Σε λίγες μέρες, το 2021 που ήταν άκρως ζοφερό λόγω της πανδημίας τελειώνει και δεν μένει παρά να δούμε ποια κινηματογραφική κληρονομιά μας αφήνει. Ποιες ήταν λοιπόν εκείνες οι ταινίες, τα πρόσωπα, τα γεγονότα, οι ιστορίες, αλλά και οι απώλειες που μένουν ανεξίτηλα χαραγμένες στη μνήμη μας. Η πιο θλιβερή από όλες είναι η συνεχής αιμορραγία του κινηματογράφου. Τα εισιτήρια είναι εμφανέστατα μειωμένα και οι διανομείς κινηματογραφικών ταινιών, αλλά και οι αιθουσάρχες είναι βάσιμα απαισιόδοξοι. Σε γενικές γραμμές μου δηλώνουν ότι ακόμα και αν ξεφύγουμε από την πραγματικότητα, αλλά και τον φόβο της πανδημίας πολλοί σινεφίλ αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την έβδομη τέχνη στις αίθουσες και να την απολαμβάνουν μέσα από την ασφάλεια της οικίας τους. Οι πολλές ψηφιακές πλατφόρμες, το σύστημα VOD (Video On Demand), αλλά και άλλες δυνατότητες δίνουν πια την ευκαιρία να δεις μια ταινία της αρεσκείας σου μέσα από τη μικρή οθόνη. Καλή τύχη πλέον μπορούν να έχουν μόνο οι υπερπαραγωγές, που λειτουργώντας και ως μεγάλα γεγονότα ελκύουν τον κόσμο προς τις κινηματογραφικές αίθουσες.

Στον κόσμο των βραβείων

Στα διάφορα κινηματογραφικά βραβεία οι επιλογές μοιράστηκαν, ξεχώρισαν τα τρία Όσκαρ στη «Χώρα των Νομάδων» της Κλοέ Ζάο, και ο «Πατέρας» του Φλοριάν Ζελέρ που άξιζε περισσότερα από τα δύο δίκαια Όσκαρ που κέρδισε. Ο «Άσπρος Πάτος» του Δανού Τόμας Βίντεμπεργκ βραβεύτηκε, έκανε πολλά εισιτήρια, αλλά δεν είναι και κατ’ ανάγκη η καλύτερη ενός ιδιοφυούς Ευρωπαίου δημιουργού. Από το Φεστιβάλ των Καννών ξεχώρισε το «Titane» της Ζουλιά Ντικουρνό. Δεν ήταν μόνο ότι κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα για την καλύτερη ταινία, αλλά το σοκ που προκάλεσε πέρα από τις σκανδαλώδεις σκηνές. Η σκηνοθέτιδα με ανατριχιαστική ακρίβεια καταγράφει το σημερινό δυστοπικό κόσμο, όπου οι ταυτότητες έχουν αλλοιωθεί πλήρως και έρχεται πια το τρίτο φύλο, το οποίο όμως είναι τελείως άφυλο.

Το ενδιαφέρον των θεατών

Στον ελληνικό κινηματογράφο ξεχώρισε η ταινία «Digger» του Τζώρτζη Γρηγοράκη που κέρδισε άνετα και τα άξιζε 10 βραβεία Ίρις της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Στα εισιτήρια βέβαια πήγε εξαιρετικά με πάνω από 300 χιλιάδες ο «Άνθρωπος του Θεού». Από ξένες ταινίες πέρασε τις 300 χιλιάδες εισιτήρια το «No Time To Die» του Κάρι Φουκουνάγκα, αλλά οι διανομείς δεν έμειναν ικανοποιημένοι. Οι αναμονή για τουλάχιστον 500 χιλιάδες εισιτήρια δεν έγινε καθόλου εφικτή λόγω ίσως και της μεγάλης διάρκειας του φιλμ. Το Καλοκαίρι που πέρασε εξήλθαν και πάρα πολλές ταινίες σε επανεκδόσεις. Γνώρισαν μεγάλη επιτυχία η «Τριλογία των Χρωμάτων» του Κριστόφ Κισλόφσκι και η «Διπλή Ζωή της Βερόνικα» του ίδιου. Μακράν όμως τα καλύτερα φιλμ του παρελθόντος ήταν η εκθαμβωτική και αγέραστη «Ωραία της Ημέρας» του Λουίς Μπουνιουέλ και το «Πέρσι στο Μαρίαμπαντ» του Αλέν Ρενέ. Αρνητική εντύπωση προξενεί το γεγονός της μεγάλης εμπορικής αποτυχίας εξαιρετικών επανεκδόσεων με την υπογραφή του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Οι εξαιρετικές «Κραυγές και Ψίθυροι» έκοψαν μόνο 143 εισιτήρια στην Αθήνα.

Τα καλύτερα φιλμ

Για εμένα τα καλύτερα φιλμ του 2021 ήταν τα ακόλουθα: 1. Ο συγκλονιστικός «Πατέρας» του Φλοριάν Ζελέρ για τον θαυμαστό τρόπο με τον οποίο έγινε η διαχείριση του χρόνου σχετικά με την αποπροσωποίηση ενός υπερήλικα. 2. «No Time To Die» του Κάρι Φουκουνάγκα και πάλι για την εξαιρετική διαχείριση του χρόνου σε σχέση με το συναίσθημα και το πανδημικό σύνδρομο. 3. «Titane» της Ζουλιά Ντικουρνό για τον εντυπωσιακό τρόπο που η σκηνοθέτιδα μας μίλησε για την είσοδό μας σε έναν ανατριχιαστικό νέο κόσμο. 4. «Ζήτημα Χρόνου» του Τιμ ΜακΚάρθι για την υψηλή ποιότητα της διαμόρφωσης μιας άλλης κουλτούρας μέσα από συναισθηματικές προσεγγίσεις και προσομοιώσεις. 5. «Η Νύχτα με τις Μάσκες 2» του Γκόρντον Γκάι Γκριν για την καλλιέργεια της πολιτικής του τρόμου.

Οι απώλειες

Μεταξύ των πολλών ανθρώπων του σινεμά που θρηνήσαμε το 2021 ο γράφων ξεχωρίζει εκείνη του Ζαν Πωλ Μπελμοντό στα 88 του χρόνια. Έστω και μετά θάνατον καταφέρνει και μας κομίζει ευφορία μέσα από τις μοναχικές περιπετειώδεις περιπλανήσεις του. Μόνο με συμπάθεια και τρυφερότητα θυμάται ο γράφων τους Κρίστοφερ Πλάμερ και Τζορτζ Σίγκαλ. «Έφυγε» και η «δική μας» Ολυμπία Δουκάκης. Αξίζουν μνεία για τον επαγγελματισμό τους και οι Ντιν Στόκγουελ και Νεντ Μπίτι. Στα 90 της πέθανε και η Φρανσουάζ Αρνούλ που ήταν μια γυναίκα γεμάτη σεξουαλικότητα και πειρασμούς. Χάσαμε και στα 93 της και την Ελίνα Βερτμίλερ