Λαβωμένο βγαίνει το επιχειρείν την οκταετία της κρίσης, οπότε και έκλεισαν πάνω από 79.000 επιχειρήσεις στη Θεσσαλονίκη. Στη θέση τους άνοιξαν 22.200 λιγότερες επιχειρήσεις. Από φέτος παρατηρείται αντιστροφή αυτής της κατάστασης, όμως το κενό που δημιουργήθηκε την περίοδο 2008-2017 είναι τεράστιο και αν το ετήσιο «πλεόνασμα» είναι της τάξης των 1.500 επιχειρήσεων, θα χρειαστούν σχεδόν δύο δεκαετίες, για να επανέλθουμε στα επίπεδα του 2008.

Η Θεσσαλονίκη στα χρόνια της κρίσης έχασε ένα σημαντικό κομμάτι του παραγωγικού δυναμικού της. Από το 2008 μέχρι και πέρσι η πορεία ήταν αρνητική, με περισσότερες επιχειρήσεις να κλείνουν από αυτές που ανοίγουν και μόλις φέτος φαίνεται ότι καταγράφεται μία αναστροφή αυτής της πτωτικής πορείας. Τα στοιχεία που τηρούν τα τρία επιμελητήρια της Θεσσαλονίκης (Εμπορικό και Βιομηχανικό, Επαγγελματικό, και Βιοτεχνικό) είναι αποκαλυπτικά.

1.Από τον Ιανουάριο του 2008 μέχρι και τον Οκτώβριο του 2018 έβαλαν λουκέτο 79.190 επιχειρήσεις. Το κλείσιμο επιχειρήσεων δεν είναι φυσικά φαινόμενο της κρίσης. Πάντοτε έκλειναν επιχειρήσεις και πάντοτε άνοιγαν νέες, αυτή είναι η φύση του επιχειρείν. Όταν όμως οι επιχειρήσεις που κλείνουν είναι περισσότερες από όσες ανοίγουν, το αποτέλεσμα είναι εξόχως αρνητικό. Αυτό το ισοζύγιο ήταν αρνητικό κατά 22.206 επιχειρήσεις.

2.Ένα δεύτερο ποιοτικό στοιχείο που αξίζει προσοχής είναι ο αριθμός των επιχειρήσεων που ανοίγουν χρόνο με το χρόνο, καθώς αποκαλύπτει το βαθμό αισιοδοξίας ή απαισιοδοξίας όσων είναι διατεθειμένοι να ρισκάρουν και να ασχοληθούν με το επιχειρείν. Συνολικά στη δεκαετία 2008 - 2018 άνοιξαν 56.984 επιχειρήσεις. Για παράδειγμα το 2008 μπορεί να έκλεισαν 11.943 επιχειρήσεις στα τρία επιμελητήρια της πόλης, ωστόσο την ίδια χρονιά έχουμε και το μεγαλύτερο αριθμό επιχειρήσεων που συστάθηκαν (8.221). Μπορεί εκείνη τη χρονιά η αφαίρεση να καταλήγει «μείον» 3.722 επιχειρήσεις, που είναι και το μεγαλύτερο αρνητικό ισοζύγιο, αλλά μία δεύτερη ανάγνωση φωτίζει περισσότερο τα στοιχεία. Για παράδειγμα το 2017 οι επιχειρήσεις που έκλεισαν είναι μόλις 280 περισσότερες σε σχέση με αυτές που άνοιξαν (πρόκειται για τη μικρότερη διαφορά αυτής της περιόδου), ωστόσο η επιχειρηματική δραστηριότητα της χρονιάς είναι αναιμική. Άνοιξαν 3.667 επιχειρήσεις, υποδιπλάσιες σε σχέση με το 2008. Η χειρότερη χρονιά της κρίσης για το επιχειρείν της Θεσσαλονίκης ήταν το 2011, παρότι τα λουκέτα ήταν πολύ λιγότερα από το 2008. Έκλεισαν 8.600 επιχειρήσεις αλλά στη θέση τους άνοιξαν 5.600, δηλαδή δημιουργήθηκε μια μαύρη τρύπα τριών χιλιάδων επιχειρήσεων.

3.Ένα τρίτο ποιοτικό στοιχείο, που όμως δεν μπορεί να αποτυπωθεί στα στοιχεία των επιμελητηρίων για τις εγγραφές και τις διαγραφές των μελών τους, είναι ο αριθμός των εργαζομένων που απασχολεί μια επιχείρηση. Όταν κλείνει μια επιχείρηση που απασχολεί πενήντα εργαζόμενους, θα πρέπει να δημιουργηθούν τουλάχιστον πέντε επιχειρήσεις που απασχολούν δέκα εργαζόμενους ή πενήντα ατομικές επιχειρήσεις αυτοαπασχολούμενων. Ο μεγαλύτερος αριθμός εγγραφών αλλά και διαγραφών καταγράφεται στο Επαγγελματικό Επιμελητήριο, όπου είναι εγγεγραμμένοι μικροί επαγγελματίες, πολλοί εξ αυτών διατηρούν ατομικές επιχειρήσεις, δηλαδή είναι αυτοαπασχολούμενοι.

Η ακτινογραφία των λουκέτων

Σύμφωνα με τα στοιχεία των τριών επιμελητηρίων (ΕΒΕΘ, ΕΕΘ, ΒΕΘ) για τις εγγραφές και διαγραφές επιχειρήσεων από τα μητρώα τους

2008: Κλείνουν 11.943 επιχειρήσεις και ανοίγουν 8.221. Καθαρή διαφορά μείον 3.722 επιχειρήσεις. Η κρίση δεν έχει κάνει ακόμη την εμφάνισή της. Είναι η καλύτερη χρονιά της δεκαετίας και για τα τρία επιμελητήρια, ως προς τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων. Στο ΕΒΕΘ προστίθενται 1.021 νέες επιχειρήσεις (και μάλιστα με πλεόνασμα κατά 76 ανώνυμες εταιρείες, και συνολικά κατά 51 νέες εταιρείες περισσότερες από τα λουκέτα), στο ΕΕΘ εγγράφονται ως μέλη του 5.757 νέες εταιρείες και στο ΒΕΘ 1.443 νέες βιοτεχνίες.

2009: Δημιουργούνται συνολικά χίλιες λιγότερες επιχειρήσεις σε σχέση με το 2008 (7.204) και κλείνουν 8.458, δημιουργώντας ένα αρνητικό ισοζύγιο 1.254 επιχειρήσεων. Αυτήν τη χρονιά καταγράφονται τα περισσότερα λουκέτα της δεκαετίας 2008 - 2018 στο ΕΒΕΘ: Κλείνουν συνολικά 2.012 επιχειρήσεις μέλη του, με την πλειονότητα (1.049) να αποτελούν ατομικές επιχειρήσεις.

2010: Η χώρα μας εισέρχεται στην εποχή των μνημονίων και οι επιχειρήσεις υφίστανται σοκ. Συνολικά καταγράφονται 11.387 λουκέτα μέσα σε μια χρονιά, ενώ οι 6.799 νέες επιχειρήσεις δεν αντισταθμίζουν τη διαφορά, δημιουργώντας ένα κενό 4.588 επιχειρήσεων. Είναι η χειρότερη χρονιά για το Επαγγελματικό Επιμελητήριο, που χάνει 6.668 επαγγελματίεςμέλη του και για το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο που βλέπει να μειώνονται κατά 3.362 οι βιοτεχνίες μέλη του.

2011: Άλλες 8.666 επιχειρήσεις της Θεσσαλονίκης βάζουν λουκέτο και στη θέση τους ιδρύονται 5.624, το ισοζύγιο είναι αρνητικό κατά 3.042.

2012: Τη χρονιά με τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις κλείνουν 8.312 επιχειρήσεις της Θεσσαλονίκης και ανοίγουν 5.354. Το ισοζύγιο είναι αρνητικό κατά 2.958 επιχειρήσεις. Η αποψίλωση του παραγωγικού δυναμικού της πόλης συνεχίζεται.

2013: Η ψαλίδα λουκέτων-συστάσεων κλείνει στις 1.761 επιχειρήσεις. Το πρόσημο εξακολουθεί να είναι αρνητικό. Ωστόσο ο αριθμός των νέων επιχειρήσεων είναι σημαντικά μειωμένος σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα (5.053 έναντι 7.204 το 2009).

2014: Είναι η χρονιά που άρχισε με την αισιοδοξία της εξόδου από τα μνημόνια και της ένταξης στην προληπτική πιστοληπτική γραμμή και έκλεισε με την πολιτική αβεβαιότητα λόγω μη εκλογής προέδρου της Δημοκρατίας. Η Θεσσαλονίκη έχασε άλλες 6.653 επιχειρήσεις και στη θέση τους δημιουργήθηκαν ακόμα λιγότερες σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά (4.138), αφήνοντας ένα κενό 2.515 επιχειρήσεων.

2015: Το πρώτο εξάμηνο της αβεβαιότητας που δημιούργησε η διαπραγμάτευση και τα capital controls αποτυπώνεται και στα στοιχεία που αφορούν τις επιχειρήσεις. Μπορεί τα λουκέτα να είναι σχεδόν χίλια λιγότερα σε σχέση με το 2014 (5.661) όμως για πρώτη φορά ο αριθμός των επιχειρήσεων που ιδρύονται στη Θεσσαλονίκη πέφτει κάτω από τις τέσσερις χιλιάδες (3.640). Το καθαρό αποτέλεσμα είναι αρνητικό κατά 2.021 επιχειρήσεις

2016: Δημιουργούνται ακόμα λιγότερες επιχειρήσεις, συνολικά 3.566 και στα τρία επιμελητήρια, κλείνουν 4.807 επιχειρήσεις (εκ των οποίων οι χίλιες είναι μέλη του ΕΒΕΘ) και το ισοζύγιο είναι μείον κατά 1.241.

2017: Η αρνητική τάση φαίνεται να αναστρέφεται. Η διαφορά λουκέτων - νέων επιχειρήσεων μειώνεται στις 280. Μπορεί να έχει μειωθεί ο αριθμός των επιχειρήσεων που ανέστειλαν τη λειτουργία τους στις 3.947, αλλά οι νεοϊδρυθείσες εξακολουθούν να είναι λιγότερες.

2018: Η ψαλίδα κλείνει και το πρόσημο γίνεται θετικό για πρώτη φορά εδώ και δέκα χρόνια. Στο δεκάμηνο της χρονιάς που διανύουμε έχουν ιδρυθεί 1.176 περισσότερες επιχειρήσεις από όσες έχουν διαλυθεί (3.718 συστάθηκαν και 2.542 έκλεισαν). Όμως το κενό που δημιουργήθηκε την περίοδο 2008 - 2017 είναι μεγάλο -μείον 23.382 επιχειρήσεις- και αν η ψαλίδα συνεχίσει να κλείνει με αυτούς τους ρυθμούς, δηλαδή με πλεόνασμα 1.000 - 1.500 επιχειρήσεων, θα χρειαστούν δύο δεκαετίες, για να αλλάξει το πρόσημο.

Στρέφονται στις ΙΚΕ

Από το 2012 αρχίζει μια τάση που συνεχίζεται με εντονότερους ρυθμούς τα επόμενα χρόνια, η στροφή προς τις ιδιωτικές κεφαλαιουχικές επιχειρήσεις (ΙΚΕ). Ενώ τα προηγούμενα χρόνια οι ΙΚΕ που δημιουργούνταν στα τρία επιμελητήρια δεν ξεπερνούσαν τις 30 ετησίως, το 2012 ιδρύονται 108 ΙΚΕ, την επόμενη χρονιά 459, ακολούθως 538, 485, 581, 773 και στο δεκάμηνο του 2018 έχουν δημιουργηθεί ήδη 810 ΙΚΕ. Αναλογικά μία στις πέντε νέες επιχειρήσεις που ιδρύονται τα τελευταία χρόνια είναι ιδιωτική κεφαλαιουχική επιχείρηση. Γιατί; Γιατί είναι η πιο απλή μορφή εταιρείας, είναι εύκολο να ιδρυθεί και κοστίζει λίγο.

Συστήνεται μέσω της υπηρεσίας μιας στάσης σε τρεις εργάσιμες ημέρες και με κεφάλαιο μόνο 1 ευρώ. Το καταστατικό της καταρτίζεται κατά κανόνα με ιδιωτικό συμφωνητικό, γίνεται δημοσίευση μόνο στο ΓΕΜΗ και το κόστος περιορίζεται μόνο σε ένα παράβολο των 70 ευρώ. Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που καθιστούν ελκυστικές τις ΙΚΕ είναι οι ασφαλιστικές εισφορές. Με την ίδρυση ή μετατροπή της επιχείρησης σε εταιρεία ΙΚΕ υπάρχει απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής ασφαλιστικών εισφορών για τους εταίρους, και μόνο ο διαχειριστής της ΙΚΕ υποχρεούται να ενταχθεί στον ΕΦΚΑ. Επίσης, η ασφάλιση δεν υπολογίζεται επί των κερδών όπως στις ατομικές και προσωπικές επιχειρήσεις.

Γιάννης Μασούτης

Πρόεδρος του ΕΒΕΘ

Την περίοδο 2008 - 2018 (Οκτώβριος) ιδρύθηκαν 10.303 επιχειρήσεις στο ΕΒΕΘ και έβαλαν λουκέτο 12.181. Από πέρσι το πρόσημο είναι θετικό, τάση που αποτυπώνεται με μεγαλύτερο «πλεόνασμα» φέτος, 819 επιχειρήσεων. «Η διοίκηση του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης βλέπει με ιδιαίτερη ικανοποίηση τη σημαντική αύξηση στις εγγραφές νέων επιχειρήσεων τους τελευταίους μήνες. Τα στοιχεία του μητρώου μελών δείχνουν ότι κατά το πρώτο 10μηνο του 2018, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2017, οι εγγραφές επιχειρήσεων αυξήθηκαν κατά 70%, ενώ οι διαγραφές στο ίδιο διάστημα μειώθηκαν κατά 20%. Αυτή η εικόνα συνάδει και με τη βελτίωση των επιχειρηματικών προσδοκιών που καταγράφηκε στην πρώτη εξαμηνιαία έρευνα-βαρόμετρο του ΕΒΕΘ το 2018. Ας ελπίσουμε ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί και ότι θα επαληθευτούν οι προσδοκίες για δημιουργία ενός καλύτερου επιχειρηματικού κλίματος στο κοντινό μέλλον με χαμηλότερες ασφαλιστικές εισφορές και μείωση των φορολογικών συντελεστών» σχολιάζει ο πρόεδρος του ΕΒΕΘ Γιάννης Μασούτης.

Αναστάσιος Καπνοπώλης

Πρόεδρος του ΒΕΘ

Στο Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης ιδρύθηκαν 7.554 βιοτεχνίες την περίοδο 2008 - 2018 (Οκτώβριος) και έβαλαν λουκέτο υπερδιπλάσιες, 16.953. «Η βιοτεχνία της Θεσσαλονίκης πλήρωσε βαρύ φόρο στο βωμό της κρίσης, προσθέτοντας χιλιάδες κρίκους στη μακριά αλυσίδα των λουκέτων. Το τραγικό είναι πως παρά το γεγονός ότι η ιδιωτική πρωτοβουλία συρρικνώνεται συνεχώς, οι κυβερνώντες προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα κλίμα εφορίας που, όμως, δεν αποτυπώνεται στην πραγματική οικονομία. Για να γυρίσει σελίδα η οικονομία, έχει ανάγκη από υγιείς επιχειρήσεις και όχι από επιχειρήσεις που φυτοζωούν. Κατά συνέπεια, η ακολουθούμενη οικονομική πολιτική της κυβέρνησης με την ανελέητη φορολαίλαπα και την ανυπαρξία σχεδιασμού για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας ‘στραγγαλίζει’ την επιχειρηματικότητα» τονίζει ο πρόεδρος του ΒΕΘ Αναστάσιος Καπνοπώλης.

Μιχάλης Ζορπίδης

Πρόεδρος του ΕΕΘ

Στο ΕΕΘ την περίοδο 2008 - 2018 (Οκτώβριος) καταγράφονται 50.056 διαγραφές και 39.127 εγγραφές επιχειρήσεων. «Το μόνο ενθαρρυντικό είναι ότι το τελευταίο έτος έχουμε περισσότερες εγγραφές. Όμως δεν είναι το ίδιο να διαγράφεται ένα καφέ που το δουλεύει ένας αυτοαπασχολούμενος με το να κλείνει μια επιχείρηση που έχει δέκα υπαλλήλους και πολλαπλάσιο τζίρο. Βλέπω ότι ανοίγουν πολλές ΙΚΕ, που τις κάνουν για να τις κάνουν, πολλά καφέ που τα ανοίγουν όσοι απολύθηκαν από τις δουλειές τους και προσπαθούν να επιβιώσουν. Έχουμε μειώσεις στις μεγάλες εταιρείες, τις παλιές, που απασχολούσαν 10 - 20 άτομα προσωπικό και τώρα δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στην εφορία και τις ασφαλιστικές εισφορές» διαπιστώνει ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Μιχάλης Ζορπίδης. «Δυστυχώς δεν έχω δει το κλίμα να αντιστρέφεται, γιατί δεν είναι στην προτεραιότητα των κυβερνώντων η επιχειρηματικότητα, αλλά οι δημόσιοι υπάλληλοι».