Η τέφρα του Αριστοτέλη μεταφέρθηκε από την Χαλκίδα στα Στάγειρα
27/05/2016 18:25
Στη γενέτειρά του, τα Αρχαία Στάγειρα Χαλκιδικής, βρίσκεται ο τάφος του σπουδαίου αρχαίου έλληνα φιλοσόφου Αριστοτέλη. Έτσι τουλάχιστον υποστηρίζει ο ανασκαφέας του αρχαιολογικού χώρου Κωνσταντίνος Σισμανίδης, με βάση την εισήγηση που έκανε χθες στο πλαίσιο σχετικού συνεδρίου του ΑΠΘ
Της Κυριακής Τσολάκη
Στη γενέτειρά του, τα Αρχαία Στάγειρα Χαλκιδικής, βρίσκεται ο τάφος του σπουδαίου αρχαίου έλληνα φιλοσόφου Αριστοτέλη. Έτσι τουλάχιστον υποστηρίζει ο ανασκαφέας του αρχαιολογικού χώρου Κωνσταντίνος Σισμανίδης, με βάση την εισήγηση που έκανε χθες στο πλαίσιο σχετικού συνεδρίου του ΑΠΘ
Το πεταλόσχημο κτίσμα, που είχε ανακαλύψει ο αρχαιολόγος Κωνσταντίνος Σισμανίδης και το οποίο περιέγραφε ως προβληματικό, τελικά δεν ήταν παρά ο... τάφος του Αριστοτέλη, ο οποίος είχε γεννηθεί στα Στάγειρα το 384 π.Χ. και πέθανε στη Χαλκίδα το 322 π.Χ. Η ιστορία ξεκινά το 1990, όταν ο ανασκαφέας (και νυν συνταξιούχος) της τότε 16ης Εφορείας Προϊστορικών Αρχαιοτήτων άρχισε να ανασκάπτει την περιοχή. Αργότερα εντόπισε το περίεργο οικοδόμημα και το 1996 στο αρχαιολογικό συνέδριο εκείνης της χρονιάς το ανακοίνωσε ως κάτι ξεχωριστό που δεν μπορούσε ακόμη να ερμηνεύσει. «Δεν το χαρακτήρισα ως τάφο του Αριστοτέλη. Αρκέστηκα απλά στο να δείξω μερικές εικόνες, γιατί τότε είχα κάποιες αμφιβολίες», έλεγε χθες ο ίδιος σε δηλώσεις του στους δημοσιογράφους.
Σήμερα, είκοσι χρόνια αργότερα, μετά από έρευνες που έκανε στο υπάρχον υλικό και στις πηγές, έχει καταλήξει ότι το κτίσμα είναι ο τάφος του Αριστοτέλη ή καλύτερα ένα ηρώο-τάφος, μέσα στο οποίο μεταφέρθηκε από τη Χαλκίδα η τέφρα του σπουδαίου φιλοσόφου.
Κινητά ευρήματα, μαρτυρίες και πηγές
Το πεταλόσχημο κτίσμα βρίσκεται στην καρδιά των Αρχαίων Σταγείρων, περίπου 20-30 μέτρα από την αγορά της πόλης. Εγγράφεται σε ένα κανονικό τετράγωνο διαστάσεων 10x10 μέτρα (φωτ. εικονικής αποτύπωσης) κι έχει ως πρόσοψή του έναν ευθύγραμμο τοίχο, στο κέντρο του οποίου καταλήγει ένας κτιστός πομπικός δρόμος πλάτους δύο μέτρων, ενώ διαθέτει και είσοδο. Στους βυζαντινούς χρόνους στη θέση του κτίσματος οικοδομήθηκε ευμεγέθης βυζαντινός πύργος διαστάσεων 6x6 μέτρα, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή όλου του προγενέστερου κτιρίου.
Η αρχαιολογική σκαπάνη δεν κατέστη δυνατόν να εντοπίσει κινητά ευρήματα που συνδέονται άμεσα με τον Αριστοτέλη κι έτσι μπορεί να απουσιάζουν οι αποδείξεις, υπάρχουν όμως κατά τον αρχαιολόγο πολλές ενδείξεις που συνηγορούν στο ότι το κτίσμα αυτό είναι τελικά ο τάφος του αρχαίου έλληνα φιλοσόφου.
Ο ίδιος τεκμηριώνει τον ισχυρισμό του στηριζόμενος σε κινητά ευρήματα που βρέθηκαν και χρονολογούνται στην εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της ταφής του Αριστοτέλη (όπως νομίσματα κ.ά.), αλλά και σε ένα κενό που εντοπίζεται στην πρόσοψη του τάφου. «Εξωτερικά υπάρχει ένα δάπεδο με μαρμαροθέτημα διαμέτρου 5x5, στο κέντρο του οποίου βρίσκουμε μια κενή επιφάνεια, διαστάσεων 1,50x1,70 μέτρα. Αυτό αποδεικνύει περίτρανα πως το μόνο που μπορούσε να υπάρχει εκεί ήταν ένας βωμός, αφού έχουμε βρει λατύπη μαρμάρου, αλλά και στάχτη», τονίζει ο Κωνσταντίνος Σισμανίδης.
Εξάλλου, κατά τον αρχαιολόγο, τις εκτιμήσεις του επιβεβαιώνει και η πολύχρονη μελέτη του πάνω σε ιστορικές μαρτυρίες και πηγές. «Όλες μιλούν για ένα μεγάλο υπέργειο κτίσμα, όπου εναποτέθηκε η τέφρα του Αριστοτέλη, όταν τον μετέφεραν μέσα σε μια υδρία από τη Χαλκίδα όπου είχε πεθάνει, ενώ περιγράφουν ότι έγιναν πολύ σοβαρές και μεγάλες τελετές, αφού τιμούσαν πάρα πολύ τον φιλόσοφο στα Αρχαία Στάγειρα και όσο ήταν εν ζωή». Ωστόσο το υλικό, όπως τονίζει, είναι κατά πολύ μεταγενέστερο της ταφής του Αριστοτέλη, αφού βασίζεται σε μετά Χριστόν δεδομένα (π.χ. χωρίο του νεοπλατωνικού φιλοσόφου Αμμώνιου του 5ου αι. μ.Χ., χειρόγραφο του υπ. αριθ. 257 κώδικα της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης της Βενετίας, μια αραβική βιογραφία του Αριστοτέλη του β’ μισού του 11ου αι. μ.Χ. κ.ά.).
Τρείς ογκώδεις τόμοι
Διδάκτωρ Κλασικής Αρχαιολογίας ο Κωνσταντίνος Σισμανίδης αποτύπωσε όλη τη μελέτη και τα συμπεράσματά του για τον τάφο του αρχαίου έλληνα φιλοσόφου σε τρεις ογκώδεις τόμους. «Δεν είχα σκοπό να το παρουσιάσω σε συνέδριο. Μέσα στα τρία αυτά βιβλία αναφέρομαι εκτενώς σε όλη μου την έρευνα», λέει.
Παρ’ όλα αυτά, το έτος Αριστοτέλη (όπως έχει κηρυχθεί από την UNESCO το 2016) αλλά και το παγκόσμιο συνέδριο «Αριστοτέλης 2.400 χρόνια», που πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (23-28 Μαΐου) συγκεντρώνοντας μερικούς από τους σημαντικότερους αριστοτελιστές του κόσμου, ήταν για εκείνον ένας καλός λόγος για να γνωστοποιήσει δημοσίως την κατάληξη των ερευνών του. Έτσι, χθες στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ μέσα από εικόνες και εικονικές αναπαραστάσεις ο ίδιος παρουσίασε τον «τάφο-ηρώο». «Πήρα το θάρρος και το κουράγιο να το ανακοινώσω σε παγκόσμιο συνέδριο γιατί συμφωνούν μαζί μου συνάδελφοί μου τους οποίους εκτιμώ», επεσήμανε στις δηλώσεις του.
Τη γενέτειρα του Αριστοτέλη επρόκειτο να επισκεφθούν χθες και να ξεναγηθούν σ’ αυτή οι πάνω από 250 αριστοτελιστές από 40 χώρες, οι οποίοι συμμετέχουν στο συνέδριο.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Μακεδονία" την Παρασκευή 27 Μαΐου 2016
Στη γενέτειρά του, τα Αρχαία Στάγειρα Χαλκιδικής, βρίσκεται ο τάφος του σπουδαίου αρχαίου έλληνα φιλοσόφου Αριστοτέλη. Έτσι τουλάχιστον υποστηρίζει ο ανασκαφέας του αρχαιολογικού χώρου Κωνσταντίνος Σισμανίδης, με βάση την εισήγηση που έκανε χθες στο πλαίσιο σχετικού συνεδρίου του ΑΠΘ
Της Κυριακής Τσολάκη
Στη γενέτειρά του, τα Αρχαία Στάγειρα Χαλκιδικής, βρίσκεται ο τάφος του σπουδαίου αρχαίου έλληνα φιλοσόφου Αριστοτέλη. Έτσι τουλάχιστον υποστηρίζει ο ανασκαφέας του αρχαιολογικού χώρου Κωνσταντίνος Σισμανίδης, με βάση την εισήγηση που έκανε χθες στο πλαίσιο σχετικού συνεδρίου του ΑΠΘ
Το πεταλόσχημο κτίσμα, που είχε ανακαλύψει ο αρχαιολόγος Κωνσταντίνος Σισμανίδης και το οποίο περιέγραφε ως προβληματικό, τελικά δεν ήταν παρά ο... τάφος του Αριστοτέλη, ο οποίος είχε γεννηθεί στα Στάγειρα το 384 π.Χ. και πέθανε στη Χαλκίδα το 322 π.Χ. Η ιστορία ξεκινά το 1990, όταν ο ανασκαφέας (και νυν συνταξιούχος) της τότε 16ης Εφορείας Προϊστορικών Αρχαιοτήτων άρχισε να ανασκάπτει την περιοχή. Αργότερα εντόπισε το περίεργο οικοδόμημα και το 1996 στο αρχαιολογικό συνέδριο εκείνης της χρονιάς το ανακοίνωσε ως κάτι ξεχωριστό που δεν μπορούσε ακόμη να ερμηνεύσει. «Δεν το χαρακτήρισα ως τάφο του Αριστοτέλη. Αρκέστηκα απλά στο να δείξω μερικές εικόνες, γιατί τότε είχα κάποιες αμφιβολίες», έλεγε χθες ο ίδιος σε δηλώσεις του στους δημοσιογράφους.
Σήμερα, είκοσι χρόνια αργότερα, μετά από έρευνες που έκανε στο υπάρχον υλικό και στις πηγές, έχει καταλήξει ότι το κτίσμα είναι ο τάφος του Αριστοτέλη ή καλύτερα ένα ηρώο-τάφος, μέσα στο οποίο μεταφέρθηκε από τη Χαλκίδα η τέφρα του σπουδαίου φιλοσόφου.
Κινητά ευρήματα, μαρτυρίες και πηγές
Το πεταλόσχημο κτίσμα βρίσκεται στην καρδιά των Αρχαίων Σταγείρων, περίπου 20-30 μέτρα από την αγορά της πόλης. Εγγράφεται σε ένα κανονικό τετράγωνο διαστάσεων 10x10 μέτρα (φωτ. εικονικής αποτύπωσης) κι έχει ως πρόσοψή του έναν ευθύγραμμο τοίχο, στο κέντρο του οποίου καταλήγει ένας κτιστός πομπικός δρόμος πλάτους δύο μέτρων, ενώ διαθέτει και είσοδο. Στους βυζαντινούς χρόνους στη θέση του κτίσματος οικοδομήθηκε ευμεγέθης βυζαντινός πύργος διαστάσεων 6x6 μέτρα, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή όλου του προγενέστερου κτιρίου.
Η αρχαιολογική σκαπάνη δεν κατέστη δυνατόν να εντοπίσει κινητά ευρήματα που συνδέονται άμεσα με τον Αριστοτέλη κι έτσι μπορεί να απουσιάζουν οι αποδείξεις, υπάρχουν όμως κατά τον αρχαιολόγο πολλές ενδείξεις που συνηγορούν στο ότι το κτίσμα αυτό είναι τελικά ο τάφος του αρχαίου έλληνα φιλοσόφου.
Ο ίδιος τεκμηριώνει τον ισχυρισμό του στηριζόμενος σε κινητά ευρήματα που βρέθηκαν και χρονολογούνται στην εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της ταφής του Αριστοτέλη (όπως νομίσματα κ.ά.), αλλά και σε ένα κενό που εντοπίζεται στην πρόσοψη του τάφου. «Εξωτερικά υπάρχει ένα δάπεδο με μαρμαροθέτημα διαμέτρου 5x5, στο κέντρο του οποίου βρίσκουμε μια κενή επιφάνεια, διαστάσεων 1,50x1,70 μέτρα. Αυτό αποδεικνύει περίτρανα πως το μόνο που μπορούσε να υπάρχει εκεί ήταν ένας βωμός, αφού έχουμε βρει λατύπη μαρμάρου, αλλά και στάχτη», τονίζει ο Κωνσταντίνος Σισμανίδης.
Εξάλλου, κατά τον αρχαιολόγο, τις εκτιμήσεις του επιβεβαιώνει και η πολύχρονη μελέτη του πάνω σε ιστορικές μαρτυρίες και πηγές. «Όλες μιλούν για ένα μεγάλο υπέργειο κτίσμα, όπου εναποτέθηκε η τέφρα του Αριστοτέλη, όταν τον μετέφεραν μέσα σε μια υδρία από τη Χαλκίδα όπου είχε πεθάνει, ενώ περιγράφουν ότι έγιναν πολύ σοβαρές και μεγάλες τελετές, αφού τιμούσαν πάρα πολύ τον φιλόσοφο στα Αρχαία Στάγειρα και όσο ήταν εν ζωή». Ωστόσο το υλικό, όπως τονίζει, είναι κατά πολύ μεταγενέστερο της ταφής του Αριστοτέλη, αφού βασίζεται σε μετά Χριστόν δεδομένα (π.χ. χωρίο του νεοπλατωνικού φιλοσόφου Αμμώνιου του 5ου αι. μ.Χ., χειρόγραφο του υπ. αριθ. 257 κώδικα της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης της Βενετίας, μια αραβική βιογραφία του Αριστοτέλη του β’ μισού του 11ου αι. μ.Χ. κ.ά.).
Τρείς ογκώδεις τόμοι
Διδάκτωρ Κλασικής Αρχαιολογίας ο Κωνσταντίνος Σισμανίδης αποτύπωσε όλη τη μελέτη και τα συμπεράσματά του για τον τάφο του αρχαίου έλληνα φιλοσόφου σε τρεις ογκώδεις τόμους. «Δεν είχα σκοπό να το παρουσιάσω σε συνέδριο. Μέσα στα τρία αυτά βιβλία αναφέρομαι εκτενώς σε όλη μου την έρευνα», λέει.
Παρ’ όλα αυτά, το έτος Αριστοτέλη (όπως έχει κηρυχθεί από την UNESCO το 2016) αλλά και το παγκόσμιο συνέδριο «Αριστοτέλης 2.400 χρόνια», που πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (23-28 Μαΐου) συγκεντρώνοντας μερικούς από τους σημαντικότερους αριστοτελιστές του κόσμου, ήταν για εκείνον ένας καλός λόγος για να γνωστοποιήσει δημοσίως την κατάληξη των ερευνών του. Έτσι, χθες στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ μέσα από εικόνες και εικονικές αναπαραστάσεις ο ίδιος παρουσίασε τον «τάφο-ηρώο». «Πήρα το θάρρος και το κουράγιο να το ανακοινώσω σε παγκόσμιο συνέδριο γιατί συμφωνούν μαζί μου συνάδελφοί μου τους οποίους εκτιμώ», επεσήμανε στις δηλώσεις του.
Τη γενέτειρα του Αριστοτέλη επρόκειτο να επισκεφθούν χθες και να ξεναγηθούν σ’ αυτή οι πάνω από 250 αριστοτελιστές από 40 χώρες, οι οποίοι συμμετέχουν στο συνέδριο.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Μακεδονία" την Παρασκευή 27 Μαΐου 2016
