Του Νίκου Ασλανίδη

Εδώ και μισό αιώνα συνεχίζονται οι συνομιλίες για ειρηνική και δίκαιη επίλυση του Κυπριακού προβλήματος χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα. Όλα ξεκίνησαν με το πραξικόπημα που πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο, στις 15 Ιουλίου του 1974, με εντολή της χούντας για την ανατροπή του εκλεγμένου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακάριου.

Ο Αρχιεπίσκοπος κατάφερε να διαφύγει και να φτάσει στη Νέα Υόρκη όπου στις 19 Ιουλίου πήρε μέρος στη σύσκεψη του συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και κατήγγειλε τη χούντα των Αθηνών.

Την επόμενη ημέρα οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο και μέσα σε ένα μήνα κατέλαβαν το 36% των εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας, εκτόπισαν 180.000 Κύπριους ενώ συνολικά 3.000 με 6.000 Ελληνοκύπριοι βρήκαν τραγικό θάνατο.

Ο Χρήστος Γκόλιαρης, που είναι συνταξιούχος δάσκαλος και διετέλεσε για πολλά χρόνια σχολικός σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, καθώς και Προϊστάμενος της Π.Ε. νομού Κιλκίς, έχει συγγράψει βιβλία παιδαγωγικού και ερευνητικού περιεχομένου.

Το τελευταίο του βιβλίο όμως απευθύνεται σε όλους εκείνους που επιθυμούν να γνωρίσουν λεπτομέρειες για τα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της Κύπρου από το 1945 έως το 1974.

Στο βιβλίο του με τίτλο «Κύπρος 1945-1974, κρυφές-πικρές αλήθειες», περιλαμβάνονται επιπρόσθετα στοιχεία που ήλθαν στο φως τα τελευταία είκοσι χρόνια με μαρτυρίες και συνεντεύξεις των πρωταγωνιστών, από κρατικά αρχεία και έρευνες ένθεν και ένθεν του Ατλαντικού. Και όλα αυτά απλά και κατανοητά μέσα από διαλογική μορφή, όπου διάφορες παρέες συζητούν για τα συμβαίνοντα στην Κύπρο, παρουσιάζονται γεγονότα, απόψεις και αναλύσεις.

Όπως τονίζει ο συγγραφέας στη «Μακεδονία της Κυριακής», στόχος είναι να παρουσιαστούν όλα αυτά τα γεγονότα και οι κρυφές-πικρές αλήθειες που τα συνοδεύουν, ώστε ο κάθε ενδιαφερόμενος να πληροφορηθεί τα γεγονότα πολύπλευρα και να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.

Πώς ασχοληθήκατε με την ιστορία της Κύπρου;

Το πνευματικό και συναισθηματικό μου δέσιμο με την Κύπρο ξεκίνησε από την παιδική μου ηλικία, όταν όλη η οικογένειά μου άκουγε κάθε βράδυ την εκπομπή «Η φωνή της Κύπρου» από το ραδιόφωνο του ΕΙΡ με τα νέα της ΕΟΚΑ και του αγωνιζόμενου κυπριακού λαού. Ήλθε το ’63, το ’64, το ’65 και εμείς μαθητές γυμνασίου συνέχεια στους δρόμους, με συλλαλητήρια και πανό για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα και συνέχισα μέσω εφημερίδων, περιοδικών και κυρίως βιβλίων να ενημερώνομαι για τα τεκταινόμενα στην Κύπρο και κυρίως για το «μαύρο 1974».

Πριν λίγα χρόνια αξιώθηκα να επισκεφθώ το μαρτυρικό αυτό νησί. Γνωρίζω Κυπρίους, συζητώ, ακούω απόψεις, εντυπώσεις, διηγήσεις. Συνομιλώ με Κυπρίους εδώ στην Ελλάδα. Μ’ αυτά που αντιλαμβάνομαι «πέφτω από τα σύννεφα». Ο ηρωικός αγώνας των νέων που πολέμησαν το 1974 καταβάλλεται προσπάθεια από το επίσημο κράτος να αποσιωπηθεί είτε για λόγους εξωτερικής πολιτικής είτε για αποφυγή αναμόχλευσης εσωτερικών αντιθέσεων. Έτσι αποφάσισα να γράψω αρχικά μερικά άρθρα που στη συνέχεια από την πληθώρα στοιχείων που συνέλεξα μετατράπηκαν σε βιβλίο 450 σελίδων.

Ποιες είναι οι κρυφές-πικρές αλήθειες που αποκαλύπτετε μέσα στο βιβλίο σας;

Με τα στοιχεία που συγκέντρωσα από βιβλιογραφία, διαδίκτυο, μαρτυρίες κ.λπ. διαπίστωσα ότι στην ουσία… δεν γνώριζα τίποτα! Κι αυτό διότι προβάλλονται πάντα φαινομενικά ουσιώδη στοιχεία τα οποία όμως έχουν φοβερό παρασκήνιο και λεπτομέρειες που είτε αποσιωπώνται είτε διαστρεβλώνονται με βάση προσωπικές ιδεοληψίες, παραταξιακές σκοπιμότητες και κυρίως από φόβο μηνύσεων ή αντιποίνων! Έτσι αποφάσισα να φέρω στην επιφάνεια αυτές τις κρυφές αλήθειες οι οποίες αναφέρονται σε όλα τα γεγονότα του Κυπριακού και διαφωτίζουν τον αδαή αναγνώστη. Κι εδώ αναφέρομαι στο 95% του Ελληνικού λαού!

Λέτε ότι αποσιωπήθηκαν καταστάσεις και μαρτυρίες. Μπορείτε να μας αναφέρετε κάποιες;

Όλο το βιβλίο αποτελείται από τέτοιες πικρές αλήθειες. Για οικονομία στη συνέντευξη θα αναφέρω δύο περιπτώσεις.

Πρώτα για την ΕΟΚΑ. Ενώ το μεγαλύτερο μέρος των Κυπρίων στήριζε τον αγώνα της ΕΟΚΑ υπάρχει παρασκήνιο για προδότες, καταδότες κ.λπ. Αποτέλεσμα ήταν την περίοδο 1958-59 η ΕΟΚΑ να προβεί σε δεκάδες εκτελέσεις Ελληνοκυπρίων και κυρίως στελεχών του ΑΚΕΛ. Δηλαδή έχουμε εμφύλιο πόλεμο! Πόσοι Ελλαδίτες το γνωρίζουν; Αποτέλεσμα, μετά την λήξη του αγώνα της ΕΟΚΑ οι «Σύνδεσμοι Αγωνιστών της ΕΟΚΑ δηλώνουν 369 νεκρούς Άγγλους και 85 δολοφονίες Ελληνοκυπρίων. Ο Τύπος και οι ιστορικοί ερευνητές παρουσιάζουν 104 νεκρούς Άγγλους, 204 δολοφονίες Ελληνοκυπρίων (ονομαστικά) και 14 αστυνομικών! Τα συμπεράσματα δικά σας.

Δεύτερον: Την ημέρα του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου ο Μακάριος καταφεύγει στην Πάφο (προπύργιο των Μακαριακών). Το ίδιο βράδυ 2.000 Παφίτες με επικεφαλής γνωστούς Κυπρίους στρατιωτικούς μετακινούνται με αυτοκίνητα να καταλάβουν την Λεμεσό (προπύργιο των Γριβικών), ώστε η νότια Κύπρος να ελέγχεται από τον Μακάριο και όχι από τους πραξικοπηματίες. Έξω από τη Λεμεσό, στο χωριό Ύψωνα διεξάγονται σφοδρές μάχες. Ένα μέρος Παφιτών μεταβαίνει από το Ακρωτήρι με πλοιάρια στην παραλία της Λεμεσού, όπου όλη τη νύχτα διεξάγονται σφοδρές μάχες. Αποτέλεσμα να μην καταληφθεί η Λεμεσός, αλλά να υπάρχουν 60 νεκροί και διπλάσιοι τραυματίες! Πόσοι στην Ελλάδα το γνωρίζουν αυτό;

Συμφωνείτε με την άποψη ότι επρόκειτο για προδοσία και τελικά οι προδότες δεν τιμωρήθηκαν;

Επιθυμώ να καταθέσω την προσωπική μου άποψη με βάση το σύνολο της μελέτης που έκανα. Προδότες από όσους διαχειρίστηκαν το Κυπριακό του τύπου του αρχαίου Εφιάλτη ή του Πήλιου Γούση στο Σούλι, δεν υπήρξαν στην Κύπρο. Εδώ εξαιρώ τους προδότες και καταδότες κατά τη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ.

Με μία γενικότερη έννοια όσοι ενεπλάκησαν είτε πολιτικά είτε στρατιωτικά με το Κυπριακό αγαπούσαν την Κύπρο. Αλλά ο λαός λέει: «Μία μάνα αγαπούσε πολύ το μωρό της και από την πολλή αγάπη το έσφιγγε στην αγκαλιά της μέχρι που το έπνιξε». Έτσι έγινε. Εδώ τώρα να προσθέσουμε ότι από τους εμπλεκόμενους άλλοι είχαν χαμηλή πολιτική ή στρατιωτική σκέψη, άλλοι ήταν υπερφιλόδοξοι, άλλοι ήταν άτομα με ψυχικές διαταραχές, άλλοι είχαν προσωπικές εμμονές και ιδεοληψίες και αμέσως συμπληρώνεται το παζλ. Φυσικά δεν μπορούμε να κατονομάσουμε προδότη έναν ξένο πολιτικό ή στρατιωτικό, διότι αυτός προστατεύει τα συμφέροντα της πατρίδα του που ενδεχόμενα να είναι αντίθετα από τα δικά μας. Έτσι αναλύεται η πολιτική. Τώρα αν τιμωρήθηκαν; Στην Ελλάδα και την Κύπρο η κάθε Βουλή άνοιξε τους φακέλους έβγαλε τα πορίσματα της (κυκλοφορούν στο διαδίκτυο), αλλά δεν έγινε καμιά παραπομπή. Εφαρμόστηκε η πολιτική του Μακαρίου, ο οποίος με την επιστροφή του μετά το 1974 ακολούθησε τη συμβιβαστική πολιτική της μη ποινικοποίησης των εγκλημάτων, διότι θα ξεσπούσε ουσιαστικά εμφύλιος πόλεμος με το «δίκιο» της κάθε πολιτικής πλευράς.

Για τη συγγραφή του βιβλίου χρειάστηκε να επισκεφθείτε την Κύπρο. Με ποιους μιλήσατε για να κατανοήσετε καλύτερα πώς έγινε το πραξικόπημα και η εισβολή των Τούρκων;

Μου δίνετε την ευκαιρία να αναφέρω ότι την τελευταία δεκαετία επισκέφθηκα πολλές φορές την Κύπρο και συζήτησα με πάρα πολλούς ανώνυμους και απλούς πολίτες Κυπρίους. Επίσης επισκέφθηκα πέντε φορές τα κατεχόμενα. Επισκέφθηκα τα πεδία των μαχών και κατέγραψα τα απαραίτητα στοιχεία. Απέφυγα συστηματικά να επικοινωνήσω με πολιτικούς, θρησκευτικούς και στρατιωτικούς παράγοντες, διότι αρκετοί από αυτούς έγραψαν βιβλία με αναφορά στη δράση τους στο Κυπριακό και εδώ διαπίστωσα τι σημαίνει διαστρέβλωση της αλήθειας, τι θα πει αποσιώπηση και τι θα πει απόσειση ευθυνών. Στοιχεία και λεπτομέρειες γνώριζα. Την αλήθεια έψαχνα. Όσον αφορά τη θέση και τη στάση του σημερινού μέσου Κυπρίου, μπορώ ν’ αναφέρω, ως ένας τρίτος, τα ακόλουθα: Οι ηλικιωμένοι Κύπριοι με τους οποίους συνομιλούσα εκδήλωναν τη λύπη και την αγανάκτησή τους. Αρκετοί πίστευαν ότι γνώριζαν τα πάντα για το Κυπριακό, αλλά με τη συζήτηση κατανοούσα ότι ο ένας γνώριζε ελάχιστα πράγματα κι ο άλλος αρκετά τα οποία όμως γενίκευε και υπεράσπιζε με απόλυτο τρόπο, μέσα στο πολωτικό κλίμα που έχει δημιουργηθεί στην Κύπρο από το 1950 μέχρι σήμερα. Κάποιοι μεγαλοποιούσαν τη μικρή αλλά γενναία δράση τους, άλλοι διηγούνταν μυθεύματα για επίδειξη, άλλοι τα έβλεπαν από μία συγκεκριμένη σκοπιά κολλημένοι στην ιδεολογία τους, όλοι όμως επαναπαύονταν με τη φράση που αποτελεί μύθο αλλά και «απαλλακτικό βούλευμα» για τους Κυπρίους: «Ασ’ τα, μην τα σκαλίζεις. Ήταν όλα προδομένα»! Συνάντησα νέους μαθητές εκδρομείς από άλλες πόλεις στη Λευκωσία. Ήμασταν δίπλα στην «Πράσινη Γραμμή». Κανείς δεν τους είχε ξεναγήσει στη γραμμή αυτή που χύθηκε το αίμα νέων παλικαριών το 1974. Ούτε για τον ηρωισμό των ΕΛΔΥΚΑΡΙΩΝ για να κρατήσουν ελεύθερη την Λευκωσία. Τώρα τα καταλαβαίνετε όλα!

Ποια πιστεύετε ότι θα ήταν σήμερα μία δίκαιη λύση στο κυπριακό πρόβλημα;

Και στο θέμα αυτό εμείς οι Ελλαδίτες έχουμε ελλιπή γνώση. Για να βρεθεί λύση πρέπει να επιλυθούν πολλά ζητήματα. Προσωπικά εκτιμώ ότι δύο είναι τα πλέον κυρίαρχα. Πρώτον οι αποζημιώσεις για την ακίνητη περιουσία που εγκατέλειψαν οι Κύπριοι πρόσφυγες που μετακινήθηκαν από τα κατεχόμενα. Δεύτερον το μόνιμο πρόβλημα από το 1960 του καθεστώτος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αυτό ήταν το κυρίαρχο θέμα μέχρι το 1974 και δεν επέτρεπε τη λύση του Κυπριακού. Αυτά όλα θα επιλυθούν μέσα από το σύστημα της Δικοινοτικής Διζωνικής Ομοσπονδίας. Λυπηρό μεν αλλά «φιλτάτη η αλήθεια!». Τώρα, όταν αναφερόμαστε στην διζωνικότητα εννοούμε πως το ομόσπονδο κράτος θα αποτελείται από δύο περιφέρειες και η κάθε κοινότητα θα διοικεί την αντίστοιχη πολιτεία. Στον τομέα αυτό σε σημαντικές συγκλίσεις συμφώνησαν στο παρελθόν οι Χριστόφιας-Ταλάτ που προνοούσαν άσκηση των βασικών ελευθεριών διακίνησης, εγκατάστασης και απόκτησης περιουσίας χωρίς κανένα απολύτως περιορισμό. Όταν αναφερόμαστε στην δικοινοτικότητα εννοούμε την αποτελεσματική συμμετοχή και των δύο κοινοτήτων σε όλα τα κεντρικά όργανα εξουσίας όπως η κυβέρνηση και η Βουλή, καθώς και στην λήψη των αποφάσεων.

Γιατί στα σχολικά βιβλία η αναφορά στα γεγονότα της τουρκικής εισβολής είναι ελάχιστη;

Εάν κρίνουμε το γεγονός με αντικειμενικότητα η πρακτική αυτή εφαρμόζεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Κάθε χώρα ως ένα βαθμό αποσιωπά τις μαύρες σελίδες της ιστορίας της. Στην Κύπρο υπάρχει για το Λύκειο ειδικό εγχειρίδιο που αναφέρεται στα γεγονότα αυτά. Όταν όμως η ύλη είναι τόσο μεγάλη και δεν προλαβαίνουν να διδαχθούν τα βασικά (απαραίτητα για τις εξετάσεις των πανεπιστημίων) ποιος καθηγητής θα ασχοληθεί με τα ειδικά θέματα; Στη σημερινή εποχή υπάρχει λύση συμβιβασμού για τα προβλήματα αυτά, αλλά απαιτείται εφαρμογή καινοτόμων προγραμμάτων και σωστά επιμορφωμένοι εκπαιδευτικοί.

Τι σχόλια ακούτε από τους αναγνώστες του βιβλίου;

Όταν έγραφα το βιβλίο αυτό βασικά απευθυνόμουν στους Ελλαδίτες. Στην Κύπρο είχα για συνεργάτη έναν απλό Κύπριο πολίτη και αγαπητό φίλο, τον Ανδρέα Πίγγουρα. Ο Ανδρέας ήταν πολύτιμος βοηθός, γιατί γνώριζε άριστα την ιστορία της Κύπρου και ήταν για μένα ένας αυτοδίδακτος ιστορικός και γι’ αυτό του αφιέρωσα και το βιβλίο. Για ό,τι έγραφα άκουγα την κριτική του σαν τη φωνή του μέσου Κύπριου. Μαζί επισκεπτόμασταν τα κατεχόμενα και καταγράφαμε τις εντυπώσεις μας.

Τώρα οι πληροφορίες είναι ότι όσοι Κύπριοι (και πολιτικοί και στρατιωτικοί και δημοσιογράφοι) έχουν μελετήσει το βιβλίο εκφράζονται με τα καλύτερα λόγια για τον πλούτο των πληροφοριών αλλά και την αντικειμενικότητα της γραφής. Εδώ στην Ελλάδα οι φίλοι που το έχουν μελετήσει δηλώνουν ότι αγνοούσαν το 70% των αναφερομένων στο βιβλίο. Εκείνοι δε που μου έχουν κάνει διθυραμβική κριτική είναι οι Κύπριοι στην Ελλάδα που μου τηλεφωνούν για να μου εκφράσουν τις ευχαριστίες τους για την ενημέρωσή τους. Αυτό αποτελεί για μένα την ωραιότερη ικανοποίηση γι’ αυτό το πόνημά μου. Υπόψη, κατά δικούς μου υπολογισμούς, έχει κυκλοφορήσει σε Ελλάδα και Κύπρο σημαντικός αριθμός αντιτύπων. Ο εκδοτικός μου οίκος ΕΛΚΥΣΤΗΣ, στη Θεσσαλονίκη, με ενημέρωσε πρόσφατα ότι το βιβλίο έχει ζήτηση ακόμα και από την Αυστραλία. Υπόψη ότι διατίθεται και στο Λονδίνο από κυπριακό βιβλιοπωλείο.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 16.07.2023