Όπου και να πέσει το μάτι σου, βλέπει μαύρο. Μία «μαύρη θάλασσα» από 509.000 φωτοβολταϊκά πάνελ, που τοποθετήθηκαν σε μια πλαγιά του βουνού Μπεκρεβενίκος, λίγο ψηλότερα από το χωριό Λιβερά, στην Κοζάνη. Εκεί δημιουργήθηκε από τον όμιλο ΕΛΠΕ το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο της χώρας, και ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης.

Τα μαύρα πάνελ θα αρχίσουν να «ηλεκτρίζονται» σταδιακά τις επόμενες μέρες, για να μας απαλλάξουν από το «μαύρο» 300.000 τόνων διοξειδίου του άνθρακα και για να δώσουν στο ενεργειακό μας σύστημα καθαρή και φθηνή ενέργεια, σε μία εποχή που τη χρειαζόμαστε περισσότερο παρά ποτέ. Λύσαμε το πρόβλημα της ενεργειακής επάρκειας; Κάθε άλλο. Όμως έγινε ένα πολύ σημαντικό βήμα. Υπολογίζεται ότι θα παράγει ετησίως ενέργεια 300.000 μεγαβατώρες δηλαδή περίπου όση ενέργεια καταναλώνουν τα 75.000 νοικοκυριά της δυτικής Μακεδονίας.

Από την αποφυγή εισαγωγών φυσικού αερίου και το κόστος εκπομπών ρύπων η εταιρεία υπολογίζει ότι το όφελος θα είναι περί τα 80-100 εκατ. το χρόνο. Υπάρχει και ένα επιπλέον όφελος, για όσο διάστημα οι τιμές ενέργειας ξεπερνούν τα 200 ευρώ/MWh ή και τα 300 ευρώ/MWh. Επειδή όταν έγινε ο διαγωνισμός της ΡΑΕ για το συγκεκριμένο πάρκο συμφωνήθηκε εγγυημένη τιμή για 20 χρόνια στα 57,72 ευρώ/MWh, η τεράστια διαφορά από την τρέχουσα τιμή που διαμορφώνεται στο χρηματιστήριο ενέργειας θα επιστρέφεται.

Το «δίδυμο» δάσος

Το πάρκο κάλυψε επιφάνεια 3.500 στρεμμάτων δημόσιας έκτασης, σε μία περιοχή με υψόμετρο 920-1.050 μέτρων. Εκεί δεν υπήρχαν χωράφια, ούτε δάσος, παρά μόνο χαμηλή βλάστηση. Μάλιστα αρχικά είχε δεσμευτεί έκταση 4.400 στρεμμάτων, αλλά δεν χρειάστηκε να καλυφθεί ολόκληρη και τα περίπου 1.000 στρέμματα που δεν περιφράχθηκαν θα μπορούν να αξιοποιηθούν για την κτηνοτροφία. Το «δίδυμο» του τεράστιου αυτού δάσους από φωτοβολταϊκά θα είναι 3.500 στρέμματα πραγματικού δάσους που θα δημιουργηθεί, μετά την αναδάσωση στην οποία θα προχωρήσουν τα ΕΛΠΕ, σε περιοχή που θα υποδείξει το δασαρχείο Κοζάνης. Το σημαντικότερο όφελος για το περιβάλλον όμως θα είναι η εξοικονόμηση εκπομπών διοξείδιου του άνθρακα, που θα χρειαζόταν δάσος 1 εκατομμύριου στρεμμάτων για να τα απορροφήσει.

Διπλής όψεως

Το έργο αποτελείται συνολικά από 18 φωτοβολταϊκούς σταθμούς συνολικής ισχύος 204MW. Τα φωτοβολταϊκά πάνελ που χρησιμοποιήθηκαν είναι διπλής όψεως, ώστε να αυξάνεται η απόδοση αξιοποιώντας και το φως που αντανακλάται. Μάλιστα το πάρκο της Κοζάνης είναι το μεγαλύτερο στην Ευρώπη με φωτοβολταϊκά δύο όψεων. Το πάρκο διαθέτει τελευταίας γενιάς σύστημα αυτοματισμών παρακολούθησης και ελέγχου της παραγωγής (Energy Management System). Τι γίνεται όμως με το χιόνι, που είναι συνηθισμένο φαινόμενο για την περιοχή και για το συγκεκριμένο υψόμετρο; Δεν υπάρχει τρόπος να διατηρείται η θερμοκρασία του πάνελ σε τέτοιο επίπεδο, προκειμένου να μην πιάνει χιόνι. Όταν χιονίζει, όλα τα πάνελ θα σκεπάζονται. Η κλίση των πάνελ είναι τέτοια, ώστε όταν το χιόνι λιώνει να μπορεί να αποκολλάται πιο εύκολα και να πέφτει γρηγορότερα στο έδαφος.

Η κατασκευή του πάρκου ολοκληρώθηκε μέσα σε δύο χρόνια. Η συνολική επένδυση ανήλθε στα 130 εκατ. ευρώ με σημαντικό όφελος για την εθνική και τοπική οικονομία. Κύριος εργολάβος του έργου ήταν η γερμανική εταιρεία JUWI αλλά η συμμετοχή ελληνικών εταιρειών στην επένδυση ανήλθε στο 35% (το σύνηθες είναι 20%-25%). Στη φάση της κατασκευής δημιουργήθηκαν από 350 θέσεις εργασίας κατά τη διάρκεια της κατασκευής, ενώ για τη λειτουργία του πάρκου θα απασχοληθούν περί τα σαράντα άτομα.

Ο λιγνίτης είναι προσωρινή λύση ανάγκης

Ο δρόμος για την απεξάρτηση από το εισαγόμενο φυσικό αέριο και την κάλυψη του μεγαλύτερου μέρους των αναγκών μας από την καθαρή και φθηνή ενέργεια των ΑΠΕ είναι μακρύς, και σίγουρα πολύ μακρύτερος από την απόσταση που έχει το φωτοβολταϊκό πάρκο από τα Λιβερά και τον ΑΗΣ Καρδιάς. Πριν από 11 μήνες το παλαιότερο εν ζωή εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη της ΔΕΗ έκλεισε, μετά από 47 χρόνια αδιάκοπης λειτουργίας.

Εκτός από ρυπογόνος, ο λιγνίτης ήταν πλέον και πολύ ακριβός, εξαιτίας των δικαιωμάτων εκπομπής άνθρακα. Από την άλλη, η χώρα μας έβαλε εξαιρετικά φιλόδοξους στόχους -μείωση των εκπομπών του αερίου του θερμοκηπίου κατά 55% το 2030 και κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Όλα αυτά κωδικοποιούνται σε μία και μόνη λέξη, που έχει στοιχειώσει την περιοχή από τον Σεπτέμβριο του 2019, οπότε και ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε το σχέδιο για το κλείσιμο των μονάδων που λειτουργούν με λιγνίτη μέχρι το 2028: απολιγνιτοποίηση. Με την ενεργειακή κρίση, αμέσως μετά την πανδημία η Ελλάδα έβαλε «νερό στο κρασί της» ή για να ακριβολογούμε, περισσότερο λιγνίτη στο ενεργειακό της μείγμα. «Έπρεπε να συμβεί ένας πόλεμος αυτού του μεγέθους που οδήγησε το φυσικό αέριο σχεδόν σε δεκαπλάσια τιμή για να γίνει προσωρινά πιο φθηνή η παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη», τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, εγκαινιάζοντας το νέο φωτοβολταϊκό πάρκο, που επισκιάστηκε από την ανακοίνωσή του για αύξηση της παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη αυξάνοντας κατά 50% την εξόρυξη την επόμενη διετία. ώστε να μειώσουμε βραχυπρόθεσμα την εξάρτησή μας από το φυσικό αέριο.

Ο λιγνίτης είναι προσωρινή λύση ανάγκης. Πόσο προσωρινή μένει να φανεί, πάντως μέχρι το 2028 η νέα μονάδα την οποία κατασκευάζει η ΔΕΗ, Πτολεμαΐδα 5, θα λειτουργήσει ως λιγνιτική μονάδα και αν χρειάζεται θα παραμείνουν σε λειτουργία κάποιες από τις πιο σύγχρονες παλιές μονάδες της ΔΕΗ, όπως η Μελίτη, ο Άγιος Δημήτριος 5.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 10.04.2022