Στη Λωρίδα της Γάζας, που βομβαρδίζεται εδώ και δέκα μήνες και σε μεγάλο μέρος έχει μετατραπεί σε ερείπια, η καταμέτρηση των νεκρών είναι μια καθημερινή πρόκληση. Πώς καταφέρνει το υπουργείο Υγείας της κυβέρνησης της Χαμάς να κάνει την καταμέτρησή του, που πλέον πλησιάζει τους 40.000 θανάτους;

Τα πτώματα ταυτοποιούνται, είτε από αντικείμενα που βρίσκονται επάνω τους, είτε από έναν οικείο, δήλωσαν δημοσιογράφοι του Γαλλικού Πρακτορείου που έχουν επισκεφθεί πολλές φορές νοσοκομεία της Γάζας.

Τα προσωπικά δεδομένα των θανόντων εισάγονται στη συνέχεια σε μια ηλεκρονική βάση δεδομένων του παλαιστινιακού υπουργείου Υγείας στη Λωρίδα της Γάζας, όπου αναφέρεται το όνομα, το φύλο, η ημερομηνία γέννησης και ο αριθμός του δελτίου ταυτότητας του θανόντος.

Σε ό,τι αφορά πτώματα που δεν έχουν αναγνωριστεί – που είναι μη αναγνωρίσιμα ή που δεν τα έχει αναζητήσει κανείς, καθώς κάποιες φορές ολόκληρη η οικογένεια έχει σκοτωθεί σε ένα μόνο χτύπημα-- οι υγειονομικοί τους καταγράφουν με έναν αριθμό και όσο δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες μπορούν να συγκεντρώσουν.

Κοσμήματα, τηλέφωνα, εκ γενετής σημάδια: κάθε πληροφορία συλλέγεται και φωτογραφίζεται. Δύο ανταποκριτές του Γαλλικού Πρακτορείου κατέγραψαν με ποιο τρόπο τα ιατρικά ιδρύματα ενημερώνουν το σύστημα του υπουργείου.

Σε πολλές ανακοινώσεις, το υπουργείο Υγείας της Γάζας έχει επίσης εξηγήσει τη διαδικασία που ακολουθείται για να συνταχθεί ο απολογισμός.

Για τα λεγόμενα «κυβερνητικά» νοσοκομεία, που τελούν υπό τη διοίκηση της Χαμάς που ελέγχει τη Γάζα, «οι προσωπικές πληροφορίες και ο αριθμός ταυτότητας» κάθε Παλαιστίνιου που έχει σκοτωθεί κατά τη διάρκεια του πολέμου εισάγονται στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων του ιδρύματος μετά την άφιξη του πτώματος ή μετά τον θάνατο αυτών που υποκύπτουν στα τραύματά τους, σύμφωνα με το υπουργείο.

Τα στοιχεία αυτά στη συνέχεια αποστέλλονται «καθημερινά» στο «κεντρικό μητρώο μαρτύρων» του υπουργείου.

Όταν πρόκειται για νεκρούς που μεταφέρονται σε ιδιωτικά νοσοκομεία, τα προσωπικά τους στοιχεία καταγράφονται σε έντυπο που στη συνέχεια αποστέλλεται «εντός 24» ωρών στο υπουργείο για να ενσωματωθούν στη κεντρική βάση δεδομένων.

«Το κέντρο πληροφοριών», μια ειδική υπηρεσία του υπουργείου, είναι επιφορτισμένο με το να διασταυρώνει τις πληροφορίες που δίδουν τα «κυβερνητικά» και τα ιδιωτικά νοσοκομεία για να «διασφαλίσει ότι δεν έχουν διπλοεγγραφές ή λάθη» πριν καταγράψει τα ονόματα στη βάση δεδομένων.

Οι κάτοικοι της Γάζας καλούνται επίσης από τις παλαιστινιακές αρχές να ενημερώνουν για την απώλεια κάποιου δικού του προσώπου μέσω της ιστοσελίδας του υπουργείου Υγείας, που χρησιμοποιεί αυτά τα δεδομένα για τις διασταυρώσεις του.

Στο υπουργείο εργάζονται υπάλληλοι της Παλαιστινιακής Αρχής, της οποίας η έδρα είναι στη Ραμάλα, και της Χαμάς, του αντίπαλου κινήματος που πήρε την εξουσία το 2007 στη Λωρίδα της Γάζας.

Έρευνα της μκο Airwars, που ειδικεύεται στον αντίκτυπο των πολέμων στους αμάχους, αναλύοντας σχεδόν 3.000 ονόματα νεκρών, στοιχειοθέτησε «ισχυρό συσχετισμό μεταξύ των επίσημων δεδομένων … και αυτών που οι Παλαιστίνιοι πολίτες αναφέρουν διαδικτυακά –το 75% των ονομάτων που αναφέρονται δημοσίως εμφανίζονται επίσης στον κατάλογο του υπουργείου Υγείας».

Η μελέτη σημειώνει, ωστόσο, ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου, τα στατιστικά του υπουργείου «έγιναν λιγότερο ακριβή» εκτιμώντας ότι οι ζημιές που υπέστη το σύστημα υγείας κατέστησαν το έργο αυτό πιο δύσκολο.

Για παράδειγμα, από τους 400 υπολογιστές στο νοσοκομείο Νάσερ, ένα από τα τελευταία υγειονομικά ιδρύματα που λειτουργεί –μερικώς—στη νότια Λωρίδα της Γάζας, λειτουργούν μόνο οι 50, εξήγησε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο διευθυντής Ατέφ Αλ-Χουτ.

Παρόλο που οι ισραηλινές αρχές αμφισβητούν τακτικά τα στατιστικά της Χαμάς που δεν δίνουν λεπτομέρειες για τον αριθμό των αμάχων και των μαχητών που χάνουν τη ζωή τους, καθώς υποπτεύονται ότι έχουν παραποιηθεί, ο στρατός και ο πρωθυπουργός δεν αμφισβητούν την τάξη μεγέθους του συνολικού απολογισμού.

Στη Γάζα, οι υπηρεσίες Τύπου της κυβέρνησης της Χαμάς εκτιμούν ότι περίπου το 70% των σχεδόν 40.000 νεκρών είναι γυναίκες ( περίπου 11.000) και παιδιά (τουλάχιστον 16.300).

Στο Ισραήλ, η άνευ προηγούμενου επίθεση της Χαμάς στο νότιο τμήμα της χώρας στις 7 Οκτωβρίου του 2023 στοίχισε τη ζωή σε 1.198 ανθρώπους, στην πλειονότητά τους αμάχους, σύμφωνα με καταμέτρηση του Γαλλικού Πρακτορείου με βάση επίσημα ισραηλινά στοιχεία.

Οι καθημερινοί απολογισμοί που δημοσιεύονται από το υπουργείο Υγείας της Χαμάς έχουν κάποιες φορές αμφισβητηθεί, όπως από τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, που εξέφρασε επιφυλάξεις για την αξιοπιστία τους στην αρχή της σύγκρουσης. Αλλά τον περασμένο Μάρτιο, έκανε λόγο για «χιλιάδες και χιλιάδες» αμάχους που σκοτώθηκαν, χωρίς πλέον να σχολιάζει την εγκυρότητα των στατιστικών στοιχείων του υπουργείου, που καταγράφει επίσης τους τραυματίες.

Οι απολογισμοί αυτοί είναι στοιχεία που επικαλείται η πλειονότητα των διεθνών οργανισμών, και αρκετές υπηρεσίες του ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένης αυτής που είναι υπεύθυνη για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες (Unrwa), θεωρούν ότι είναι αξιόπιστα.

«Στο παρελθόν, τα στατιστικά πέντε ή έξι κύκλων συγκρούσεων στη Λωρίδα της Γάζας θεωρήθηκαν αξιόπιστα. Κανένας δεν αμφισβήτησε πραγματικά αυτά τα στοιχεία», δήλωσε στα τέλη Οκτωβρίου στην Ιερουσαλήμ ο επικεφαλής της Unrwa Φιλίπ Λαζαρινι.

Μελέτη που δημοσιεύθηκε από το ιατρικό περιοδικό The Lancet εκτίμησε ότι 186.000 θάνατοι μπορεί να αποδοθούν στη σύγκρουση που μαίνεται στη Λωρίδα της Γάζας, συμπεριλαμβανομένων έμμεσων θανάτων, όπως αυτοί που σχετίζονται με την κρίση στο σύστημα υγείας.