Σε τεντωμένο σχοινί ακροβατούν οι περισσότεροι δήμοι της χώρας, καθώς το νέο οικονομικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται είναι πολύ πιο δύσκολο από ότι περίμεναν, τόσο λόγω της υποχρηματοδότησής τους, όσο και της μεγάλης επιβάρυνσής τους από το ενεργειακό κόστος την τελευταία τριετία, της αύξησης μισθοδοσίας των δημοτικών υπαλλήλων και της παρακράτησης από την τακτική επιχορήγηση, του τέλους ταφής απορριμμάτων.

Οι μήνες που ακολουθούν έως ότου κλείσει το έτος δεν φαίνονται καθόλου ευοίωνοι, αφού οι αιρετοί διαπιστώνουν μέρα με τη μέρα ότι βρίσκονται αντιμέτωποι με οικονομικό «στραγγαλισμό», εξαιτίας μιας σειράς μέτρων που τους επιβλήθηκαν αιφνιδιαστικά από τον περασμένο Ιανουάριο, πλήττοντας τους προϋπολογισμούς τους.

Πολλοί δήμαρχοι εκτιμούν ότι η «χρονιά δεν θα βγει ή θα βγει πολύ δύσκολα», σημειώνοντας ότι ο κίνδυνος χρεοκοπίας είναι πιο ορατός από ποτέ. Κοινή διαπίστωση όλων είναι ότι η χρεοκοπία δήμων είναι προ των πυλών, αν η κυβέρνηση δεν αποφασίσει άμεσα να ενισχύσει τα δημοτικά ταμεία που γονατίζουν πλέον, αφού τα έσοδα είναι περιορισμένα και τα έξοδα αυξάνουν με ρυθμό ολοένα και μεγαλύτερο.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (ΚΑΠ), που αποτελούν την τακτική επιχορήγησή τους ανέρχονται για το 2024 σε μόλις 1 δισ. 740 εκατ. ευρώ, ενώ αυτά που είναι θεσμοθετημένα και θα έπρεπε να αποδοθούν στους δήμους ανέρχονται σε 6,5 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι τα τακτικά έσοδα των ΟΤΑ, είναι μειωμένοι σχεδόν κατά 5 δισ. ευρώ για φέτος. Μάλιστα η οικονομική κατάσταση των περισσοτέρων ΟΤΑ είναι τόσο δύσκολη, με αποτέλεσμα να πληθαίνουν οι φωνές αιρετών που δηλώνουν ότι τα συλλογικά όργανα της αυτοδιοίκησης πρέπει από τον Σεπτέμβριο να κλιμακώσουν τις αντιδράσεις τους προς την κυβέρνηση.

Κίνδυνος για «κόκκινους» δήμους

Ανήσυχος εμφανίστηκε στην τελευταία συνεδρίαση του Δ.Σ της ΚΕΔΕ ο πρόεδρος του οργάνου Λάζαρος Κυρίζογλου, που δήλωσε ότι αυξάνει ανησυχητικά ο αριθμός των δήμων που παίρνουν προκαταβολές από την τακτική τους επιχορήγηση για να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες λειτουργικές δαπάνες. 

«Τα χρήματα δεν επαρκούν και οι όποιες ενισχύσεις έχουν δοθεί έχουν απορροφηθεί με την παρακράτηση του τέλους ταφής, την αύξηση του μισθολογικού και ενεργειακού κόστους» σημείωσε ο κ. Κυρίζογλου, επισημαίνοντας ότι πρέπει να γίνει άμεσα η συνάντηση μεταξύ των υπουργείων Οικονομικών, Εσωτερικών και της ΚΕΔΕ για να δοθεί έκτακτη και προσωρινή λύση στη δυσχερή οικονομική κατάσταση των δήμων με την εκταμίευση, μέχρι το τέλος του 2024, τριών έκτακτων μηνιαίων επιχορηγήσεων ύψους 140 εκατ. εκάστη. 

Πάντως διέβλεψε ότι αν το κράτος δεν αποδώσει στο σύνολό τους, τους θεσμοθετημένους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους, όπως για φέτος που αντί 6,5 δισ. ευρώ, αποδίδει μόλις 1,7 δισ. ευρώ, είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να δημιουργηθούν κόκκινοι δήμοι έως το τέλος του χρόνου. 

«Φυσικά και θα υπάρξουν δήμοι στο κόκκινο», είπε, και πρόσθεσε πως «ήδη, υπάρχουν τέτοιοι δήμοι που δεν θα μπορέσουν να λειτουργήσουν ή να καταρτίσουν προϋπολογισμούς αν η κυβέρνηση, το οικονομικό επιτελείο δεν αρχίσει σταδιακά να αποδεσμεύει τους πόρους που δικαιούται η αυτοδιοίκηση, σύμφωνα με το άρθρο 259 του Καλλικράτη».

Τη συνδρομή της κυβέρνησης ζητά η ΠΕΔΚΜ

Τον κώδωνα του κινδύνου για την οικονομική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι δήμοι, κρούει από την πλευρά της η Περιφερειακή Ένωση των Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΕΔΚΜ), επισημαίνοντας με δραματικό τρόπο τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν, λόγω της υποχρηματοδότησής τους σε συνδυασμό με τις μεγάλες υποχρεώσεις τους. 

Οι δήμαρχοι τόνισαν ότι τα οικονομικά προβλήματα έχουν προκύψει με μία σειρά μέτρων που τους επιβλήθηκαν αιφνιδιαστικά από τον Ιανουάριο, όπως η αύξηση του μισθολογικού κόστους των δημοτικών υπαλλήλων, το ενεργειακό, το τέλος ταφής απορριμμάτων, η νέα τιμολογιακή πολιτική των ΦΟΔΣΑ και οι μεταφορές των Νομικών Προσώπων και των Σχολικών Επιτροπών στους ΟΤΑ. 

«Είναι τεράστιο το πρόβλημα με τα οικονομικά στους δήμους. Η αυτοδιοίκηση επωμίστηκε ξαφνικά μεγάλες υποχρεώσεις, που ανέτρεψαν τους προϋπολογισμούς των δήμων» επισήμανε στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος της ΠΕΔΚΜ, δήμαρχος Πυλαίας – Χορτιάτη Ιγνάτιος Καϊτεζίδης. 

Υποστήριξε ότι όλοι οι δήμοι βρίσκονται σε δεινή οικονομική κατάσταση για αυτό και έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για μια ακόμη φορά. «Φοβάμαι ότι δεν θα “βγουν” οι προϋπολογισμοί του τρέχοντος έτους και οι δήμοι θα βρεθούν σε μεγάλη περιπέτεια και την καινούρια χρονιά» σημείωσε χαρακτηριστικά.

Ο κ. Καϊτεζίδης αναφέρθηκε και στις αυξήσεις κατά 10% στη μισθοδοσία των δημοτικών υπαλλήλων, υπογραμμίζοντας ότι καλώς δόθηκε, αλλά, όπως είπε, «την πληρώνουμε εμείς από τους προϋπολογισμούς μας δίχως αντίστοιχα να ενισχυθούμε ούτε ένα ευρώ που να καλύπτει το μισθολογικό κόστος».

Για τον λόγο αυτό το Δ.Σ της ΠΕΔΚΜ πήρε ομόφωνη απόφαση, με την οποία ζητά την άμεση συνδρομή της κυβέρνησης, ώστε οι δήμοι να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες ανάγκες που έχουν προκύψει, ενώ θα υποβάλλει τεκμηριωμένο υπόμνημα στα αρμόδια υπουργεία και την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ).

Τι δείχνουν οι αριθμοί

Ο μεγαλύτερο φόβος των αιρετών είναι η φετινή χρονιά, η πρώτη της νέας θητείας, να βγει πολύ δύσκολα και να μην μπορούν να καταρτιστούν προϋπολογισμοί και ισολογισμοί, θυμίζοντας τις δύσκολες εποχές των μνημονίων.

Μιλώντας για τον δήμο του ο δήμαρχος Πυλαίας - Χορτιάτη κ. Καϊτεζίδης ανέφερε ότι του επιβλήθηκαν απροειδοποίητα και αιφνιδιαστικά επιπλέον υποχρεώσεις άνω των 6 εκατ. ευρώ που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν στον προϋπολογισμό του τρέχοντος έτους. 

Ειδικότερα, είπε ότι «η αύξηση κατά 10% του μισθολογικού κόστους των εργαζομένων επιβάρυνε τον δήμο με 1,2 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ το κόστος του τέλους ταφής που επιβλήθηκε για πρώτη φορά φέτος αντιστοιχεί σε επιπλέον επιβάρυνση 700.000 ευρώ, ενώ με 700 επίσης χιλιάδες ευρώ επιβαρύνεται ο δήμος και από την αλλαγή της τιμολογιακής πολιτικής στον ΦΟΔΣΑ».

Σε αυτά, συνέχισε ο ίδιος, προστίθενται οι υποχρεώσεις από τα καταργημένα Νομικά Πρόσωπα που ήρθαν στους δήμους, το ενεργειακό κόστος που παραμένει υψηλό και η υποχρηματοδότηση για τα σχολεία που στον δήμο Πυλαίας - Χορτιάτη υποχρεώνει τη διοίκηση να τα επιχορηγεί με επιπλέον 1 εκατ. ευρώ ετησίως. 

«Έξι εκατ. ευρώ νέες επιβαρύνσεις σε έναν μεσαίο δήμο, όπως είναι πολλοί στη χώρα, είναι πολλά χρήματα για να βγουν από τις τακτικές επιχορηγήσεις. Επομένως ζητούμε οπωσδήποτε βοήθεια από την κυβέρνηση και περιμένουμε από τα αρμόδια υπουργεία να πάρουν άμεσα πρωτοβουλίες οικονομικής στήριξης ώστε οι δήμοι να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν. Δυστυχώς, δεν είναι μακρινό το σενάριο να δούμε δήμους νοικοκυρεμένους που δεν είχαν ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις να φτάνουν τα πρόθυρα της χρεωκοπίας», υπογράμμισε.

Η αύξηση... εξανεμίστηκε

Και ενώ το κράτος επαίρεται για την περίφημη αύξηση 10% στα έσοδα στους δήμους, οι αιρετοί τονίζουν ότι εξανεμίστηκε με το… καλημέρα, αφού μόνο από το μισθολογικό κόστος, η επιβάρυνσή τους είναι 12%. Ειδικότερα, οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (ΚΑΠ) που αποτελούν τα τακτικά έσοδα των ΟΤΑ, είναι μειωμένοι σχεδόν κατά 5 δισ. ευρώ για το 2024 και αυτό μέσα σε μια χρονιά που επιβαρύνονται από το δυσβάσταχτο κόστος, που φτάνει τα 240 εκατ. ευρώ για το τέλος ταφής απορριμμάτων και πρέπει να πληρωθεί αναδρομικά, συν το ενεργειακό, αλλά και το μισθολογικό κόστος. 

«Οι ΚΑΠ για το 2024 ανέρχονται σε μόλις 1 δισ. 740 εκατ. ευρώ για το 2024, ενώ αυτά που είναι θεσμοθετημένα και θα έπρεπε να αποδοθούν στους δήμους ανέρχονται σε 6,5 δισ. ευρώ» τόνισε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, δήμαρχος Αμπελοκήπων - Μενεμένης κ. Κυρίζογλου. Ο ίδιος, μιλώντας στην ΚΕΔΕ αναγνώρισε ότι πράγματι αυξάνονται οι ΚΑΠ τα τελευταία χρόνια, αλλά στην ουσία η αύξηση, όπως είπε, εξανεμίζεται, τόσο εξαιτίας του ενεργειακού κόστους, όσο και εξαιτίας του κόστους για το τέλος ταφής και του μισθολογικού. 

«Αυξάνουν οι ΚΑΠ κατά ένα ποσοστό, αλλά έρχεται το κεντρικό κράτος και αυξάνει τις αποδοχές των υπαλλήλων και καλώς το κάνει, παραγνωρίζοντας ότι οι δήμοι έχουν μια επιβάρυνση κατά μέσο όρο 12%. Έρχεται και το τέλος ταφής, για το οποίο 165 δήμοι έχουμε προσφύγει στη δικαιοσύνη, γιατί είναι ένας άδικος φόρος, μια άδικη ποινή, το κόστος για το οποίο είναι πάνω από 200 εκατ. ευρώ μέχρι τον Οκτώβριο. Οπότε έχουν εξανεμιστεί οι όποιες αυξήσεις δόθηκαν» υπογράμμισε ο ίδιος.

«Ως εδώ, δεν πάει άλλο»

Περιγράφοντας την κατάσταση με τα οικονομικά των δήμων ο Β΄ αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ, δήμαρχος Αγρινίου Γιώργος Παπαναστασίου, τόνισε στη τελευταία συνεδρίαση του Δ.Σ ότι υπάρχουν πόροι αλλά δεν διατίθενται στην αυτοδιοίκηση.

«Στην αυτοδιοίκηση θέλουν να πετούν ότι δεν θέλουν, και να κρατούν ότι τους αρέσει. Αλλά το πιο βασικό είναι ότι δεν μας σέβονται και η έλλειψη σεβασμού φάνηκε και στις ΔΕΥΑ που δεν χρηματοδοτήθηκαν και φαίνεται και τώρα με τις δόσεις των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ)» σημείωσε, επαναλαμβάνοντας ότι μέχρι πρότινος οι δήμοι θεωρητικά θα χρειάζονταν δυο δόσεις από τους ΚΑΠ, ενώ τώρα, είπε, τα στοιχεία δείχνουν ότι δεν θα φτάσουν οι δυο δόσεις.

«Χρειαζόμαστε τουλάχιστον τρεις δόσεις γιατί όλοι είμαστε σε άθλια οικονομική κατάσταση και αυτή η κατάσταση δεν είναι ελεγχόμενη. Έχουμε βάλει πλάτη όλα τα προηγούμενα χρόνια και δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να μην καταλαβαίνουν το πρόβλημα που περνάμε. Αλλά ως εδώ. Από τον Σεπτέμβριο πρέπει να μπούμε σε κατάσταση έντασης και αγώνα. Διαφορετικά δεν θα τα βγάλουμε πέρα, ούτε τη χρονιά δεν θα μπορέσουμε να βγάλουμε» ανέφερε ο δήμαρχος.

Τραγική χαρακτήρισε την οικονομική κατρακύλα των δήμων και ο δήμαρχος Νεάπολης - Συκεών Σίμος Δανιηλίδης, σχολιάζοντας με δηκτικό τρόπο πως «είναι τραγικό σε έναν υπουργό Εσωτερικών που προέρχεται από την αυτοδιοίκηση να σκάσει σύντομα στα χέρια του η βόμβα της χρεοκοπίας πολλών δήμων».

Για να μπορέσουν οι δήμοι να βγουν από το οικονομικό αδιέξοδο πρότεινε να προσφύγουν, μέσω της ΚΕΔΕ, στη δικαιοσύνη, διεκδικώντας την απόδοση των πόρων που προβλέπονται από το Ν.3852. «Να ζητήσουμε για φέτος μίνιμουμ 1 δισ. ευρώ και να κατανεμηθούν στις ΚΑΠ» είπε ο κ. Δανιηλίδης.

Να καταργηθεί το τέλος ταφής

Η ΚΕΔΕ, μετά και από τις θέσεις που διατυπώνουν δήμαρχοι από όλη τη χώρα τοποθετήθηκε και επί του σχεδίου - ΚΥΑ - των υπουργείων Οικονομικών και Εσωτερικών για τους προϋπολογισμούς των δήμων για το οικονομικό έτος 2025 και διατύπωσε τις εξής παρατηρήσεις:

• Να καταργηθεί το τέλος ταφής και να επιστραφούν οι παρακρατήσεις που γίνονται από τους ΚΑΠ.
• Να καλυφθεί από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, το υπερβάλλον ενεργειακό κόστος των δήμων, των νομικών τους προσώπων και των ΔΕΥΑ και να χρηματοδοτηθούν προκειμένου να αναβαθμίσουν ενεργειακά τις υποδομές τους.
• Να εφαρμοστεί χωρίς παρεκκλίσεις και παρερμηνείες ο Ν.3852/2010 για τις ετήσιες αποδόσεις από τον προϋπολογισμό στους δήμους και να καταργηθούν διατάξεις που έχουν μνημονιακό χαρακτήρα.
• Να ξεκινήσει άμεσα διάλογος για την αποπληρωμή των παρακρατηθέντων και μη αποδοθέντων πόρων.
• Να επιστρέψουν στους δήμους τέλη που τους αφαιρέθηκαν.

*Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 4/8/24