Γράφει η Δρ. Ιφιγένεια Κωφού*

Ο χώρος της εκπαίδευσης αποτελεί πεδίο αντιπαράθεσης και έχει πάντα ιδιαίτερη δυναμική με όλες τις κυβερνήσεις. Μέχρι τώρα, κοινός παρανομαστής ήταν μέτρα που έδιναν στη χώρα μας ευρωπαϊκό προσανατολισμό, προωθούσαν την κινητικότητα, εξήραν την αριστεία και στόχευαν στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων των νέων ανθρώπων, ώστε να ενταχθούν επιτυχώς στην αγορά εργασίας σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον.

Η προώθηση της αριστείας σε συνδυασμό με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, την αξιολόγηση, τη διάχυση των καλών πρακτικών και τη λογοδοσία αποτελούν γενικά πρακτικές που εφαρμόζονται διεθνώς και στοχεύουν στην αποδοτικότητα του εκπαιδευτικού συστήματος και στη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων.

Στο πλαίσιο αυτό, (επαν)ιδρύθηκαν με τον Νόμο 3966 (2011) τα Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία, τα οποία, συνδεόμενα με φορείς (Α.Ε.Ι. και Α.Τ.Ε.Ι., ερευνητικούς φορείς και κοινωφελή ιδρύματα), είχαν ως στόχο να εξασφαλίσουν δημόσια και δωρεάν υψηλής ποιότητας παιδεία, να προάγουν την εκπαιδευτική έρευνα σε συνεργασία με τα Α.Ε.Ι., να συμβάλουν στην πρακτική άσκηση των φοιτητών και να υποστηρίξουν τη δημιουργικότητα, την καινοτομία και την αριστεία, με τη δημιουργία ομίλων, να αναδείξουν μαθητές/τριες με ιδιαίτερες μαθησιακές δυνατότητες και ταλέντα και να εφαρμόσουν πειραματικά προγράμματα αξιολόγησης, προγράμματα σπουδών, εκπαιδευτικό υλικό, καινοτόμους διδακτικές πρακτικές και δημιουργικές δράσεις.

Για την επίτευξη αυτών των στόχων, οι μαθητές/τριες επιλέγονταν με εξετάσεις και οι εκπαιδευτικοί, κάτοχοι διδακτορικών τίτλων και γενικά υψηλών ακαδημαϊκών και πιστοποιημένων προσόντων, επιλέγονταν με αξιολόγηση για 5ετή θητεία και ανανέωση της θητείας, κατόπιν αξιολόγησης, εφόσον διέθεταν τα απαραίτητα προσόντα. Παράλληλα, τα σχολεία αυτά εποπτεύονταν από τη Διοικούσα Επιτροπή Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων (ΔΕΠΠΣ) και όφειλαν αφενός να καταρτίζουν σχέδιο δράσης με τους εκπαιδευτικούς στόχους για  το σύνολο των δραστηριοτήτων, την αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού σχεδιασμού και την εφαρμογή των εκπαιδευτικών πολιτικών και να συντάσσουν έκθεση εσωτερικής αξιολόγησης σχετικά με την απόδοση της σχολικής μονάδας στο σύνολό της, την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων και προτάσεις βελτίωσης, αφετέρου να αναρτούν στην ιστοσελίδα της ΔΕΠΠΣ τις ‘καλές πρακτικές’ των εκπαιδευτικών, με σκοπό τη διάχυση σε άλλα σχολεία.

Όμως, το 2015 διαχωρίστηκαν τα Πρότυπα από τα Πειραματικά Σχολεία, καταργήθηκαν οι εξετάσεις για τα Πειραματικά Σχολεία  και η  εισαγωγή των μαθητών και μαθητριών γινόταν πλέον αποκλειστικά με κλήρωση. Όσο για τους εκπαιδευτικούς, η αξιολόγηση στο τέλος της 5ετούς θητείας δεν έγινε και δόθηκε παράταση ενός έτους, κρατώντας έτσι σε ομηρία πολλούς εκπαιδευτικούς που επιθυμούσαν μεταβολή του εργασιακού τους καθεστώτος.

Διατηρήθηκε ωστόσο το δικαίωμα των Πειραματικών Σχολείων να διαρθρώνουν το ωρολόγιο πρόγραμμα, με απόφαση του Επιστημονικού Συμβουλίου που πλέον δεν υφίσταται, ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες, τις ερευνητικές προτεραιότητες, τη λειτουργία των Ομίλων, πυρήνων  δημιουργικότητας και αριστείας,  και τις συνθήκες λειτουργίας του κάθε σχολείου γενικότερα. Τα σχολεία αυτά, έστω και έτσι, παρέμειναν υψηλά στην επιλογή γονέων και μαθητών, ακόμη και αν αναγκάζονταν να διανύουν πολλά χιλιόμετρα καθημερινά για να φοιτούν σε τέτοια ποιοτικά και καινοτόμα σχολεία.

Και ερχόμαστε στο υπό ψήφιση νομοσχέδιο που αφορά στα Πειραματικά Σχολεία και το οποίο καταργεί συγκεκριμένα άρθρα (37, 48, 50). Ειδικότερα, καταργείται η έννοια της αξιολόγησης σε όλα τα επίπεδα: α) του σχολείου με βάση κριτήρια όπως το εκπαιδευτικό προσωπικό, η συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα και καινοτόμες δράσεις, πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις και σε πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς, οι υλικοτεχνικές υποδομές, η σύνδεση με τους φορείς  κλπ., β) των εκπαιδευτικών με βάση κριτήρια, όπως η ακαδημαϊκή και επαγγελματική τους κατάρτιση, η προϋπηρεσία και η προσωπικότητα και γενική συγκρότηση, γ) των μαθητών που είχε ήδη καταργηθεί από το 2015.

Τα σχολεία αυτά, αν και προβλέπεται η συγκρότηση Επιστημονικής Επιτροπής Πρότυπων ή Πειραματικών Σχολείων (Ε.Ε.Π.Π.Σ.), μεταφέρονται στις αρμοδιότητες του εκάστοτε  Περιφερειακού Κέντρου Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού (ΠΕ.Κ.Ε.Σ.). Το αποτέλεσμα, με απλά λόγια, είναι ότι αν ψηφιστεί το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, τα Πειραματικά Σχολεία ακυρώνονται στην πράξη, παύουν να υφίστανται οι λόγοι δημιουργίας τους και ανατρέπεται πλήρως το εργασιακό καθεστώς των υπηρετούντων σε αυτά εκπαιδευτικών. Θα πάψουμε έτσι να μιλούμε, πόσο μάλλον να εφαρμόζουμε, για έννοιες όπως η αριστεία, η καινοτομία, η δημιουργικότητα, η ανάπτυξη εκπαιδευτικών και μαθητών, η ευγενής άμιλλα και το όραμα στην Παιδεία μας…

* Η κ. Κωφού είναι καθηγήτρια αγγλικής γλώσσας Πειραματικού Λυκείου, μέλος του Τομέα Παιδείας ΝΔ