Στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης βρέθηκαν 21 καθηγητές από ΑΕΙ της Ουκρανίας προκειμένου να εκπαιδευτούν πάνω στη σεναριοκεντρική προσέγγιση παροχής πρώτων βοηθειών, μέθοδος που εφαρμόζεται εδώ και χρόνια στους φοιτητές ιατρικής του μεγαλύτερου ακαδημαϊκού ιδρύματος της πόλης. 

Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «SimS - Ιατρική Προσομοίωση και Σεναριοκεντρική Μάθηση για Επείγουσα Φροντίδα», με επιστημονικό υπεύθυνο τον Παναγιώτη Μπαμίδη, Διευθυντή του Εργαστηρίου Ιατρικής Φυσικής και Ψηφιακής Καινοτομίας του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ.

Στο έργο SimS, το ΑΠΘ είναι ένας από τους φορείς που δεσμεύτηκε να παράσχει εξειδικευμένη εκπαίδευση και μεταφορά τεχνογνωσίας σε ουκρανικά πανεπιστήμια που συμμετέχουν στο έργο. Το ακαδημαϊκό προσωπικό των ουκρανικών ιδρυμάτων εκπαιδεύτηκε ώστε να δημιουργεί σενάρια προσομοίωσης αλλά και να αξιοποιεί καινοτόμες τεχνολογίες για την ανάπτυξη εικονικών σεναρίων και την αξιολόγησή τους. 

Συγκεκριμένα, η εκπαίδευση έγινε στα θέματα: «σεναριοκεντρική μάθηση (scenario-based learning)», «επείγουσα φροντίδα υγείας», «ψυχολογική υποστήριξη και παρέμβαση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης» και «ανάπτυξη ψηφιακών σεναρίων εκπαίδευσης (εικονικών ασθενών)».

Το πρόγραμμα

Το ερευνητικό πρόγραμμα SimS ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2023 και θα ολοκληρωθεί τον Δεκέμβρη του 2025. Υλοποιείται από το Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής και Ψηφιακής Καινοτομίας του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ σε συνεργασία με εννέα εταίρους από επτά ΑΕΙ της Ουκρανίας, δύο της Ισπανίας και ένα της Λιθουανίας. 

Η χρηματοδότηση του έργου εγκρίθηκε από το πρόγραμμα Erasmus+ Capacity Building in Higher Education που αφορά στην ανάπτυξη ικανοτήτων (Capacity Building) των ευρωπαϊκών πανεπιστήμιων προς πανεπιστήμια χωρών εκτός ΕΕ. 

Ο Παναγιώτης Μπαμίδης, Διευθυντής του Εργαστηρίου Ιατρικής Φυσικής και Ψηφιακής Καινοτομίας του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ εξηγεί στη «ΜτΚ» ότι το έργο ξεκίνησε τυπικά τον Ιανουάριο, όπου έγιναν δύο online συζητήσεις και κατά την τρέχουσα εβδομάδα, το ΑΠΘ φιλοξένησε την πρώτη δια ζώσης συνάντηση. 

Εξηγεί ότι συμμετέχουν στο πρόγραμμα αρκετά ουκρανικά πανεπιστήμια και ο λόγος είναι πως η ανάγκη εκπαίδευσης είναι επιτακτική, εξαιτίας του πολέμου που μαίνεται στην Ουκρανία. «Πετύχαμε λοιπόν να εξυπηρετήσουμε, μέσω του προγράμματος αυτού, ανάγκες που είναι έντονες και άμεσες», περιγράφει. 

Μιλώντας για την παροχή ιατρικής βοήθειας βασισμένη πάνω σε ένα σενάριο, εξηγεί πως «αντί να έχουμε διάλεξη και επίδειξη του πως θα αντιμετωπιστεί μία έκτακτη ανάγκη, εφαρμόζουμε τη σεναριοκεντρική προσέγγιση και ερχόμαστε να λύσουμε το πρόβλημα, μέσα από συγκεκριμένα βήματα και μεθοδολογία. Στην Ιατρική Σχολή εφαρμόζουμε αυτές τις μεθόδους εδώ και χρόνια. Διαθέτουμε τεχνολογικά συστήματα όπου μπορούμε να προσομοιώσουμε καταστάσεις και να τις αντιμετωπίσουμε βήμα-βήμα, με βάση το πρόβλημα». 

Εξηγώντας αυτήν την προσέγγιση, περιγράφει ότι «ο ασκούμενος προχωρά σε μία σειρά επιλογών όπου κάποιες μπορεί να είναι λανθασμένες και να οδηγήσουν σε λάθος μονοπάτια. Έτσι, το σενάριο προσομοίωσής τους δίνει τη δυνατότητα να εξασκηθούν σε συνθήκες που δεν θα συναντήσουν εύκολα και θα μείνει στη μνήμη τους ο τρόπος σωστής αντιμετώπισης του τραύματος. Δηλαδή, ένας ασκούμενος δεν θα μπει στα επείγοντα…».

Μαθήματα σε καταφύγια

Η Valeria Maricherda είναι καθηγήτρια Ιατρικής, με εξειδίκευση στη γυναικολογία, στο Odesa National Medical University, στην Οδησσό. Περιγράφει στη «ΜτΚ» ότι η εκπαίδευση των γιατρών είναι μία ιδιαίτερα περίπλοκη διαδικασία. 

«Υπάρχουν πολλές προκλήσεις ιδίως τώρα που βρισκόμαστε σε πόλεμο. Έτσι, η σεναριοκεντρική εκπαίδευση δίνει πολλές δυνατότητες σε φοιτητές και καθηγητές ακόμα και σε γιατρούς αλλά και σε όλους όσους πρέπει να παράσχουν τις πρώτες βοήθειες και να διασφαλίσουν ότι με τις ενέργειες που θα κάνουν, οι τραυματίες θα καταφέρουν να φτάσουν στο νοσοκομείο, αποφεύγοντας τις όποιες επιπλοκές εξαιτίας λάθος επιλογών».

Η ίδια εξηγεί πως το πανεπιστήμιο στο οποίο εργάζεται εφαρμόζει την εκπαίδευση προσομοίωσης εδώ και δέκα χρόνια. 

«Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αυτό ήταν πολύ χρήσιμο γιατί ήταν δύσκολο να πλησιάσουμε τους ασθενείς. Μπορούσαμε όμως να εκπαιδεύσουμε τους φοιτητές μας πάνω στις γνώσεις που έπρεπε να αναπτύξουν για να αντιμετωπίσουν τέτοια περιστατικά. Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο πραγματοποιήσαμε περισσότερα από 10.000 εκπαιδευτικά προγράμματα που αφορούν στην παροχή πρώτων βοηθειών», περιγράφει.

Η κ. Maricherda εξηγεί πως εδώ και ενάμιση χρόνο που η Ουκρανία είναι σε πόλεμο «τα μαθήματα στο πανεπιστήμιο δεν έχουν σταματήσει. Γίνονται δια ζώσης αλλά και διαδικτυακά, ανάλογα με τις ανάγκες που υπάρχουν. Οι φοιτητές μας δεν φοβούνται, όμως έχουμε την ευθύνη τους. Όποτε σημαίνει συναγερμός τους πηγαίνουμε στα καταφύγια που ετοιμάσαμε. Δυστυχώς, αναγκαστήκαμε τον 21ο αιώνα, καθηγητές και γιατροί, αντί να ασχολούμαστε με την έρευνα και την επιστήμη μας, να κατασκευάζουμε καταφύγια και πλάνα διαφυγής.

Είναι τελείως παράλογη αυτή η κατάσταση που επικρατεί. Εκπαιδευτήκαμε στο πώς να συνεχίζουμε τις διαλέξεις και τα μαθήματά μας, στα καταφύγια, με την προϋπόθεση φυσικά ότι δεν έχουν αντίρρηση οι φοιτητές μας και δεν φοβούνται». Λέει ότι μέχρι σήμερα «οι φορές που χρειάστηκε να πάμε στα καταφύγια είναι αμέτρητες». 

Μιλώντας για τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα SIMS περιγράφει πως «από το ΑΠΘ λάβαμε τη μεθοδολογία και τεχνογνωσία εφαρμογής νέων τεχνικών που αφορούν στη σεναριοκεντρική προσέγγιση περιστατικών που χρήζουν επείγουσα φροντίδα υγείας και ψυχολογική υποστήριξη, με σκοπό να τη μεταφέρουμε στους φοιτητές και μελλοντικούς γιατρούς μας για να μπορούν να αντιμετωπίσουν επιτυχώς επείγοντα περιστατικά».

«Πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να βρούμε εταίρους όπως το ΑΠΘ»

Η Olena Korotun είναι καθηγήτρια Ιατρικής στο Bukovian State Medical University της Ουκρανίας και συντονίστρια του προγράμματος SIMS. Εξηγεί πως η ιδέα του προγράμματος SimS ξεκίνησε το 2017. 

Περιγράφει πως όταν το 2014 η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, στην Κριμαία, στο Ντονέτσκ και στο Λουγκάνσκ «είχαμε πολλές αναφορές και στατιστικά δεδομένα που μας έδειξαν ότι έχουμε ένα τεράστιο κενό αναφορικά με την επείγουσα φροντίδα υγείας. Μετρήσαμε πολλές ανθρώπινες απώλειες εξαιτίας αυτού, διότι δεν ήμασταν έτοιμοι ούτε σε επίπεδο ιατρικής περίθαλψης, ούτε σε επίπεδο στρατού. Έτσι, το 2017 ως πανεπιστήμιο είδαμε ότι είναι απαραίτητη μία εξειδικευμένη προσέγγιση που αφορά στη διαχείριση και αντιμετώπιση τέτοιων συνθηκών». 

Όπως μεταφέρει η κ. Korotun, την ίδια χρονιά η κυβέρνηση της Ουκρανίας, με νόμο υποχρέωνε όλους τους αστυνομικούς και τους καθηγητές να εκπαιδευτούν πάνω στο πως θα παρέχουν πρώτες βοήθειες. 

«Πέρασαν λοιπόν αρκετά χρόνια μέχρι να βρούμε εταίρους όπως το ΑΠΘ ώστε να υπάρχει μία οργανωμένη εκπαίδευση, μέσω των πανεπιστημίων. Στόχος είναι να δημιουργήσουμε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που θα αφορά στην επείγουσα φροντίδα υγείας και θα απευθύνεται σε φοιτητές της Ιατρικής, σε καθηγητές και σε αστυνομικούς. Υπάρχουν δύο πανεπιστήμια για την εκπαίδευση αστυνομικών, ένα στο Κίεβο και ένα στο Ντνίπρο που συμμετέχουν στο πρόγραμμα SIMS», σημειώνει.

Τέλος, η κ. Korotun επισημαίνει πως «είναι βασικό να υπάρχει άμεσα σωστή αντίληψη του τραύματος και της ορθότερης αντιμετώπισης αυτού, μέχρι το άτομο να φτάσει σε κάποιο νοσοκομείο καθώς και να μεταφερθούν οι σωστές πληροφορίες για την κατάσταση του ασθενούς. Είμαστε ευγνώμονες στο ΑΠΘ που μοιράστηκε μαζί μας την τεχνογνωσία και φιλοξένησε τη δια ζώσης εκδήλωση καθώς λόγω του πολέμου, δυστυχώς η ημερίδα δεν θα μπορούσε να διεξαχθεί στην Ουκρανία».

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 07.05.2023