Για πρώτη φορά, στα 40 χρόνια καταγραφών του ΑΡΧΕΛΩΝ, στις 10 Μαΐου βρέθηκε η πρώτη φωλιά θαλάσσιας χελώνας Καρέττα στον Κόλπο Λαγανά Ζακύνθου. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση της περιβαλλοντικής Οργάνωσης, επιβεβαιώνονται οι επιστημονικές προβλέψεις της μετακίνησης της περιόδου ωοτοκίας νωρίτερα την άνοιξη, λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Αναλυτικά, όπως υπογραμμίζει ο ΑΡΧΕΛΩΝ, όπως κάθε Μάιο από το 1984, οι ερευνητές και εθελοντές ξεκίνησαν και φέτος την αποστολή τους στη Ζάκυνθο, την Πελοπόννησο και την Κρήτη. Θα μείνουν εκεί, στις σημαντικότερες παραλίες ωοτοκίας, μέχρι τον Οκτώβριο, με σκοπό να καταγράψουν την αναπαραγωγική δραστηριότητα της θαλάσσιας χελώνας Καρέττα. Παράλληλα με τις προετοιμασίες για την εγκατάσταση των Ερευνητικών και Ενημερωτικών Σταθμών αρχίζει και η εκπαίδευση των νέων εθελοντών. Όμως, στην πρώτη τους επίσκεψη στις παραλίες ωοτοκίας στις 11 Μαΐου, τρία μέλη του Προγράμματος Ζακύνθου βρέθηκαν μπροστά σε μία έκπληξη: η πρώτη φωλιά της σεζόν είχε ήδη γίνει το προηγούμενο βράδυ στα Σεκάνια, την Περιοχή Απόλυτης Προστασίας της Φύσης του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου.

«Η αναδρομή σε χρονοσειρές δεδομένων από τα προηγούμενα έτη επιβεβαίωσε ότι για πρώτη φορά βρέθηκε φωλιά τόσο νωρίς το Μάιο στον κόλπο του Λαγανά», λέει η Αλίκη Παναγοπούλου PhD, Υπεύθυνη Ερευνητικών Θεμάτων του ΑΡΧΕΛΩΝ. Εν τω μεταξύ, το πρωί της 15ης Μαΐου καταγράφηκαν οι πρώτες φωλιές Καρέττα και στην Περιοχή Προστασίας της Φύσης του Κυπαρισσιακού Κόλπου και στη βόρεια Κρήτη, στο Ρέθυμνο, κι αυτές νωρίτερα από ότι συνήθως.

Γιατί όμως οι θαλάσσιες χελώνες να ξεκινήσουν νωρίτερα τη ωοτοκία τους;

Σύμφωνα με τον ΑΡΧΕΛΩΝ, οι επιστήμονες ήδη από το 2016 προέβλεπαν ότι η περίοδος ωοτοκίας θα μετακινηθεί νωρίτερα στη σεζόν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής! Κι αυτό επειδή οι θαλάσσιες χελώνες είναι ευάλωτες στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής τόσο στην ξηρά όσο και στην θάλασσα. Ειδικά η θερμοκρασία παίζει σημαντικό ρόλο καθ' όλο τον κύκλο ζωής των συγκεκριμένων ζώων, επηρεάζοντας σημαντικά και την αναπαραγωγή τους. Το ξεκίνημα της ωοτοκίας νωρίτερα μέσα στο έτος ίσως να λειτουργεί ως μηχανισμός προσαρμογής των χελωνών ώστε να αποφύγουν τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού (Patel et al., 2016).

Η πρόσφατη έκθεση για την Κατάσταση του Κλίματος στην Ευρώπη το 2023 που δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια όλου του έτους 2023, η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας σε όλες τις θάλασσες της Ευρώπης ήταν η θερμότερη που έχει ποτέ καταγραφεί. Τμήματα της Μεσογείου και του Ατλαντικού σημείωσαν τις υψηλότερες μέσες τιμές θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας που έχουν καταγραφεί εκεί. Στη Μεσόγειο, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο καταγράφηκαν θαλάσσιοι καύσωνες με τη θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας να φθάνει 5,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από το μέσο όρο σε ορισμένες περιοχές. Οι ωκεανοί είναι μία σημαντική αποθήκη θερμότητας για το κλιματικό σύστημα του πλανήτη μας, καθώς καλύπτουν τα 2/3 της επιφάνεια της γης και έχουν απορροφήσει το 90% της παραπάνω θερμότητας που έχει προκληθεί από τις ανθρωπογενείς εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου. Οι αλλαγές στη θερμοκρασία των ωκεανών μπορεί να οδηγήσουν σε αλλαγές στους βιοτόπους και μαζικούς θανάτους θαλάσσιων ειδών.

«Ακόμα όμως κι αν η μετακίνηση της ωοτοκίας σε πιο δροσερές ημέρες μπορεί να προσφέρει μια ανακούφιση στις χελώνες, η κλιματική αλλαγή μπορεί να τις επηρεάσει αρνητικά με άλλους τρόπους. Για παράδειγμα η αύξηση των θερμοκρασιών που επικρατούν μέσα στη φωλιά κατά τη διάρκεια της επώασης μπορεί να επηρεάσει το φύλο των εκκολαπτόμενων χελωνών. Υψηλές θερμοκρασίες οδηγούν στη γέννηση περισσότερων θηλυκών απ' ότι αρσενικών χελωνών, πράγμα που μπορεί να επηρεάσει τους πληθυσμούς και την επιβίωσή τους», προειδοποιεί η Αλίκη Παναγοπούλου.