Στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, στην Τουρκία, μία απομονωμένη κοινότητα μιλάει ακόμη τη διάλεκτο Romeyka (Ρωμέϊκα), που θυμίζει τα αρχαία ελληνικά.

Ποικιλία από ποντιακά

Όπως αναφέρει το tanea.gr γλωσσολόγοι διαπίστωσαν πως πρόκειται για ποικιλία από ποντιακά, με δομικές ομοιότητες ως προς την αρχαία ελληνική γλώσσα, οι οποίες όμως δεν παρατηρούνται στα νέα ελληνικά.

Τα στοιχεία δημοσιεύτηκαν στη βρετανική εφημερίδα Independent.

Η κοινότητα αριθμεί 5.000 άτομα και ζει σε ένα σύμπλεγμα χωριών κοντά στην Τραπεζούντα, όπου κάποτε βρισκόταν η περιοχή του αρχαίου Πόντου.

Η κοντινότερη στα αρχαία ελληνικά

Στην κοινότητα οι άνθρωποι μιλούν τα «Ρωμέϊκα», μια διάλεκτο που οι γλωσσολόγοι πιστεύουν ότι είναι η κοντινότερη ζωντανή γλώσσα στα αρχαία ελληνικά. Η Δρ. Ιωάννα Σιταρίδου, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, σημειώνει:

«Τα Ρωμέϊκα διατηρούν έναν εντυπωσιακό αριθμό γραμματικών γνωρισμάτων, τα οποία προσθέτουν ένα αρχαίο ελληνικό άρωμα στη δομή της διαλέκτου.

»Τα χαρακτηριστικά αυτά έχουν εξαφανισθεί τελείως από άλλες μοντέρνες παραλλαγές της σύγχρονης ελληνικής γλώσσας.

«Η χρήση του απαρεμφάτου έχει χαθεί σε όλες τις άλλες γνωστές ελληνικές διαλέκτους σήμερα. Π.χ. οι ομιλητές των νέων ελληνικών θα έλεγαν “Δεν μπορούσα να πάω” αντί “Δεν μπορούσα πηγαίνειν”.

»Αλλά στα Romeyka, όχι μόνο διατηρείται το απαρέμφατο, αλλά συναντάμε ιδιόρρυθμες απαρεμφατικές δομές, οι οποίες δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ, παρά μόνο στις λατινικές γλώσσες».

Μελέτες της γραμματικής της Romeyka έδειξαν ότι μοιράζεται εντυπωσιακό αριθμό ομοιοτήτων με τη δημώδη κοινή των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, η οποία ομιλούνταν κατά την ελληνική επιρροή σε όλη τη Μικρά Ασία μεταξύ του 4ου αιώνα. π.Χ. και του 4ου αιώνα μ.Χ..

Το λεξιλόγιο της Romeyka έχει επίσης πολλούς παραλληλισμούς με την αρχαία γλώσσα. Τα Ρωμέϊκα θεωρούνται περισσότερο γλώσσα κληρονομιάς παρά ομιλούμενη γλώσσα.

Τα επαναλαμβανόμενα κύματα μετανάστευσης, η κυρίαρχη επιρροή της πλειονότητας στην Τουρκία και η απόλυτη απουσία της Romeyka από την κοινή γνώμη της χώρας, την έχουν τοποθετήσει στην παγκόσμια λίστα των υπό εξαφάνιση γλωσσών.

Η Δρ. Σιταρίδου επισημαίνει:

«Με μόλις 5000 άτομα να παραμένουν στη περιοχή, τα Ρωμέϊκα θεωρούνται περισσότερο μια γλώσσα κληρονομιάς, παρά μια ομιλούμενη γλώσσα. Με την εξαφάνισή της θα χαθεί μια μοναδική ευκαιρία να ξεκλειδώσουμε την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας».

Οι χωρικοί που μιλούν Ρωμέϊκα, η οποία δεν έχει γραπτή μορφή, παρουσιάζουν άλλα σημάδια γεωγραφικής και πολιτισμικής απομόνωσης.

Σπανίως παντρεύονται εκτός της κοινότητάς τους και παίζουν την παραδοσιακή τους μουσική με ειδικό όργανο, τη λύρα.

Οι ομιλητές της Romeyka σήμερα είναι ευσεβείς μουσουλμάνοι, που τους επιτράπηκε να παραμείνουν στην Τουρκία το 1923, με τη συνθήκη της Λωζάνης και την ανταλλαγή χριστιανικών και μουσουλμανικών πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Η μουσική τους είναι χαρακτηριστική και δεν μπορεί να μπερδευτεί με τίποτα άλλο. Είναι πραγματικά μοναδική για τους ομιλητές της Romeyka.

Μια πιθανότητα είναι ότι οι σημερινοί ομιλητές της Romeyka είναι οι άμεσοι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων που έζησαν στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας για χιλιάδες χρόνια.

Ισως από τον 6ο ή 7ο αιώνα π.Χ. όταν η περιοχή κατοικήθηκε για πρώτη φορά.

Αλλά είναι επίσης πιθανό, να πρόκειται για απογόνους γηγενών πληθυσμών ή φυλής μεταναστών, οι οποίοι ενθαρρύνθηκαν ή αναγκάστηκαν να μιλήσουν τη γλώσσα των αρχαίων ελλήνων εποίκων.