέφερε μία εναλλακτική στον δήμαρχο, για να εκτελεστεί το έργο χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις. «Ο δήμαρχος έλαβε σοβαρά υπόψιν τους προβληματισμούς μας, κατάλαβε ότι αυτή η πλατεία είναι πολύ σημαντική για την πόλη, και δεσμεύτηκε ότι πολύ σύντομα το έργο θα αρχίσει να γίνεται. Έχουμε πάρει τις εγγυήσεις που πρέπει. Σε αυτό το πλαίσιο, είπαμε ότι είμαστε πρόθυμοι να βοηθήσουμε να γίνει πιο γρήγορα» λέει στη «ΜτΚ», αναφερόμενος στην πρότασή του η ΙΚΘ να χρηματοδοτήσει την ανάπλαση.«Είναι δίκαιο να πληρώνουν οι απόγονοι των θυμάτων για να διατηρηθεί η μνήμη;» τον ρωτήσαμε. «Καθόλου! Αλλά ο σκοπός είναι που μετράει…» μας απάντησε.

Στον Συνήγορο και την Αποκεντρωμένη

Ο Σπύρος Βούγιας, επικεφαλής παράταξης της αντιπολίτευσης εκτιμά ότι το προηγούμενο διάστημα ο δήμαρχος έκανε «κινήσεις τακτικής για να ξεπεραστεί ο σκόπελος της εκδήλωσης της 30ης Ιανουαρίου, για να κερδίσει χρόνο» και σημειώνει ότι οι δηλώσεις του για «το συντομότερο δυνατό» δεν συνάδουν με την ανάθεση της μελέτης βιωσιμότητας ενός υπόγειου πάρκινγκ. Ο ίδιος πιστεύει ότι θα υπάρξουν πιέσεις από τον ιδιώτη που λειτουργεί το πάρκινγκ, ο οποίος θα θελήσει να κάνει απόσβεση των χρημάτων που διέθεσε για την διαμόρφωση της πλατείας σε πάρκινγκ, αλλά και να επωφεληθεί από την εκμετάλλευση του χώρου όσο το δυνατόν περισσότερο.

Οι εξελίξεις στο θέμα της πλατείας Ελευθερίας συσπείρωσαν δημοτικούς συμβούλους από διαφορετικές παρατάξεις της αντιπολίτευσης, που κατέθεσαν γραπτά ερωτήματα στη διοίκηση του δήμου, και στη συνέχεια στο Συνήγορο του Πολίτη, καθώς η πλατεία είναι κοινόχρηστος χώρος, και δεν νοείται η καταβολή τιμήματος για είσοδο και παραμονή σε αυτόν. Στα μέσα Φεβρουαρίου θα γίνει προσφυγή της αντιπολίτευση και στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση, για πράξεις και παραλείψεις της δημοτικής αρχής, ενώ επίκειται και συνάντηση με το νέο ΔΣ της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης.

Ο Σάμης Ταμπώχ για το «αίσχος κ. δήμαρχε»

Η υπόθεση της πλατείας Ελευθερίας προκάλεσε αισθήματα θυμού και πικρίας σε πολλούς, εντός και εκτός της Θεσσαλονίκης, ένας όμως εξέφρασε αυθόρμητα αυτό που ένιωσε. Ο εικαστικός Σάμης Ταμπώχ, επί εβδομάδες έγραφε για την πλατεία Ελευθερίας στα χρονογραφήματά του που δημοσιεύει η «ΜτΚ». Την Κυριακή 30 Ιανουαρίου παρέστη στην εκδήλωση της Εθνικής Ημέρας Μνήμης και παρακολουθώντας τις ομιλίες φώναξε «αίσχος κύριε δήμαρχε». «Μου βγήκε αυθόρμητα. Δεν ήταν απλώς θυμός. Αισθάνθηκα ότι μου το ζητούσαν η γιαγιά μου και τα τέσσερα αδέλφια της μητέρας μου που χάθηκαν στο Άουσβιτς» μας λέει.

«Η πλατεία Ελευθερίας είναι σύμβολο. Όμως η άρχουσα τάξη της πόλης εναντιώνεται στη μνήμη, δεν θέλει αυτή η πόλη να θυμάται. Και ένα παιδάκι πέντε χρονών να ρωτήσεις αν μπορεί εκεί να γίνει υπόγειο πάρκινγκ θα σου πει ‘όχι’. Αυτά που ακούσαμε για το πάρκινγκ και τη μελέτη βιωσιμότητας ήταν τεχνάσματα για να μην γίνει το πάρκο μνήμης και να παραμείνει δημοτικό πάρκινγκ μέχρι τις εκλογές».

Χάθηκε χρήμα, αλλά κυρίως χρόνος

Στην υπόθεση της πλατείας Ελευθερίας δεν ήταν τόσο τα χρήματα που χάθηκαν.

Μέχρι στιγμής δόθηκαν περί τις 100.000 ευρώ για την λύση της σύμβασης με τον πρώτο εργολάβο της πλατείας. Η σύμβαση για τη μελέτη βιωσιμότητας του υπόγειου πάρκινγκ έγινε με απευθείας ανάθεση στην εταιρεία Novus Σύμβουλοι Μηχανικοί έναντι του συνολικού ποσού 31.444,97 ευρώ

Το σημαντικότερο που χάθηκε είναι ο χρόνος. Είναι τα χρόνια που η πόλη θα μπορούσε να απολαμβάνει έναν χώρο πρασίνου και είναι η απόδοση τιμής που συνεχίζει να παραμένει στα λόγια.

Αν όλα εξελισσόταν ομαλά με τον πρώτο εργολάβο, το πάρκο μνήμης της πλατείας Ελευθερίας θα έπρεπε να είχε παραδοθεί έναν χρόνο μετά την υπογραφή της σύμβασης εκτέλεσης του έργου, δηλαδή τον Φεβρουάριο του 2020. Όμως μέχρι το καλοκαίρι του 2019 το έργο δεν είχε προχωρήσει σχεδόν καθόλου, καθώς ο εργολάβος αντιμετώπισε σοβαρά οικονομικά προβλήματα.

Η νέα δημοτική αρχή θα μπορούσε να τον κηρύξει έκπτωτο και να αναθέσει το έργο στον δεύτερο μειοδότη, ώστε η πλατεία να είχε παραδοθεί προς χρήση εντός του 2020.

Αντί για αυτό, η διοίκηση Ζέρβα αποφάσισε να λύσει τη σύμβαση με τον ανάδοχο την άνοιξη του 2021, με σκοπό να διερευνήσει το αν ήταν τεχνικά εφικτό και οικονομικά συμφέρον να δημιουργηθεί υπόγειο πάρκινγκ 3-4 ορόφων κάτω από την επιφάνεια της πλατείας. Αν η μελέτη καταδείξει το ασύμφορο της κατασκευής, ο δήμαρχος υποσχέθηκε ότι θα προχωρήσει άμεσα στην επιφανειακή διαμόρφωση.

Πόσο άμεσα; Εάν τελικά ο δήμος αποφασίσει να επιστρέψει στο αρχικό σχέδιο διαμόρφωσης της πλατείας, δεν μπορεί να πιάσει το νήμα από εκεί που το άφησε. Θα χρειαστεί επικαιροποίηση των τευχών δημοπράτησης και νέος προϋπολογισμός (γιατί στο μεταξύ έχει εκτελεστεί ένα πολύ μικρό μέρος των εργασιών) και προκήρυξη νέου διαγωνισμού. Τέλος αφού υπογραφεί η νέα σύμβαση, θα πρέπει να περάσει για έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Με αυτά τα δεδομένα, είναι μάλλον απίθανο να προχωρήσει το έργο εντός του 2022… Αν υποθέσουμε ότι αρχίζει το 2023 η πλατεία θα πρέπει να είναι έτοιμη το 2024.

Το Πράσινο Ταμείο και η δωρεά από την Ιταλία

Ως προς τη χρηματοδότηση, σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο το έργο θα κόστιζε 5 εκατ. ευρώ, και το 54% θα προερχόταν από το Πράσινο Ταμείο, ενώ το 46% από δάνειο που είχε συνάψει ο δήμος με την ΕΤΕΠ. Όπως διαβεβαιώνει τη «ΜτΚ» ο πρόεδρος του Πράσινου Ταμείου Στάθης Σταθόπουλος o δήμος Θεσσαλονίκης δεν ζήτησε εγγράφως την απένταξη του έργου, σχολιάζοντας ότι «θα ήταν κρίμα να μην γίνει. Αν ο δήμος θελήσει να το ξαναρχίσει από την αρχή, τα χρήματα τα έχουμε στην άκρη, δεν πρόκειται να τα διαθέσουμε αλλού».

Παράλληλα υπάρχει η δυνατότητα μιας μεγάλης δωρεάς από την Μαρίνα Νισσήμ, κόρη Εβραίων της Θεσσαλονίκης, και ηγείται ενός επιχειρηματικού κολοσσού στην Ιταλία. Μάλιστα το επόμενο διάστημα, με τη μεσολάβηση του κ. Σαλτιέλ, ο δήμαρχος πιθανόν να έχει συνάντησή μαζί της στο Μιλάνο για να συζητήσουν για το θέμα της πλατείας Ελευθερίας.

ΑΠΟΨΗ: Του Θανάση Παππά, πρώην αντιδημάρχου

Πολιτικαντισμοί

Απερίσκεπτα ακύρωσαν όχι ένα έργο, αλλά την οφειλόμενη τιμή στην ιστορία της πόλης.

Πρόχειρα χειρίστηκαν, την ενδεχόμενη διερεύνηση για το υπόγειο πάρκινγκ, αφού από τα τέλη του 2019 μόλις στις αρχές του 2022 ανέθεσαν τη μελέτη.

Απροσχημάτιστα έδωσαν εντολή στις Υπηρεσίες να εισηγηθούν πως… «… λόγω της δεδομένης βούλησης της διοίκησης για κατασκευή υπόγειου πάρκιγκ προτείνεται η διάλυση της σύμβασης, με πρωτοβουλία του Δήμου».

Ξέχασαν όμως να το εντάξουν στο ΣΒΑΚ!

Πρόωρα, μετά την γενική κατακραυγή, θα παραλάβουν το πόρισμα της διερεύνησης, που αίφνης θα απορρίπτει το υπόγειο πάρκιγκ, ως μη συμφέρουσα λύση!

Αβίαστα πια η δέσμευσή τους για την επιφανειακή διαμόρφωση της πλατείας Ελευθερίας ως πάρκου μνήμης έγινε πάρα πολύ ισχυρή. Πολύ ξαφνικά, δεν είναι;

Αυτή είναι στρατηγική.

Σταματάμε το έργο (πυγμή), εξαγγέλλουμε υπόγειο πάρκινγκ (σχεδιασμός) και με κυβίστηση ανεβαίνουμε στην επιφάνεια, για μικρή αναπνοή!(πολικαντισμός).

Οφείλουν για τα 2,4 εκατ. ευρώ της εργολαβίας να επιβεβαιώσουν τη χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο και τα άλλα μισά να τα βάλουν από την ΕΤΕΠ, χρήματα που δεν ήθελαν και μένει να αποδειχθεί αν υπάρχουν ακόμα.

Και να κατασκευάσουν την πλατεία, νοηματοδοτώντας την νέα πλατεία Ελευθερίας.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 13.02.2022