24/08/2021 19:59
Παράλληλα με την πανδημία, που θερίζει ζωές, διαλύει σώματα, φέρνει τα συστήματα υγείας στα όριά τους και την οικονομία να ακροβατεί, εκτυλίσσεται και μια άλλη «πανδημία», χωρίς εμφανή συμπτώματα, τουλάχιστον προς στιγμήν. Μοναξιά, αγωνία, στρες, φόβος, θυμός, εξαπλώνονται μαζικά στην κοινωνία και υποσκάπτουν την ψυχική μας υγεία.
Από τον Μάρτιο του 2020 έως τον Απρίλιο του 2021 διενεργήθηκε μια έρευνα σε 55.589 άτομα από 40 χώρες, με ένα μεγάλο ερωτηματολόγιο που επέτρεψε τη σε βάθος μελέτη της ψυχικής τους κατάστασης, της στάσης τους απέναντι στην πανδημία και τις αλλαγές που αυτή επέφερε στην προσωπική και καθημερινή ζωή τους.
Το σχεδιασμό και την υλοποίηση της έρευνας με τίτλο: «COVID-19 Mental health international for the General Population Study», είχε Παγκόσμια Ψυχιατρική Εταιρεία και το ΑΠΘ με Επιστημονικό Υπεύθυνο της έρευνας, τον καθηγητή Ψυχιατρικής του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, Κωνσταντίνο Φουντουλάκη.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας σε παγκόσμια κλίμακα το 38,08% των ερωτηθέντων ανέφερε αυξημένη ανάγκη για επικοινωνία και το 26,22% αυξημένη ανάγκη για συναισθηματική στήριξη. Το 9,92% ανέφερε αύξηση άγχους, το 11,52% αύξηση καταθλιπτικών σκέψεων, το 17,16% αύξηση αυτοκτονικών σκέψεων. Άτομα με ιστορικό ψυχικής νόσου εμφάνισαν 2,5 φορές υψηλότερα ποσοστά ενεργού κατάθλιψης σε ποσοστό 31,82%, έναντι 13.08% όσων δεν είχαν ιστορικό.
Όπως αναφέρει στη «ΜτΚ» ο κ. Φουντουλάκης, σε κανονικές περιόδους η κατάθλιψη στον γενικό πληθυσμό είναι της τάξης του 4,5%-6%. Το ποσοστό αυτό διπλασιάστηκε τον περασμένο χρόνο, μεσοσταθμικά, φτάνοντας το 12% του πληθυσμού που είχε το συναισθηματικό σύμπλοκο θυμός- άγχος. Αθροιστικά τουλάχιστον το ένα τρίτο του πληθυσμού «ζορίστηκε υπερβολικά με τα περιοριστικά μέτρα», κάτι που σύμφωνα με τον κ. Φουντουλάκη ήταν πιο έντονο όχι τόσο την άνοιξη του 2020, αλλά στο τέλος της χρονιάς, όταν τα μέτρα επανήλθαν και το δεύτερο κύμα της πανδημίας οδήγησε χιλιάδες ασθενείς στα νοσοκομεία, πολλοί εκ των οποίων δεν βγήκαν ζωντανοί από αυτή την περιπέτεια. «Μετά τα Χριστούγεννα άρχισε να φαίνεται ότι η πανδημία τραβά σε μάκρος και επιβαρύνει λόγω της χρονιότητας… Με τα εμβόλια συγκρατήθηκε το στρες, αλλά τώρα επανακάμπτει» σημειώνει.
Γεννημένοι θυμωμένοι
Πλέον, εκτός από το άγχος στην κοινωνία συσσωρεύεται και θυμός. Θυμός των εμβολιασμένων προς τους ανεμβολίαστους που τους θεωρούν τροχοπέδη στη συλλογική προσπάθεια επιστροφής στην κανονικότητα. Τους καταλογίζουν ευθύνες για τα νέα περιοριστικά μέτρα που πλήττουν την οικονομία, και πάνω από όλα για τη διασπορά του ιού, και τις πιθανές μεταλλάξεις που θα εμφανιστούν στο μέλλον. Θυμός υπάρχει και από μερίδα των ανεμβολίαστων που δεν επιθυμούν να τους επιβληθεί ο εμβολιασμός, αλλά ούτε οι συνέπειες που θα αναγκαστούν να υποστούν- αναστολή εργασίας και απώλεια εισοδήματος. «Οι αντιεμβολιαστές είναι ένα 20% που ό,τι και να του πεις λεν ‘’όχι’’. Είναι μια παγκόσμια μειοψηφία που είναι μόνιμα θυμωμένη… Αυτοί οι άνθρωποι είναι ‘’γεννημένοι θυμωμένοι’’. Υπάρχει και ένα 20%, που δεν έχει αποφασίσει, ο μεσαίος χώρος που επηρεάζεται από τα άκρα και πάντα επηρεάζει την κατάσταση. Το 20% που δεν φορούσε μάσκα είχε καταλυτική επίδραση στην αποτυχία του φθινοπώρου».
Ένα ζήτημα με το οποίο μας «εξοικείωσε» η πανδημία ήταν ο αριθμός των νεκρών. Ο πρώτος νεκρός από κορονοϊό μας σόκαρε πολύ περισσότερο από τους δεκάδες νεκρούς, για τους οποίους διαβάζουμε καθημερινά στις ανακοινώσεις του ΕΟΔΥ. Μετά από σχεδόν πεντακόσιες μέρες καθημερινών ανακοινώσεων για νεκρούς, προφανώς επήλθε κορεσμός. «Η κατάσταση που ζούμε τώρα είναι μεγάλης διασποράς αργά η γρήγορα θα κολλήσουν σχεδόν όλοι οι ανεμβολίαστοι και αν ο ιός έχει 0.6% θνησιμότητα θα μιλάμε για 3.000-4.000 νεκρούς μέχρι τα Χριστούγεννα. Το 30% των νεκρών είναι μπροστά μας…» εκτιμά ο κ. Φουντουλάκης, που προβλέπει ότι «η κοινωνία θα το συνηθίσει».
Ζητήσαμε από τον καθηγητή του ΑΠΘ μερικές συμβουλές χρήσιμες στον κάθε ένα για να χτίσει ψυχικές αντοχές, για έναν ακόμα χειμώνα που προβλέπεται να είναι δύσκολος. Η απάντησή του συμπυκνώνεται σε μία λέξη: «εμβόλιο». «Πρέπει να δεχτούμε τις ευθύνες μας ως υπεύθυνοι πολίτες. Αν το κάνουμε θα είμαστε ασφαλείς. Οι εμβολιασμένοι να κάνουν ένα τεστ για αντισώματα και αν έχουν ανοσία, να χαλαρώσουν και να περάσουν καλά το καλοκαίρι. Αν κάποιος δεν είναι εμβολιασμένος, να μην ψάχνει για ηρεμία, δυστυχώς… τον παραμονεύει ο Δαρβίνος σε κάθε βήμα».
**************************************************************************************
Έρευνα του Eurofound: Στην κορυφή των πιο μοναχικών οι Έλληνες
Η πανδημία επέτεινε την… εθνική μας μοναξιά
Την περίοδο της πανδημίας διπλασιάστηκε ο αριθμός των ανθρώπων σε όλη την Ευρώπη που νιώθουν να τους βαραίνει η μοναξιά. Η Ελλάδα ήταν στην πρώτη θέση πανευρωπαϊκά και προ πανδημίας, αλλά ο αριθμός των ανθρώπων που βίωναν συναισθήματα μοναξιάς εκτοξεύτηκε μετά τα περιοριστικά μέτρα.
Σύμφωνα με έρευνα του Eurofound, του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασία, το ποσοστό των ευρωπαίων που δήλωναν ότι νιώθουν μοναξιά, υπερδιπλασιάστηκε μετά την πανδημία COVID-19. Από το 12% των πολιτών της Ε.Ε. που ένιωθαν μοναξιά το 2016 το ποσοστό αυτό έφτασε το 25% τους πρώτους μήνες μετά το ξέσπασμα της πανδημίας.
Κι αν νομίζετε ότι το πρόβλημα της μοναξιάς αφορά μόνο τους Βορειοευρωπαίους τα στοιχεία της έρευνας θα σας διαψεύσουν. Το 2016 η Ελλάδα είχε το υψηλότερο ποσοστό ανθρώπων που απάντησαν ότι ένιωθαν μοναξιά σε όλη την Ε.Ε.. Ένας στους πέντε (20,8%) απάντησε ότι ένιωθε μοναξιά περισσότερο από τις μισές ημέρες το δεκαπενθήμερο πριν την έρευνα. Στη δεύτερη θέση, με μεγάλη διαφορά, ήταν η Ρουμανία (16,9%). Το χαμηλότερο ποσοστό δεν εντοπιζόταν σε κάποια μεσογειακή χώρα αλλά στην Ολλανδία (4,6%) και τη Σλοβενία (4,7%).
Όταν η έρευνα επαναλήφθηκε την πρώτη περίοδο της πανδημίας (Απρίλιος- Ιούλιος 2020) διαπιστώθηκε προφανώς μια μεγάλη αύξηση των ανθρώπων που δήλωναν ότι νιώθουν μοναξιά. Οι Βορειοευρωπαίοι από το 6% βρέθηκαν στο 22%- με 26%. Η Ελλάδα καταγράφει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ανθρώπων που νιώθουν μοναξιά (29,3%) με πρώτη την Γαλλία (31,6%). Και πάλι, Ολλανδία και Σλοβενία βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις (16,6%).
Πριν την πανδημία, πιο ευάλωτοι στη μοναξιά ήταν οι ηλικιωμένοι (15% στους άνω των 65 όταν ο μέσος όρος ήταν 6%). Όμως τους πρώτους τέσσερις μήνες, μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, με τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, το ποσοστό των νέων 18-25 που βίωναν αυτό το συναίσθημα τετραπλασιάστηκε (από 9% το 2016 σε 35% στις ηλικίες 18-25) ξεπερνώντας μάλιστα και το ποσοστό των ηλικιωμένων που βίωναν το ίδιο συναίσθημα (23%).
Στην έρευνα γίνεται διάκριση της μοναξιάς που είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα για αυτόν που νιώθει έτσι, με τη μοναχικότητα, που είναι μια κατάσταση κατ΄ επιλογή.
Η μοναξιά συγκρίνεται από τους επιστήμονες με την παχυσαρκία και το κάπνισμα, ως προς τους κινδύνους σχετικά με το προσδόκιμο ζωής. Σχετίζεται με σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα. Σύμφωνα με την βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται στη μελέτη, άνθρωποι που νιώθουν μοναξιά τείνουν να εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, υψηλή πίεση, διαταραχές στον ύπνο συγκριτικά με ανθρώπους που δεν βιώνουν αυτό το συναίσθημα. Η μοναξιά συχνά ανατροφοδοτείται, οδηγώντας όσους νιώθουν έτσι να απομακρυνθούν από τους άλλους, να επιδεικνύουν μικρότερη ενσυναίσθηση, και να αισθάνονται μεγαλύτερη καχυποψία και λιγότερη ανεκτικότητα προς τους άλλους.
Εντός του 2022 η πανευρωπαϊκή έρευνα θα επαναληφθεί, ενώ θα δημιουργηθεί και μια διαδικτυακή πλατφόρμα για την παρακολούθηση της μοναξιάς σε βάθος χρόνου σε όλη την Ευρώπη.
Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" 15/8/2021
Παράλληλα με την πανδημία, που θερίζει ζωές, διαλύει σώματα, φέρνει τα συστήματα υγείας στα όριά τους και την οικονομία να ακροβατεί, εκτυλίσσεται και μια άλλη «πανδημία», χωρίς εμφανή συμπτώματα, τουλάχιστον προς στιγμήν. Μοναξιά, αγωνία, στρες, φόβος, θυμός, εξαπλώνονται μαζικά στην κοινωνία και υποσκάπτουν την ψυχική μας υγεία.
Από τον Μάρτιο του 2020 έως τον Απρίλιο του 2021 διενεργήθηκε μια έρευνα σε 55.589 άτομα από 40 χώρες, με ένα μεγάλο ερωτηματολόγιο που επέτρεψε τη σε βάθος μελέτη της ψυχικής τους κατάστασης, της στάσης τους απέναντι στην πανδημία και τις αλλαγές που αυτή επέφερε στην προσωπική και καθημερινή ζωή τους.
Το σχεδιασμό και την υλοποίηση της έρευνας με τίτλο: «COVID-19 Mental health international for the General Population Study», είχε Παγκόσμια Ψυχιατρική Εταιρεία και το ΑΠΘ με Επιστημονικό Υπεύθυνο της έρευνας, τον καθηγητή Ψυχιατρικής του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, Κωνσταντίνο Φουντουλάκη.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας σε παγκόσμια κλίμακα το 38,08% των ερωτηθέντων ανέφερε αυξημένη ανάγκη για επικοινωνία και το 26,22% αυξημένη ανάγκη για συναισθηματική στήριξη. Το 9,92% ανέφερε αύξηση άγχους, το 11,52% αύξηση καταθλιπτικών σκέψεων, το 17,16% αύξηση αυτοκτονικών σκέψεων. Άτομα με ιστορικό ψυχικής νόσου εμφάνισαν 2,5 φορές υψηλότερα ποσοστά ενεργού κατάθλιψης σε ποσοστό 31,82%, έναντι 13.08% όσων δεν είχαν ιστορικό.
Όπως αναφέρει στη «ΜτΚ» ο κ. Φουντουλάκης, σε κανονικές περιόδους η κατάθλιψη στον γενικό πληθυσμό είναι της τάξης του 4,5%-6%. Το ποσοστό αυτό διπλασιάστηκε τον περασμένο χρόνο, μεσοσταθμικά, φτάνοντας το 12% του πληθυσμού που είχε το συναισθηματικό σύμπλοκο θυμός- άγχος. Αθροιστικά τουλάχιστον το ένα τρίτο του πληθυσμού «ζορίστηκε υπερβολικά με τα περιοριστικά μέτρα», κάτι που σύμφωνα με τον κ. Φουντουλάκη ήταν πιο έντονο όχι τόσο την άνοιξη του 2020, αλλά στο τέλος της χρονιάς, όταν τα μέτρα επανήλθαν και το δεύτερο κύμα της πανδημίας οδήγησε χιλιάδες ασθενείς στα νοσοκομεία, πολλοί εκ των οποίων δεν βγήκαν ζωντανοί από αυτή την περιπέτεια. «Μετά τα Χριστούγεννα άρχισε να φαίνεται ότι η πανδημία τραβά σε μάκρος και επιβαρύνει λόγω της χρονιότητας… Με τα εμβόλια συγκρατήθηκε το στρες, αλλά τώρα επανακάμπτει» σημειώνει.
Γεννημένοι θυμωμένοι
Πλέον, εκτός από το άγχος στην κοινωνία συσσωρεύεται και θυμός. Θυμός των εμβολιασμένων προς τους ανεμβολίαστους που τους θεωρούν τροχοπέδη στη συλλογική προσπάθεια επιστροφής στην κανονικότητα. Τους καταλογίζουν ευθύνες για τα νέα περιοριστικά μέτρα που πλήττουν την οικονομία, και πάνω από όλα για τη διασπορά του ιού, και τις πιθανές μεταλλάξεις που θα εμφανιστούν στο μέλλον. Θυμός υπάρχει και από μερίδα των ανεμβολίαστων που δεν επιθυμούν να τους επιβληθεί ο εμβολιασμός, αλλά ούτε οι συνέπειες που θα αναγκαστούν να υποστούν- αναστολή εργασίας και απώλεια εισοδήματος. «Οι αντιεμβολιαστές είναι ένα 20% που ό,τι και να του πεις λεν ‘’όχι’’. Είναι μια παγκόσμια μειοψηφία που είναι μόνιμα θυμωμένη… Αυτοί οι άνθρωποι είναι ‘’γεννημένοι θυμωμένοι’’. Υπάρχει και ένα 20%, που δεν έχει αποφασίσει, ο μεσαίος χώρος που επηρεάζεται από τα άκρα και πάντα επηρεάζει την κατάσταση. Το 20% που δεν φορούσε μάσκα είχε καταλυτική επίδραση στην αποτυχία του φθινοπώρου».
Ένα ζήτημα με το οποίο μας «εξοικείωσε» η πανδημία ήταν ο αριθμός των νεκρών. Ο πρώτος νεκρός από κορονοϊό μας σόκαρε πολύ περισσότερο από τους δεκάδες νεκρούς, για τους οποίους διαβάζουμε καθημερινά στις ανακοινώσεις του ΕΟΔΥ. Μετά από σχεδόν πεντακόσιες μέρες καθημερινών ανακοινώσεων για νεκρούς, προφανώς επήλθε κορεσμός. «Η κατάσταση που ζούμε τώρα είναι μεγάλης διασποράς αργά η γρήγορα θα κολλήσουν σχεδόν όλοι οι ανεμβολίαστοι και αν ο ιός έχει 0.6% θνησιμότητα θα μιλάμε για 3.000-4.000 νεκρούς μέχρι τα Χριστούγεννα. Το 30% των νεκρών είναι μπροστά μας…» εκτιμά ο κ. Φουντουλάκης, που προβλέπει ότι «η κοινωνία θα το συνηθίσει».
Ζητήσαμε από τον καθηγητή του ΑΠΘ μερικές συμβουλές χρήσιμες στον κάθε ένα για να χτίσει ψυχικές αντοχές, για έναν ακόμα χειμώνα που προβλέπεται να είναι δύσκολος. Η απάντησή του συμπυκνώνεται σε μία λέξη: «εμβόλιο». «Πρέπει να δεχτούμε τις ευθύνες μας ως υπεύθυνοι πολίτες. Αν το κάνουμε θα είμαστε ασφαλείς. Οι εμβολιασμένοι να κάνουν ένα τεστ για αντισώματα και αν έχουν ανοσία, να χαλαρώσουν και να περάσουν καλά το καλοκαίρι. Αν κάποιος δεν είναι εμβολιασμένος, να μην ψάχνει για ηρεμία, δυστυχώς… τον παραμονεύει ο Δαρβίνος σε κάθε βήμα».
**************************************************************************************
Έρευνα του Eurofound: Στην κορυφή των πιο μοναχικών οι Έλληνες
Η πανδημία επέτεινε την… εθνική μας μοναξιά
Την περίοδο της πανδημίας διπλασιάστηκε ο αριθμός των ανθρώπων σε όλη την Ευρώπη που νιώθουν να τους βαραίνει η μοναξιά. Η Ελλάδα ήταν στην πρώτη θέση πανευρωπαϊκά και προ πανδημίας, αλλά ο αριθμός των ανθρώπων που βίωναν συναισθήματα μοναξιάς εκτοξεύτηκε μετά τα περιοριστικά μέτρα.
Σύμφωνα με έρευνα του Eurofound, του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασία, το ποσοστό των ευρωπαίων που δήλωναν ότι νιώθουν μοναξιά, υπερδιπλασιάστηκε μετά την πανδημία COVID-19. Από το 12% των πολιτών της Ε.Ε. που ένιωθαν μοναξιά το 2016 το ποσοστό αυτό έφτασε το 25% τους πρώτους μήνες μετά το ξέσπασμα της πανδημίας.
Κι αν νομίζετε ότι το πρόβλημα της μοναξιάς αφορά μόνο τους Βορειοευρωπαίους τα στοιχεία της έρευνας θα σας διαψεύσουν. Το 2016 η Ελλάδα είχε το υψηλότερο ποσοστό ανθρώπων που απάντησαν ότι ένιωθαν μοναξιά σε όλη την Ε.Ε.. Ένας στους πέντε (20,8%) απάντησε ότι ένιωθε μοναξιά περισσότερο από τις μισές ημέρες το δεκαπενθήμερο πριν την έρευνα. Στη δεύτερη θέση, με μεγάλη διαφορά, ήταν η Ρουμανία (16,9%). Το χαμηλότερο ποσοστό δεν εντοπιζόταν σε κάποια μεσογειακή χώρα αλλά στην Ολλανδία (4,6%) και τη Σλοβενία (4,7%).
Όταν η έρευνα επαναλήφθηκε την πρώτη περίοδο της πανδημίας (Απρίλιος- Ιούλιος 2020) διαπιστώθηκε προφανώς μια μεγάλη αύξηση των ανθρώπων που δήλωναν ότι νιώθουν μοναξιά. Οι Βορειοευρωπαίοι από το 6% βρέθηκαν στο 22%- με 26%. Η Ελλάδα καταγράφει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ανθρώπων που νιώθουν μοναξιά (29,3%) με πρώτη την Γαλλία (31,6%). Και πάλι, Ολλανδία και Σλοβενία βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις (16,6%).
Πριν την πανδημία, πιο ευάλωτοι στη μοναξιά ήταν οι ηλικιωμένοι (15% στους άνω των 65 όταν ο μέσος όρος ήταν 6%). Όμως τους πρώτους τέσσερις μήνες, μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, με τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, το ποσοστό των νέων 18-25 που βίωναν αυτό το συναίσθημα τετραπλασιάστηκε (από 9% το 2016 σε 35% στις ηλικίες 18-25) ξεπερνώντας μάλιστα και το ποσοστό των ηλικιωμένων που βίωναν το ίδιο συναίσθημα (23%).
Στην έρευνα γίνεται διάκριση της μοναξιάς που είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα για αυτόν που νιώθει έτσι, με τη μοναχικότητα, που είναι μια κατάσταση κατ΄ επιλογή.
Η μοναξιά συγκρίνεται από τους επιστήμονες με την παχυσαρκία και το κάπνισμα, ως προς τους κινδύνους σχετικά με το προσδόκιμο ζωής. Σχετίζεται με σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα. Σύμφωνα με την βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται στη μελέτη, άνθρωποι που νιώθουν μοναξιά τείνουν να εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, υψηλή πίεση, διαταραχές στον ύπνο συγκριτικά με ανθρώπους που δεν βιώνουν αυτό το συναίσθημα. Η μοναξιά συχνά ανατροφοδοτείται, οδηγώντας όσους νιώθουν έτσι να απομακρυνθούν από τους άλλους, να επιδεικνύουν μικρότερη ενσυναίσθηση, και να αισθάνονται μεγαλύτερη καχυποψία και λιγότερη ανεκτικότητα προς τους άλλους.
Εντός του 2022 η πανευρωπαϊκή έρευνα θα επαναληφθεί, ενώ θα δημιουργηθεί και μια διαδικτυακή πλατφόρμα για την παρακολούθηση της μοναξιάς σε βάθος χρόνου σε όλη την Ευρώπη.
Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" 15/8/2021
ΣΧΟΛΙΑ