Δύο μέρες απέμειναν για να φύγει και αυτή η χρονιά. Δύσκολη για την χώρα σίγουρα, αν και αυτές που πέρασαν την τελευταία δεκαετία ήταν αναμφίβολα δυσκολότερες. Για όλους εμάς- δεν αναφέρομαι στα ιδιαίτερα προσωπικά καθενός ή σε ειδικές περιπτώσεις- θεωρώ πως ήταν κατά τι καλύτερη από την προηγούμενη. 

Εκτιμώ ότι η συντριπτική πλειοψηφία, βελτίωσε την θέση της σε σύγκριση με τα τελευταία χρόνια. Όχι όσο θα θέλαμε, ούτε όσο πιστεύει καθείς πως δικαιούται και του αξίζει, αλλά τουλάχιστον δεν ξαναμπήκαμε στην κατηφόρα (οικονομική κρίση, πανδημία κλπ) και συνεχίστηκε μια κάπως ανοδική τροχιά. Αυτό κρατώ από το κλείσιμο του 2023. 

Όσοι διαβάζετε αυτές τις σειρές, ανήκετε όπως κι εγώ -σε εκείνους που καταφέραμε να «τη βγάλουμε και φέτος», όπως λέει σε έναν στίχο του ο Διονύσης Σαββόπουλος. Δεν είναι δεδομένη η ζωή και η μακροημέρευση. Ούτε εύκολη και δίκαιη. Το κράτος και η οργανωμένη κοινωνία των ανθρώπων, αυτό που προσπαθεί να προσφέρει είναι συνθήκες. Συνθήκες για να ζήσει εν ειρήνη, να μορφωθεί κανείς, να εργαστεί και να προκόψει. 

Παράλληλα το κράτος επιφορτίζεται με την φροντίδα των λεγόμενων ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων των υπηκόων του. Φροντίδα υγείας, φροντίδα υποδομών κατοικήσιμων περιοχών, φροντίδα προστασίας από εγκλήματα, υπερεκμετάλλευση κλπ. Και μάλιστα αυτά που προσφέρει, τα κάνει με αντάλλαγμα την φορολόγηση κάθε οικονομικής δραστηριότητας που συντελείται στην επικράτειά του. 

Όσοι νομίζουν πως οι άνθρωποι δικαιούμαστε να περνάμε καλά με ελάχιστη προσπάθεια και πως το κράτος υπάρχει για να μας διασφαλίζει άνετη ζωή χωρίς μόχθο, είναι μακριά νυχτωμένοι. Ο άνθρωπος ό,τι έχει, το θεωρεί δεδομένο και διασφαλισμένο. Και μάλιστα, όσο πιο εύκολα το έχει αποκτήσει, τείνει να το θεωρήσει δικαίωμα. Μόνον όταν φτάνουμε στη λεγόμενη μέση ηλικία, συνειδητοποιούμε ότι τα… δικαιώματα, δεν είναι τζάμπα, ούτε μόνιμα. Ότι το να ξυπνάμε το πρωί για παράδειγμα, είναι ευλογία. 

Και ακόμη μεγαλύτερη ευλογία είναι να έχουμε μια στρωμένη καθημερινότητα από την οποία εξασφαλίζουμε με σχετική ασφάλεια τα προς το ζην. Τέτοιες σκέψεις περνάμε από το μυαλό μου αναλογιζόμενος πως μια ακόμη χρονιά προστίθεται στην καμπούρα μου. 

Αισίως, θα έλεγα. 

Όσοι αντέξαμε, καθώς μετρώντας γύρω μας, όλο και κάποιοι λείπουν. Κάποιοι που έφυγαν πριν την ώρα τους και οι οποίοι είδαν τις δικές τους βεβαιότητες να συντρίβονται από μια κακιά στιγμή, από ένα λάθος, από έναν κίνδυνο που παραμόνευε, από, από… 

*Κλείνοντας τον χρόνο, το πρώτο που κατά την ταπεινή μου γνώμη οφείλουμε να κάνουμε, είναι να μακαρίσουμε τους εαυτούς μας για την καλή μας μοίρα, να κάνουμε μια σφιχτή αγκαλιά στους ανθρώπους που βρίσκονται δίπλα μας στην διαδρομή μας στην ζωή και να τους πούμε ένα ευχαριστώ. Όχι μέσα από τα δόντια μας, ούτε ψιθυριστά, αλλά εύηχα, βροντόφωνα κι από τα βάθη της ψυχής μας. Ένα ευχαριστώ, γιατί χωρίς τους δικούς μας ανθρώπους, ούτε θα τα καταφέρναμε, ούτε θα είχε νόημα η ζωή μας. 

*Το δεύτερο που πρέπει να κάνουμε, είναι ένα λεπτομερές ταμείο της διαδρομής μας. Έναν απολογισμό ουσιαστικό και ειλικρινή. Όχι μόνον για να δούμε τα λάθη που κάναμε και τις ευκαιρίες που χάσαμε, ούτε να αναλογιστούμε τι ενδεχομένως θα γινόταν αν κάναμε μια διαφορετική επιλογή κάποια στιγμή. Να σκεφτούμε ποιους αδικήσαμε, σε ποιους φερθήκαμε με σκληράδα ίσως και βαναυσότητα, ποιους εκμεταλλευτήκαμε (όχι μόνον οικονομικά, αλλά κυρίως συναισθηματικά). 

Αν το επιχειρήσουμε αυτό, το να υποσχεθούμε στον εαυτό μας ότι θα επανορθώσουμε είναι η ανώδυνη διέξοδος, ενώ το να ξεστομίσουμε μια συγνώμη, θα είναι η λύτρωση. Παράλληλα οφείλουμε να αναλογιστούμε αν πιάσαμε τους στόχους που είχαμε θέσει για τους εαυτούς μας σε όλους τους τομείς. Στα οικονομικά, στα επαγγελματικά μας αλλά και στα προσωπικά μας- αν κάναμε για τον εαυτό μας όσα νιώθαμε πως του…οφείλουμε. Ένα καλό ταξίδι, ξεχωριστές διακοπές, να ζήσουμε κάποιες εμπειρίες που τις έχουμε απωθημένα, κλπ 

*Το τρίτο που μας πρέπει, είναι να θέσουμε στόχους και να καταστρώσουμε κάποια σχέδια για το μέλλον, παριστάνοντας ότι αδιαφορούμε για την γνωστή φράση «όταν οι άνθρωποι κάνουν σχέδια ο Θεός γελάει». Ας πιέσουμε το μυαλό μας να απαντήσει στο κλασικό ερώτημα που οφείλει καθείς να θέτει στον εαυτό του: «πώς φαντάζεται την ζωή του σε δέκα χρόνια». 

Αν το κάνει αυτό, με ρεαλισμό και σοβαρότητα, θα βρει τα βήματα που πρέπει να κάνει και ακολούθως θα προσδιορίσει τους στόχους για τον επόμενο χρόνο. Αν αφεθεί σε ονειροβασίες (θα πιάσω το λαχείο, θα παντρευτώ τον πρίγκηπα, θα μεγαλουργήσω), αν παρασυρθεί από φοβίες (θα αρρωστήσω, θα καταστραφώ), ή αν τα…φορτώσει στον κόκορα στη λογική του «έχει ο Θεός», θα κάνει μια τρύπα στο νερό. 

*Το τέταρτο που κατά τη γνώμη μου δεν πρέπει να διαφύγει του απολογισμού μας, είναι οι άνθρωποι που μας πίκραναν και που πικράναμε την χρονιά που πέρασε. Που τους αδικήσαμε ή μας αδίκησαν- ασχέτως αν πιστεύει καθείς από την δική του οπτική πως έχει δίκιο- και που εν πάση περιπτώσει βρέθηκαν απέναντί μας, μαλώσαμε, ανταλλάξαμε βαριές κουβέντες, αντιπαρατεθήκαμε.

Το κλείσιμο της χρονιάς, ενδείκνυται εκτός των άλλων και για ασκήσεις ενσυναίσθησης. Να δούμε με την ψυχραιμία που προσφέρει η ασφάλεια της χρονικής απόστασης και ιδίως η στιγμή της αλλαγής του χρόνου, την αντιπαράθεσή μας με τον πρώην κολλητό, συνεργάτη, συνοδοιπόρο. Να δούμε την κόντρα μας από την πλευρά του άλλου, να αφήσουμε πίσω την εχθροπάθεια και ίσως να αναζητήσουμε τρόπο για να συγχωρέσουμε, να ζητήσουμε συγνώμη, να δώσουμε μια νέα ευκαιρία. 

*Άφησα τελευταίο, εκείνο που θεωρώ ως βάλσαμο για την ψυχή μας. Όπως καταλάβατε, αναφέρομαι στο να σκεφτούμε και να πράξουμε κάτι για θέμα που δεν αφορά σώνει και καλά εμάς, το στενό μας περιβάλλον, το συμφέρον μας. 

Μια πράξη βοήθειας σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Που δεν τα κατάφεραν, που έχασαν μάχες, που δεν ήταν τυχεροί, που η ζωή δες τους στάθηκε με γενναιοδωρία. Μια πράξη βοήθειας, όχι ως ελεημοσύνη αλλά ως έκφραση αλληλεγγύης, θα ανακουφίσει αυτόν που την δέχεται αλλά ακόμη περισσότερο εκείνον που την κάνει. 

*Τέλος χρόνου και αρχή του επόμενου. Ευκαιρία για καινούργια αρχή, για μεγαλεπήβολα αλλά βάσιμα σχέδια, για τρυφερές υποσχέσεις, για παραμερισμό των επιδιώξεων που απέτυχαν, για όνειρα που δε χορτιάρασαν.

Καλή χρονιά

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 31.12.2023