15/03/2019 21:28
Η αύξηση των συντάξεων, κατ΄ εφαρμογήν της απόφασης του ΣτΕ, που έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές, αποτελεί τον σημαντικότερο δημοσιονομικό κίνδυνο μεσοπρόθεσμα για την ελληνική οικονομία, τόνισε σε ομιλία του από τη Θεσσαλονίκη ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιάννης Στουρνάρας κατά τη διάρκεια δείπνου που παρέθεσε προς τιμήν του ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος.
Η Τράπεζα της Ελλάδος προβλέπει ότι το 2019 ο ρυθμός ανάπτυξης θα κινηθεί στα επίπεδα του 2018, δηλ. στο 1,9%, παρά την προβλεπόμενη σημαντική μείωση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης στην ευρωζώνη (από 1,9% το 2018 σε 1,1% το 2019). Η εξέλιξη αυτή εκτιμάται ότι θα στηριχθεί στις επιχειρηματικές επενδύσεις, στις εξαγωγές, αλλά και στην άνοδο της ιδιωτικής κατανάλωσης. Όμως, όπως είπε ο κ. Στουρνάρας, η πρόβλεψη υπόκειται σε εσωτερικούς και εξωτερικούς κινδύνους (επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας λόγω της αύξησης του εμπορικού προστατευτισμού, μη συντεταγμένο Brexit κλπ).
Στους εσωτερικούς κινδύνους τόνισε ότι «η εφαρμογή των αποφάσεων της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι οποίες έκριναν αντισυνταγματικές προγενέστερες περικοπές στις συντάξεις, δρουν επιβαρυντικά στην ανάλυση βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους, καθώς οδηγούν σε προς τα άνω αναθεώρηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης και αποτελούν το σημαντικότερο δημοσιονομικό κίνδυνο μεσοπρόθεσμα. Επίσης, η υψηλή φορολογία και οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά την επενδυτική εμπιστοσύνη και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.
Επίσης ο κ. Στουρνάρας υποστήριξε ότι η πρόσφατη αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 10.9% και η κατάργηση του υποκατώτατου σε συνδυασμό με τυχόν ανατροπή μεταρρυθμίσεων που βελτιώνουν την ευελιξία στην αγορά εργασίας «ενδέχεται να καθυστερήσουν την αποκλιμάκωση της ιδιαίτερα υψηλής ανεργίας και να στρέψουν ορισμένες επιχειρήσεις προς τις άτυπες μορφές απασχόλησης».
«Κόκκινα δάνεια»
Παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί, σύμφωνα με τον κ. Στουρνάρα η ελληνική οικονομία συνεχίζει να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, οι οποίες οδήγησαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για το 2019 να επισημάνει ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες.
Ο κ. Στουρνάρας αναφέρθηκε κατ΄επανάληψη στο ζήτημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων που παρότι μειώθηκαν σημαντικά - . ανήλθαν στο τέλος Δεκεμβρίου του 2018 σε 81,8 δισεκ. ευρώ, μειωμένα κατά περίπου 12,7 δισεκ. ευρώ συγκριτικά με το τέλος Δεκεμβρίου του 2017, και κατά περίπου 25,4 δισεκ. ευρώ έναντι του Μαρτίου του 2016- εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν το 45,4% του συνόλου των δανείων των ελληνικών τραπεζών έναντι 3,2% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Επιπλέον, κίνδυνοι για την πορεία της οικονομίας προκύπτουν «από την αργή απομείωση του όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων, καθώς και από το ότι τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου δεν έχουν ακόμη αποκτήσει καθεστώς επενδυτικής βαθμίδας και οι αποδόσεις τους αποκλιμακώνονται με πολύ αργούς ρυθμούς, με αποτέλεσμα να παραμένουν σχετικά υψηλές σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες που εξήλθαν από προγράμματα προσαρμογής» τόνισε.
Ανάπτυξη αντί πλεονασμάτων για μείωση του χρέους
Ο κ. Στουρνάρας τόνισε ότι η διατήρηση μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων για μια παρατεταμένη χρονική περίοδο (π.χ. 3,5% του ΑΕΠ έως το 2022) «επιδρά αρνητικά στην ανάπτυξη, αλλά και στη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους. Η περιοριστική επίδραση των μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων είναι σχετικά εντονότερη, επειδή συνοδεύεται από σχετικά υψηλή φορολογία. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν περίπου 180% στο τέλος του 2018, προκύπτει ότι μια επιπλέον ποσοστιαία μονάδα οικονομικής ανάπτυξης είναι 1,8 φορές πιο πολύτιμη για τη μείωση του δημόσιου χρέους από μια επιπλέον ποσοστιαία μονάδα πρωτογενούς πλεονάσματος».
Προτάσεις
Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας προχώρησε και σε προτάσεις προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία, να διασφαλιστεί η τακτική και με βιώσιμους όρους χρηματοδότηση του Δημοσίου από τις αγορές και να επιτευχθεί ένα βιώσιμο και εξωστρεφές πρότυπο ανάπτυξης, προτείνονται οι ακόλουθες παρεμβάσεις πολιτικής:
1ον Ταχεία αποκλιμάκωση του υψηλού ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων με ενεργοποίηση των σχεδίων της Τράπεζας της Ελλάδος και του Υπουργείου Οικονομικών.
2ον Αλλαγή στο μίγμα της δημοσιονομικής πολιτικής προς την κατεύθυνση της μείωσης των φορολογικών συντελεστών και της ανακατανομής της δημόσιας δαπάνης προς εκείνες τις κατηγορίες που επιφέρουν μόνιμο αναπτυξιακό αποτέλεσμα, όπως για παράδειγμα οι δημόσιες επενδύσεις.
3ον Συνέχιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και των ιδιωτικοποιήσεων (με ενίσχυση των συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στις επενδύσεις, στην κοινωνική ασφάλιση και την υγεία), και ενθάρρυνση της στενής συνεργασίας επιχειρήσεων και ερευνητικών κέντρων (με ενδυνάμωση του τριγώνου γνώσης: εκπαίδευση – έρευνα - καινοτομία) προκειμένου να ενισχυθούν η διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα και η εξωστρέφεια της οικονομίας.
4ον Προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων, με την άρση σημαντικών αντικινήτρων, όπως η γραφειοκρατία, η ασάφεια του νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου, ιδιαίτερα στις χρήσεις γης, οι καθυστερήσεις στη δικαστική επίλυση των διαφορών, καθώς και οι εναπομείναντες περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων.
5ον Διατήρηση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας, υποστήριξη των μακροχρόνια ανέργων, ώστε να διασφαλιστούν τα οφέλη σε όρους ανταγωνιστικότητας, αλλά και η αύξηση της απασχόλησης, από την επίπονη μεταρρυθμιστική προσπάθεια που ξεκίνησε το 2010.
O κ. Στουρνάρας τόνισε ότι για να τεθεί σε στέρεες βάσεις η ανάκαμψη της οικονομίας θα πρέπει να συνεχιστούν απρόσκοπτα η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, οι ιδιωτικοποιήσεις, η ταχεία αποκλιμάκωση του αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων και η μείωση των υψηλών φορολογικών συντελεστών.
Οι επιχειρήσεις της Β. Ελλάδος
Αναφερόμενος στις επιχειρήσεις της Βορείου Ελλάδος είπε ότι «με τη σημαντική συνεισφορά τους στη μεταποίηση και την επιτυχημένη εξαγωγική τους επίδοση συνέβαλαν στην ανάκαμψη της οικονομίας και βοήθησαν στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Από εδώ και στο εξής οι επιχειρήσεις της Βορείου Ελλάδος επωφελούμενες και από τη γεωγραφική τους θέση, καθώς αποτελούν πύλη εισόδου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για πολλές γειτονικές χώρες, καλούνται να διαδραματίσουν έναν ακόμη σημαντικό ρόλο με την ενδυνάμωση των επενδυτικών και εξαγωγικών τους δραστηριοτήτων, έτσι ώστε να συμβάλουν στη στροφή της οικονομίας προς ένα βιώσιμο και εξωστρεφές πρότυπο οικονομικής ανάπτυξης.»
Ο ΣΒΕ
«Η υστέρηση της χώρας μας στο μεγάλο ζήτημα των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων είναι αυταπόδεικτη. Και μόνο το γεγονός ότι η χώρα μας θα έπρεπε να είχε εξέλθει των μνημονίων πολύ νωρίτερα και σήμερα να βρισκόμασταν σε τροχιά υψηλής ανάπτυξης είναι το μοναδικό και αδιαμφισβήτητο επιχείρημα» ανέφερε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος του ΣΒΕ Αθανάσιος Σαββάκης, κατά τον χαιρετισμό του. Όπως είπε για τον ΣΒΕ το μεγάλο ζήτημα είναι η χάραξη μιας ρεαλιστικής και συμφωνημένης πορείας για την ανάταξη της οικονομίας. Οι τέσσερις νέες εθνικές αναπτυξιακές αναπτυξιακές προτεραιότητες, κατά τον ΣΒΕ είναι:
01. Η υλοποίηση επενδύσεων. «Οι υποψήφιοι επενδυτές και ειδικά όσοι ξένοι θέλουν να επενδύσουν στη χώρα μας δεν θα περιμένουν να τσακωνόμαστε μεταξύ μας για πολύ. Ας συμφωνήσουμε σε ένα μίνιμουμ προϋποθέσεων διευκόλυνσης της διαδικασίας υλοποίησης επενδύσεων» σημείωσε ο κ. Σαββάκης
02. Το νέο παραγωγικό μοντέλο. «Ο σχεδιασμός του κοντεύει να ευτελισθεί ως έννοια στον δημόσιο διάλογο» σχολίασε, προσθέτοντας ότι «παραγωγικό μοντέλο σχεδιασμένο από το κράτος είναι βέβαιο ότι θα αποτύχει» και ότι θα πρέπει να σχεδιαστεί από παράγοντες της ιδιωτικής οικονομίας.
03. Το νοικοκύρεμα του κράτους. «Πλήθος στελεχών της δημόσιας διοίκησης είναι αξιότατα, έχουν διοικητικές ικανότητες, αλλά σπαταλώνται αναίτια και χάνονται ως εθνικό αναπτυξιακό δυναμικό εξαιτίας της απίθανης γραφειοκρατίας»
04. Η διευκόλυνση του επιχειρείν. «Σε μια χρονική περίοδο που μιλάμε για ψηφιοποίηση των πάντων κι ενώ πρέπει να συζητάμε τι θα κάνει η Ελλάδα με την πρόκληση της 4ης βιομηχανικής επανάστασης ταλαιπωρούμαστε με την αργή απονομή δικαιοσύνης και τις αντιφατικές διατάξεις πλήθους πεπαλαιωμένων νομοθετικών ρυθμίσεων».
Η αύξηση των συντάξεων, κατ΄ εφαρμογήν της απόφασης του ΣτΕ, που έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές, αποτελεί τον σημαντικότερο δημοσιονομικό κίνδυνο μεσοπρόθεσμα για την ελληνική οικονομία, τόνισε σε ομιλία του από τη Θεσσαλονίκη ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιάννης Στουρνάρας κατά τη διάρκεια δείπνου που παρέθεσε προς τιμήν του ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος.
Η Τράπεζα της Ελλάδος προβλέπει ότι το 2019 ο ρυθμός ανάπτυξης θα κινηθεί στα επίπεδα του 2018, δηλ. στο 1,9%, παρά την προβλεπόμενη σημαντική μείωση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης στην ευρωζώνη (από 1,9% το 2018 σε 1,1% το 2019). Η εξέλιξη αυτή εκτιμάται ότι θα στηριχθεί στις επιχειρηματικές επενδύσεις, στις εξαγωγές, αλλά και στην άνοδο της ιδιωτικής κατανάλωσης. Όμως, όπως είπε ο κ. Στουρνάρας, η πρόβλεψη υπόκειται σε εσωτερικούς και εξωτερικούς κινδύνους (επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας λόγω της αύξησης του εμπορικού προστατευτισμού, μη συντεταγμένο Brexit κλπ).
Στους εσωτερικούς κινδύνους τόνισε ότι «η εφαρμογή των αποφάσεων της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι οποίες έκριναν αντισυνταγματικές προγενέστερες περικοπές στις συντάξεις, δρουν επιβαρυντικά στην ανάλυση βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους, καθώς οδηγούν σε προς τα άνω αναθεώρηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης και αποτελούν το σημαντικότερο δημοσιονομικό κίνδυνο μεσοπρόθεσμα. Επίσης, η υψηλή φορολογία και οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά την επενδυτική εμπιστοσύνη και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.
Επίσης ο κ. Στουρνάρας υποστήριξε ότι η πρόσφατη αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 10.9% και η κατάργηση του υποκατώτατου σε συνδυασμό με τυχόν ανατροπή μεταρρυθμίσεων που βελτιώνουν την ευελιξία στην αγορά εργασίας «ενδέχεται να καθυστερήσουν την αποκλιμάκωση της ιδιαίτερα υψηλής ανεργίας και να στρέψουν ορισμένες επιχειρήσεις προς τις άτυπες μορφές απασχόλησης».
«Κόκκινα δάνεια»
Παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί, σύμφωνα με τον κ. Στουρνάρα η ελληνική οικονομία συνεχίζει να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, οι οποίες οδήγησαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για το 2019 να επισημάνει ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες.
Ο κ. Στουρνάρας αναφέρθηκε κατ΄επανάληψη στο ζήτημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων που παρότι μειώθηκαν σημαντικά - . ανήλθαν στο τέλος Δεκεμβρίου του 2018 σε 81,8 δισεκ. ευρώ, μειωμένα κατά περίπου 12,7 δισεκ. ευρώ συγκριτικά με το τέλος Δεκεμβρίου του 2017, και κατά περίπου 25,4 δισεκ. ευρώ έναντι του Μαρτίου του 2016- εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν το 45,4% του συνόλου των δανείων των ελληνικών τραπεζών έναντι 3,2% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Επιπλέον, κίνδυνοι για την πορεία της οικονομίας προκύπτουν «από την αργή απομείωση του όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων, καθώς και από το ότι τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου δεν έχουν ακόμη αποκτήσει καθεστώς επενδυτικής βαθμίδας και οι αποδόσεις τους αποκλιμακώνονται με πολύ αργούς ρυθμούς, με αποτέλεσμα να παραμένουν σχετικά υψηλές σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες που εξήλθαν από προγράμματα προσαρμογής» τόνισε.
Ανάπτυξη αντί πλεονασμάτων για μείωση του χρέους
Ο κ. Στουρνάρας τόνισε ότι η διατήρηση μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων για μια παρατεταμένη χρονική περίοδο (π.χ. 3,5% του ΑΕΠ έως το 2022) «επιδρά αρνητικά στην ανάπτυξη, αλλά και στη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους. Η περιοριστική επίδραση των μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων είναι σχετικά εντονότερη, επειδή συνοδεύεται από σχετικά υψηλή φορολογία. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν περίπου 180% στο τέλος του 2018, προκύπτει ότι μια επιπλέον ποσοστιαία μονάδα οικονομικής ανάπτυξης είναι 1,8 φορές πιο πολύτιμη για τη μείωση του δημόσιου χρέους από μια επιπλέον ποσοστιαία μονάδα πρωτογενούς πλεονάσματος».
Προτάσεις
Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας προχώρησε και σε προτάσεις προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία, να διασφαλιστεί η τακτική και με βιώσιμους όρους χρηματοδότηση του Δημοσίου από τις αγορές και να επιτευχθεί ένα βιώσιμο και εξωστρεφές πρότυπο ανάπτυξης, προτείνονται οι ακόλουθες παρεμβάσεις πολιτικής:
1ον Ταχεία αποκλιμάκωση του υψηλού ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων με ενεργοποίηση των σχεδίων της Τράπεζας της Ελλάδος και του Υπουργείου Οικονομικών.
2ον Αλλαγή στο μίγμα της δημοσιονομικής πολιτικής προς την κατεύθυνση της μείωσης των φορολογικών συντελεστών και της ανακατανομής της δημόσιας δαπάνης προς εκείνες τις κατηγορίες που επιφέρουν μόνιμο αναπτυξιακό αποτέλεσμα, όπως για παράδειγμα οι δημόσιες επενδύσεις.
3ον Συνέχιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και των ιδιωτικοποιήσεων (με ενίσχυση των συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στις επενδύσεις, στην κοινωνική ασφάλιση και την υγεία), και ενθάρρυνση της στενής συνεργασίας επιχειρήσεων και ερευνητικών κέντρων (με ενδυνάμωση του τριγώνου γνώσης: εκπαίδευση – έρευνα - καινοτομία) προκειμένου να ενισχυθούν η διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα και η εξωστρέφεια της οικονομίας.
4ον Προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων, με την άρση σημαντικών αντικινήτρων, όπως η γραφειοκρατία, η ασάφεια του νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου, ιδιαίτερα στις χρήσεις γης, οι καθυστερήσεις στη δικαστική επίλυση των διαφορών, καθώς και οι εναπομείναντες περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων.
5ον Διατήρηση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας, υποστήριξη των μακροχρόνια ανέργων, ώστε να διασφαλιστούν τα οφέλη σε όρους ανταγωνιστικότητας, αλλά και η αύξηση της απασχόλησης, από την επίπονη μεταρρυθμιστική προσπάθεια που ξεκίνησε το 2010.
O κ. Στουρνάρας τόνισε ότι για να τεθεί σε στέρεες βάσεις η ανάκαμψη της οικονομίας θα πρέπει να συνεχιστούν απρόσκοπτα η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, οι ιδιωτικοποιήσεις, η ταχεία αποκλιμάκωση του αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων και η μείωση των υψηλών φορολογικών συντελεστών.
Οι επιχειρήσεις της Β. Ελλάδος
Αναφερόμενος στις επιχειρήσεις της Βορείου Ελλάδος είπε ότι «με τη σημαντική συνεισφορά τους στη μεταποίηση και την επιτυχημένη εξαγωγική τους επίδοση συνέβαλαν στην ανάκαμψη της οικονομίας και βοήθησαν στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Από εδώ και στο εξής οι επιχειρήσεις της Βορείου Ελλάδος επωφελούμενες και από τη γεωγραφική τους θέση, καθώς αποτελούν πύλη εισόδου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για πολλές γειτονικές χώρες, καλούνται να διαδραματίσουν έναν ακόμη σημαντικό ρόλο με την ενδυνάμωση των επενδυτικών και εξαγωγικών τους δραστηριοτήτων, έτσι ώστε να συμβάλουν στη στροφή της οικονομίας προς ένα βιώσιμο και εξωστρεφές πρότυπο οικονομικής ανάπτυξης.»
Ο ΣΒΕ
«Η υστέρηση της χώρας μας στο μεγάλο ζήτημα των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων είναι αυταπόδεικτη. Και μόνο το γεγονός ότι η χώρα μας θα έπρεπε να είχε εξέλθει των μνημονίων πολύ νωρίτερα και σήμερα να βρισκόμασταν σε τροχιά υψηλής ανάπτυξης είναι το μοναδικό και αδιαμφισβήτητο επιχείρημα» ανέφερε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος του ΣΒΕ Αθανάσιος Σαββάκης, κατά τον χαιρετισμό του. Όπως είπε για τον ΣΒΕ το μεγάλο ζήτημα είναι η χάραξη μιας ρεαλιστικής και συμφωνημένης πορείας για την ανάταξη της οικονομίας. Οι τέσσερις νέες εθνικές αναπτυξιακές αναπτυξιακές προτεραιότητες, κατά τον ΣΒΕ είναι:
01. Η υλοποίηση επενδύσεων. «Οι υποψήφιοι επενδυτές και ειδικά όσοι ξένοι θέλουν να επενδύσουν στη χώρα μας δεν θα περιμένουν να τσακωνόμαστε μεταξύ μας για πολύ. Ας συμφωνήσουμε σε ένα μίνιμουμ προϋποθέσεων διευκόλυνσης της διαδικασίας υλοποίησης επενδύσεων» σημείωσε ο κ. Σαββάκης
02. Το νέο παραγωγικό μοντέλο. «Ο σχεδιασμός του κοντεύει να ευτελισθεί ως έννοια στον δημόσιο διάλογο» σχολίασε, προσθέτοντας ότι «παραγωγικό μοντέλο σχεδιασμένο από το κράτος είναι βέβαιο ότι θα αποτύχει» και ότι θα πρέπει να σχεδιαστεί από παράγοντες της ιδιωτικής οικονομίας.
03. Το νοικοκύρεμα του κράτους. «Πλήθος στελεχών της δημόσιας διοίκησης είναι αξιότατα, έχουν διοικητικές ικανότητες, αλλά σπαταλώνται αναίτια και χάνονται ως εθνικό αναπτυξιακό δυναμικό εξαιτίας της απίθανης γραφειοκρατίας»
04. Η διευκόλυνση του επιχειρείν. «Σε μια χρονική περίοδο που μιλάμε για ψηφιοποίηση των πάντων κι ενώ πρέπει να συζητάμε τι θα κάνει η Ελλάδα με την πρόκληση της 4ης βιομηχανικής επανάστασης ταλαιπωρούμαστε με την αργή απονομή δικαιοσύνης και τις αντιφατικές διατάξεις πλήθους πεπαλαιωμένων νομοθετικών ρυθμίσεων».
ΣΧΟΛΙΑ