Η τζαζ συναντά τις αφρικανικές ρίζες της

Dee Dee Bridgewater

Η Dee Dee Bridgewater, την οποία θα απολαύσουμε στον λόφο της Σάνης την Παρασκευή 27 Ιουλίου, είναι μια πρωτοπόρος καλλιτέχνιδα. Το νέο πρότζεκτ της έχει τίτλο «Red Earth» και είναι ένα ταξίδι τόσο προς το μέλλον όσο και προς το παρελθόν. Αναμιγνύοντας τις φωνές, τη μουσική και τα παραδοσιακά όργανα του Μάλι με το ιδίωμα της αμερικανικής τζαζ και γράφοντας πολλούς από τους στίχους, η Bridgewater έχει δημιουργήσει αυτή τη φορά ένα από τα πιο σημαντικά μουσικά έργα στην καριέρα της.

Η διάσημη Αμερικανίδα τραγουδίστρια μιλά στο «αντartε» για τη συναυλία της αλλά και γενικότερα για τη μουσική της αφρικανική «περιπέτεια»...

Συνέντευξη Θανάσης Γωγάδης

Στη δεύτερη χρονιά της ζωής του, το Ethnic Sounds of the World του Sani Festival, το οποίο θα πραγματοποιηθεί από τις 27 έως και τις 29 Ιουλίου, είναι αφιερωμένο στις αφρικανικές ρίζες της μουσικής, αυτές που τόσο συγκίνησαν την Dee Dee Bridgewater, αυτές που γαλούχησαν τον Mory Kanté και αφύπνισαν την πνευματικότητα της ερμηνείας της Susana Baca. 

Τον Αύγουστο του 2004 η Dee Dee Bridgewater αποφάσισε να πραγματοποιήσει ένα ταξίδι στο Μάλι, κατά τη διάρκεια του οποίου ένιωσε έντονα ότι βρήκε την προγονική της πατρίδα. Στο πρώτο τους ταξίδι στο Μάλι, η Bridgewater και ο συμπαραγωγός και σύζυγός της Jean-Marie Durand είχαν μαζί τους τον Cheick Tidiane Seck, παραγωγό του γνωστού άλμπουμ «Sarala» του τζαζ πιανίστα Hank Jones (1995). Σε μια επόμενη επίσκεψη στο Μάλι, τον Αύγουστο του 2006, η Mariam Nour, εκπρόσωπος του Μάλι στον FAO (Food and Agriculture Organization - Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας) του ΟΗΕ, προσκάλεσε τις Πρέσβειρες Καλής Θελήσεως Dee Dee Bridgewater και Oumou Sangaré να επισκεφθούν χωριά τα οποία συμμετείχαν σε προγράμματα του FAO. Εκεί η Bridgewater είχε την ευκαιρία να δει από κοντά τις δραστηριότητες των γυναικών του Μάλι, οι οποίες ασχολούνται με το εμπόριο μέσα από συνεταιρισμούς, με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, και συνεργάζονται μεταξύ τους συνεισφέροντας στην οικονομία του τόπου. Εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ, που αυτή η εμπειρία έμελλε να αλλάξει αρκετά τη ζωή της.

Ο τίτλος του άλμπουμ «Red Earth - A Malian Journey» ήταν συγκυριακός. Το πρωινό της πρώτης μέρας της στο Μάλι, η Bridgewater ήταν ενθουσιασμένη με τη θέα από το δωμάτιό της: η κόκκινη γη να απλώνεται μπροστά της και ο ποταμός Νίγηρας να φαίνεται στο βάθος. Της θύμισε τις ιστορίες της μητέρας της, που της έλεγε πόσο αγαπούσε ως παιδί να παίζει με τα χώματα στην κόκκινη γη του Μέμφις.

Ποια είναι η σχέση σας με την Αφρική και ποιοι λόγοι σας έκαναν να στραφείτε προς τη μουσική αυτής της ηπείρου;

Όταν ξεκίνησε η σχέση μου με την Αφρική, ήμουν σε μια φάση της ζωής μου που έψαχνα να βρω τις ρίζες μου και τους προγόνους μου. Παράλληλα έψαχνα να βρω και νέους ήχους που να μιλούν στην καρδιά μου. Στο πρώτο μου ταξίδι στο Μάλι με συνεπήραν οι ρυθμοί, οι άνθρωποι, η γη... Ένιωσα ότι ανήκα εκεί... Η μουσική του τόπου με άγγιξε βαθιά, ένιωθα ότι τη γνώριζα, ότι μου την τραγουδούσε η οικογένειά μου όταν ήμουν μικρή... Βρήκα τον εαυτό μου στο Μάλι!

Ποιο ήταν το σπουδαιότερο πράγμα που ανακαλύψατε σʼ αυτή την πλευρά της μαύρης ηπείρου;

Οι πρόγονοί μου ήταν από εκεί... Η Αφρική μιλάει σε μένα και στην καρδιά μου αλλά προπάντων στη μουσική μου. Ανέμιξα την παραδοσιακή μουσική του Μάλι με την τζαζ κι έτσι μπήκα σε μια διαδικασία δημιουργικής ανάτασης. Ανακάλυψα το Μάλι μέσω της μουσικής του και μέσω της μουσικής του τον εαυτό μου και τις ρίζες μου.

Η τζαζ με ποιους τρόπους μπορεί να συνδιαλέγεται με τη μουσική της Αφρικής; Υπάρχουν κοινά στοιχεία; Αν ναι, ποια μπορεί να είναι αυτά;

Πάντοτε πίστευα ότι η τζαζ και η μπλουζ είναι μια προέκταση της μουσικής του Μάλι. Αφού δούλεψα και κυκλοφόρησα ένα ανάλογο άλμπουμ το πιστεύω αυτό ακράδαντα, γιατί οι ομοιότητες στις τρεις μουσικές είναι καταπληκτικές. Για παράδειγμα το grios, που είναι ένα αφηγηματικό είδος (story-telling) στην αφρικανική μουσική κουλτούρα, είναι πανομοιότυπο με την τζαζ αλλά και με το στιλ μουσικής της μπλουζ. Σαν να μετάγγισε στοιχεία η μία κουλτούρα στην άλλη. Μιλάμε για ίδια συνταγή μουσικής.  Ίδιο στιλ.  Ίδια ακούσματα. Μην ξεχνάμε ότι η τζαζ ξεκίνησε από τις Νότιες Πολιτείες της Αμερικής, συγκεκριμένα από τη Λουιζιάνα. Επίσης ξέρω ότι στην Αλαμπάμα έμεναν πολλοί από το Μάλι και γιʼ αυτό όταν ακούς μουσική του Μάλι σου έρχονται στο μυαλό ήχοι της τζαζ. Συνδέονται μεταξύ τους. Μπορεί και η τζαζ να κατάγεται από εκεί. Επίσης, ομοιότητες με την αφρικανική κουλτούρα βλέπουμε και στη ραπ μουσική, ακόμη και στον χορό...

Τι σημαίνει για σας γενικότερα παράδοση και κατά πόσο θα πρέπει αυτή να τροφοδοτεί τη σύγχρονη μουσική;

Νιώθω ότι οι άνθρωποι πρέπει να κρατούν την παράδοση ζωντανή για να έχουν κάτι να πουν στο μέλλον. Για να προχωρήσεις ένα βήμα μπροστά πρέπει να έχεις επίγνωση της ιστορίας σου. Δεν πρέπει να ξεχνούμε, αλλά να θυμόμαστε το παρελθόν μας. Για μένα είναι πολύ σημαντικό αυτό γιατί με κάνει ολοκληρωμένη γυναίκα, άνθρωπο και καλλιτέχνη. Είμαι τραγουδίστρια τζαζ εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Με τον τρόπο μου έχω κρατήσει ζωντανή την παράδοση της τζαζ μέσω κομματιών της Ella, του Louis και άλλων ιερών τεράτων της τζαζ. Αυτό θέλω να κάνω και τώρα με το «Red Earth».

Ως μία από τις πρώτες πρέσβειρες των Ηνωμένων Εθνών, σε ποια άλλα αφρικανικά κράτη βρεθήκατε και τι αποκομίσατε από αυτή την εμπειρία;

Έχω επισκεφτεί μόνο τη Σενεγάλη σε ένα πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών, όπου είδαμε όλη την κατάσταση στην περιοχή. Είναι λυπηρό. Προσπαθώ και μέσω της τέχνης μου να δηλώσω την κατακραυγή του κόσμου και, αν είναι δυνατόν, να βοηθήσω στη βελτίωση της κατάστασης. Πιστεύω πως, επειδή πλέον η φωνή του κόσμου είναι δυνατή, η μαύρη Αφρική θα σημειώσει πρόοδο και θα ορθοποδήσει.

Πέραν της μουσικής, πιστεύετε πως η Αφρική είναι μια μεγάλη κοιτίδα πολιτισμού που δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη;

Η Αφρική είναι μια πλούσια ήπειρος σε πολιτισμό, ιστορία και κουλτούρα. Ο ρυθμός και η μουσική του σήμερα έχουν τις ρίζες τους εκεί. Πιστεύω ότι έχει ανακαλυφθεί... και έχει επίσης εδραιωθεί στις συνειδήσεις του κόσμου. Είναι κοιτίδα, φλέβα χρυσού, ένα διαμάντι που επεξεργάζεται ακόμη.

Πώς είναι δομημένο το πρόγραμμα που θα μας παρουσιάσετε στον λόφο της Σάνης;

Θα είμαστε 11 άτομα επί σκηνής. Δύο κύριες τραγουδίστριες κι εγώ, τέσσερις μουσικοί από το Μάλι. Πιστεύω πως θα είναι κάτι συναρπαστικό και ενδιαφέρον για τον θεατή.  Ένα μουσικό ταξίδι στη μαύρη Αφρική, στις ρίζες της τζαζ...
συναισθήματα πρωτόγνωρα... ονειρικές στιγμές. Είμαι πολύ ενθουσιασμένη. Θα ερμηνεύσω παραδοσιακή φωνητική τζαζ ξεναγώντας τον ακροατή στη μουσική παράδοση της Αφρικής με όχημα τη φωνή μου. Το αρχέγονο κάλεσμα της μουσικής του τόπου δίνει μια ιδιαίτερη συναυλία με αυτοσχεδιασμό και πολλή τζαζ μουσική. Είναι ένα μουσικό ταξίδι αναζήτησης, ένα πρωτότυπο πρότζεκτ που συνδυάζει με μαεστρία την αμερικανική τζαζ με παραδοσιακά όργανα, τραγούδια και φωνές από το Μάλι.

Σε προσωπικό επίπεδο τι σχέδια υπάρχουν, τόσο σε δισκογραφικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο εμφανίσεων;

Θέλω να κάνω περισσότερη μουσική από το Μάλι, να αρχίσω να παράγω δίσκους άλλων καλλιτεχνών κάτω από τη δική μου επωνυμία με διανομέα τη Universal, να βγάλω το προσωπικό μου δίσκο που είναι σχεδόν έτοιμος, να κάνω μουσική, να τραγουδάω τζαζ, να μαθαίνω από την παράδοση και να συμβάλλω όσο καλύτερα μπορώ στο μέλλον της μουσικής.