Η πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου παρέστη και απηύθυνε χαιρετισμό στην τελετή βράβευσης των ελληνικών συμμετοχών στην εκστρατεία Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας 2019, με θέμα «Ασφαλές περπάτημα, ασφαλής ποδηλασία» και σύνθημα «Ας περπατήσουμε μαζί». Ανάμεσα σε συνολικά 86 ελληνικές συμμετοχές, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας βράβευσε τις πόλεις που ξεχώρισαν ως πρότυπα βιώσιμης αστικής κινητικότητας.

Ακολουθεί ο χαιρετισμός της κυρίας Σακελλαροπούλου:

Μία από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα αφορά την κινητικότητα. Προκειμένου να λειτουργήσουν οι κοινωνίες και οι οικονομίες, απαιτείται ένα απέραντο δίκτυο οχημάτων και συστημάτων μεταφοράς. Αυτοκίνητα, λεωφορεία, τρένα, φορτηγά. Τρόποι μετακίνησης και μεταφοράς που αφήνουν ανεξίτηλα σημάδια στο περιβάλλον. Ανεξίτηλα και βαθιά. Περίπου το ένα τέταρτο των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα οφείλονται στις μεταφορές ανθρώπων και προϊόντων, ενώ η ηχορύπανση αποτελεί πλέον έναν σοβαρό, αν και αόρατο αστικό κίνδυνο.

Όλοι το έχουμε συνειδητοποιήσει: η ζωή στις πόλεις μας – και δη τις μεγάλες – μας επιβαρύνει υπέρμετρα, σωματικά και ψυχικά. Δεν είμαστε, βεβαίως, άμοιροι ευθυνών. Ο τρόπος, για παράδειγμα, με τον οποίο διαχειριζόμαστε τον δημόσιο χώρο χαρακτηρίζεται από έντονο αίσθημα αδιαφορίας, αν όχι απαξίωσης. Στα μεγάλα αστικά κέντρα, ιδίως, δεν είναι λίγοι οι πολίτες που από τη μία πλευρά αισθάνονται ότι ο κόσμος τους τελειώνει στο κατώφλι του σπιτιού τους, και από την άλλη αντιμετωπίζουν τον δημόσιο χώρο με ιδιοκτησιακή-ατομικιστική αντίληψη. Το γενικό συμφέρον απεμπολείται υπέρ του ειδικού, με αποτέλεσμα να μεταπίπτει δημόσιος χώρος σε «ιδιωτικό». Όπως όμως χαρακτηριστικά αναφέρεται στη Χάρτα των Αθηνών, «η ζωή ανθεί μόνον εφόσον εναρμονίζονται οι δύο αντίμαχες αρχές που κυβερνούν την ανθρώπινη προσωπικότητα: το ατομικό και το συλλογικό»[1].

Κι έτσι, παρ' ό,τι «ο βίος των Ελλήνων είναι υπαίθριος», σύμφωνα με την πασίγνωστη ρήση του ελληνολάτρη διανοητή του 19ου αιώνα Περικλή Γιαννόπουλου, τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε απολέσει την οργανική σχέση με τις πλατείες, τα πάρκα, τις στοές, τους δρόμους μας. Μόνο σε κάποιες απομονωμένες νησίδες παραδοσιακών κοινοτήτων εξακολουθούν να ασπρίζονται οι δρόμοι, να καλλωπίζεται το εξωτερικό περιβάλλον με λουλούδια και φυτά, να αποτελεί το σοκάκι ή η πλατεία προέκταση της κατοικίας, ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Όπως έχω επισημάνει και κατά το παρελθόν, η αλλοίωση αυτή της σχέσης με τον δημόσιο χώρο οφείλεται στην απουσία οργανωμένου σχεδιασμού διαχείρισης των δημόσιων χώρων, στις παλινωδίες, τις αστοχίες θα έλεγα, της νομοθεσίας – όπως για παράδειγμα τη μη πρόβλεψη υποχρεωτικών χώρων στάθμευσης, με αποτέλεσμα την παράδοση της πόλης στα σταθμευμένα οχήματα – στη σύγχυση αρμοδιοτήτων, τις συναρμοδιότητες, την ανεπάρκεια των διοικητικών δομών, την έλλειψη ή κακοδιαχείρηση των πόρων, την απουσία συστηματικής αστυνόμευσης.

Ωστόσο η βιώσιμη αστική κινητικότητα απαιτεί ριζική αλλαγή νοοτροπίας και διαμόρφωση ενός νέου περιβαλλοντικού ήθους, με σημαντικό βήμα την σταδιακή μετάβαση σε διαφορετικούς τρόπους δημόσιας μεταφοράς – ποδήλατα, πεζοδρόμους, ηλεκτρικά οχήματα, σιδηροδρομικές μεταφορές εμπορευμάτων. Πρόκειται για λύσεις που διασφαλίζουν την ζωτική ροή ανθρώπων, αγαθών και υπηρεσιών, ενώ ταυτοχρόνως αποτρέπουν την περιβαλλοντική απορρύθμιση που εκφράζεται με πλημμύρες, ξηρασίες, ή αιφνίδια κυνικά καύματα.

Γι’ αυτό και είναι μεγάλη η χαρά μας που βραβεύονται ελληνικές πόλεις στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας, δίνοντας ένα ισχυρό μήνυμα στο εξωτερικό ότι και η χώρα μας συμμετέχει και συμβάλλει στη συλλογική προσπάθεια για βελτίωση της ποιότητας ζωής των Ευρωπαίων πολιτών. Η ανάδειξη της Καρδίτσας στην πρώτη θέση στην κατηγορία των μικρών πόλεων και του Ρεθύμνου στη δεύτερη θέση στην κατηγορία των μεγάλων πόλεων το 2019 είναι μια σημαντική αναγνώριση των προσπαθειών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να συνδυάσει δράσεις και μεθόδους για την μείωση των εκπομπών αέριων ρύπων, προωθώντας λύσεις χαμηλών και μηδενικών εκπομπών στις ατομικές και δημόσιες μεταφορές και προτάσσοντας την πεζοπορία και την ποδηλασία ως βέλτιστους τρόπους μετακίνησης των ανθρώπων. Το γεγονός ότι η πατρίδα μας βρέθηκε στην τρίτη θέση σε σύνολο 59 χωρών που πήραν μέρος στην εκστρατεία για την προαγωγή βιώσιμων τρόπων μετακίνησης και μεταφοράς στον αστικό ιστό, μας γεμίζει αισιοδοξία για το μέλλον.

[1]
Χάρτα των Αθηνών, 1933.