Δύο βήματα από το κέντρο της Θεσσαλονίκης μπορεί κανείς να θαυμάσει φλαμίγκο και ερωδιούς, ενώ στο βάθος φαίνονται δεξαμενές καυσίμων και οι γερανογέφυρες του λιμανιού. Σε απόσταση μόλις 8 χλμ. από τον αστικό ιστό, η λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου είναι ένα διαμάντι που κρύβεται μέσα σε μπάζα και σκουπίδια.

Μία παρέα ανθρώπων που ζουν στο Καλοχώρι και αγαπούν τον τόπο τους αποφάσισαν ότι η κατάσταση είχε φτάσει στο μη παρέκει με τα μπάζα που πετούσαν ασυνείδητοι στον υγροβιότοπο, και αποφάσισαν να μην μένουν παθητικοί θεατές στην καταστροφή του. Κάπως έτσι γεννήθηκε η ομάδα «Εχεδώρου φύσις», που έγινε ευρέως γνωστή μετά τη δημοσιοποίηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της απίστευτης ιστορίας με τα στρώματα και τα μπάζα από την ανακαίνιση πτέρυγας του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου που πετάχτηκαν στον υδροβιότοπο του Γαλλικού ποταμού. «Τα στρώματα του ‘Ιπποκρατείου’ ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Εκεί ήταν που είπαμε ‘τέλος, δεν γίνεται να συνεχιστεί αυτό το πράγμα’. Μαζευτήκαμε πέντε φίλοι και είπαμε θα μαζέψουμε τα σκουπίδια» μας λέει ο Γιώργος Κωνσταντινίδης, ένα από τα πρώτα μέλη της ομάδας. Το περιστατικό αυτό συνέβη εν μέσω πανδημίας και lockdown. Έκτοτε οι οικογενειακές ποδηλατάδες στη λίμνη μετατράπηκαν σε «περιπολίες», που πολλές φορές απέτρεψαν το ξεφόρτωμα μπάζων στον υδροβιότοπο. Οι εθελοντές απομάκρυναν από την περιοχή τόνους σκουπιδιών, μπάζων και ελαστικών αυτοκινήτων, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για να λυθεί το πρόβλημα που μοιάζει με την Λερναία Ύδρα, κόβεις ένα κεφάλι, φυτρώνουν δύο.

Μέχρι πριν την κατάργησή του, ο Φορέας διαχείρισης είχε πέντε φύλακες με συμβάσεις ορισμένου χρόνου για να εποπτεύουν την τεράστια έκταση του Εθνικού Πάρκου Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα και Αλυκής Κίτρους και μάλιστα χωρίς ανακριτικά καθήκοντα, σε περίπτωση που έπιαναν κάποιος επ αυτοφώρο να πετά μπάζα. «Εγώ θα σας πω ένα πράγμα. Αν όλα ήταν εντάξει, δεν θα υπήρχε λόγος ύπαρξης της ομάδας μας. Όταν λοιπόν τα μπάζα συνεχίζουν να υπάρχουν και δεν έχεις κανένα μηχανισμό να αποτρέψεις… τι να πω παραπάνω;» σχολιάζει ο κ. Κωνσταντινίδης.

Τον τελευταίο χρόνο η ομάδα της Εχεδώρου Φύσις έχει επικοινωνήσει με περισσότερες από 30 εταιρείες που ανακάλυψε ότι απορρίπτουν μπάζα και οικοδομικά υλικά εντός της προστατευόμενης περιοχής του Δέλτα του Γαλλικού ποταμού είτε της λιμνοθάλασσας Καλοχωρίου. Έκανε πέντε καταγγελίες για σοβαρές περιπτώσεις ρύπανσης από την καύση καλωδίων.

Η φύση έκανε το τεχνητό περιβάλλον… φυσικό

Καθώς μας ξεναγεί στις εκβολές του Γαλλικού και τη λίμνη του Καλοχωρίου μας δείχνει τα φλαμίγκο, μία λαγγόνα που στεγνώνει τα φτερά της για να πετάξει, ένα ζευγάρι πάπιες με το χαρακτηριστικό όνομα Βαρβάρες, αλλά και μια παρέα σταχτοτσικνιάδων. Όπως μας εξηγεί η λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου είναι τεχνητή, δημιουργήθηκε από μπάζωμα στο δέλτα του Γαλλικού και διοχέτευση των όμβριων υδάτων της περιοχής που λίμνασαν εκεί λόγω της υψομετρικής διαφοράς του χωριού από τη θάλασσα. Και όμως αυτό το τεχνητό περιβάλλον, η φύση το έκανε δικό της, κι έγινε τόπος κατοικίας για δεκάδες είδη υδρόβιων πουλιών.

Στη διαδρομή βλέπουμε σε κάποια σημεία σταματημένα μικρά φορτηγάκια και ανθρώπους με κιάλια να παρατηρούν τα πουλιά. «Είναι ξένοι, έρχονται από όλα τα μέρη της Ευρώπης, για να παρατηρήσουν τα πουλιά, να βγάλουν φωτογραφίες. Αλλού στην Ευρώπη πληρώνουν, εδώ έρχονται και όχι δεν υπάρχει καμία υποδομή αλλά υπάρχουν και σκουπίδια στον βιότοπο» μας λέει ο κ. Κωνσταντινίδης. Περνώντας από ένα σημείο που πριν λίγες μέρες είχε καθαρίσει η ομάδα αγανακτεί: «Θα τρελαθώ, πάλι πέταξαν σκουπίδια;»

Η περιοχή αν δεν αναδειχθεί δεν θα προστατευτεί

Διασχίζουμε τον λεγόμενο «κόκκινο δρόμο», έναν διάδρομο με χαρακτηριστικό κεραμιδί χρώμα που κατασκευάστηκε με μπάζωμα της λιμνοθάλασσας και οδηγεί στον οικισμό του Καλοχωρίου. Είναι ένα ακόμη παράδειγμα ανθρώπινης παρέμβασης που πλέον εντάχθηκε στο περιβάλλον και φιγουράρει στα διάφορα φυλλάδια προβολής του υγροβιοτόπου. «Τρελαίνομαι όταν βλέπω τα φυλλάδια, και την ίδια ώρα να μην υπάρχουν υποδομές για να έρθουν επισκέπτες. Ο δρόμος καλώς έγινε, δεν είμαστε σε παρθένο δάσος, η φύση εδώ είναι αστική. Ο ήπιος τουρισμός θα φέρει την προστασία. Η περιοχή αν δεν αναδειχθεί δεν θα προστατευτεί» μας λέει ο κ. Κωνσταντινίδης. Προς το παρόν στην περιοχή υπάρχει μόνο μία ξεχασμένη πινακίδα και τίποτα άλλο που να βοηθά τον επισκέπτη να καταλάβει την αξία του οικοτόπου και να χαρεί μια όμορφη βόλτα.

Η ομάδα με δικά της μέσα και με χορηγίες θέλει να ανακατασκευάσει ένα μικρό πέρασμα που είναι μέρος μιας διαδρομής, που θα μπορεί να είναι προσβάσιμη είτε για ποδήλατο είτε για πεζοπορία.

Δυτικό παραλιακό μέτωπο: Εξυγίανση και πια αξιοποίηση

Το σχέδιο ανάπλασης του παραλιακού μετώπου της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, στο δυτικό τμήμα του, στοχεύει στην περιβαλλοντική αναβάθμιση των περιοχών οι οποίες έχουν πληγεί βάναυσα από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες των τελευταίων 50 ετών, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες που προστατεύουν τις περιοχές.

Στην ευρύτερη περιοχή του Δενδροποτάμου, στόχος είναι η εξυγίανση και η ανάπλαση της περιοχής. Προβλέπεται ανάπλαση της κοίτης του Δενδροποτάμου και εξυγίανση και ανάπλαση της περιοχής από την παρόχθια ζώνη έως την ΠΑΘΕ και τα όρια του στρατοπέδου Κακιούση. Επίσης εξυγίανση των παλιών βυρσοδεψιών, με κατάλληλες παρεμβάσεις και διαμορφώσεις τοπίου, ώστε να καταστεί βιώσιμος και ασφαλής χώρος περιπάτου και στάσης, με θέα προς το Θερμαϊκό Κόλπο και τη λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου. Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη οι πρόδρομες εργασίες που αφορούν στον καθαρισμό και την εξυγίανση των εδαφών, σε μήκος έξι χιλιομέτρων, από τις εκβολές του Γαλλικού ποταμού, μέχρι την περιοχή των παλαιών βυρσοδεψείων και έχουν προϋπολογισμό 7 εκατ. ευρώ. Η περιοχή που εξυγιαίνεται, περιλαμβάνει και τη Λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου, καθώς και το ρέμα και τις εκβολές του ρέματος του Δενδροποτάμου, δηλαδή όλη την υποβαθμισμένη περιβαλλοντικά περιοχή στα δυτικά της Θεσσαλονίκης.

Η αφετηρία του ενιαίου θαλάσσιου μετώπου τοποθετείται στη λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου, όπου προβλέπεται η περιβαλλοντική αναβάθμιση της περιοχής της λιμνοθάλασσας, με βάση παλαιότερη μελέτη που είχε εκπονηθεί από το Εθνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων. Δίπλα στη λιμνοθάλασσα υπάρχει ένας αποκατεστημένος χώρος ΧΥΤΑ σε μια έκταση 30-40στρ. Εκεί προτείνεται να δημιουργηθούν χώροι επίσκεψης, φυλάκια και χώροι παρατήρησης.

Επίσης, στην περιοχή χωροθετείται αλιευτικό καταφύγιο, το οποίο θα εξυπηρετεί τα επαγγελματικά αλιευτικά σκάφη της περιοχής και μπορεί να λειτουργήσει και ως στάση της θαλάσσιας συγκοινωνίας, σε περίπτωση επέκτασής της.

Με μία πασσαλόπηκτη ελαφριά κατασκευή πλάτους 10 μέτρων παρακάμπτεται η περιοχή των βιομηχανιών και του αγκυροβολίου των ΕΛΠΕ και δημιουργείται μια ζώνη για πεζούς και ποδηλάτες, από την περιοχή της λιμνοθάλασσας έως και το Δενδροπόταμο. Η περιπατητική διαδρομή συνεχίζεται στα παλιά σφαγεία, έως την οδό 26ης Οκτωβρίου. Μελλοντικά υπάρχουν σκέψεις να μετατραπεί η οδός 26ης Οκτωβρίου σε οδό ήπιας κυκλοφορίας. Επίσης προβλέπεται η δημιουργία Μητροπολιτικού Δυτικού Πάρκου στο χώρο του παλιού εμπορευματικού σταθμού, υπό την προϋπόθεση ότι η ΓΑΙΑΟΣΕ θα προχωρήσει τελικά στην παραχώρηση της έκτασης (σ.σ. η «ΜτΚ» απευθύνθηκε επανειλημμένα στην εταιρεία του δημοσίου η οποία αρνήθηκε να κάνει οποιοδήποτε σχόλιο σχετικά με τις προθέσεις της για το συγκεκριμένο ζήτημα), δημιουργία περιπατητικού άξονα από το νέο Μουσείο Ολοκαυτώματος έως την Πλατεία Ελευθερίας.

*Δημοσιεύθηκε στην ειδική έκδοση της "ΜτΚ" για τη Δυτική Θεσσαλονίκη, στις 03.07.2022